نقاشی

نقاشی - مجتبی شفیعی ( شاهرخ )

به مرگ منتظر در چشم ماهی ها به جز نقاشی از باران چه باید داد؟
به جز نقاشی از باران، به چشم منتظر در راه دهقانان چه باید داد؟
به جز تصویر خورشیدی درون بوم نقاشی و یک پروانه ی آزاد
به محکومی ابد خورده، که بی اخطار می میرد در این زندان چه باید داد؟
برای داغ های سوسن و مرگ اقاقی ها ی یک ماهه، به این مردم
به جز تصویری از زیبایی گل های روییده به یک گلدان، چه باید داد؟
برای درد تشویش و ترافیک و صدای بوق ناهنجار ماشین ها
به جز تصویری از یک پاکت سیگار و چای و قوری و فنجان، چه باید داد؟
به یک آدم که از سیب خدایی پشت پا خورده، به یک مظنون بالقوه
به جز نقاشی از تعمید قدیسی به نام حضرت انسان، چه باید داد؟
کسی مرده که روزی مردمان شهر من را کشت و غارت کرد چون ضحاک
به او جز طرحی از نفرین بر تنها ترین دیوار تا الآن چه باید داد
مرا تسخیر کرده رنگ بارانی چشمانت، به این بیچاره ی عاشق
به جز تمرین سبک سورئال مرگ در آبی ی بی پایان چه باید داد


به نام او که می داند
نگارنده این سطور خوب می داند این که اگر شاهرخ با دیگران متفاوت باشد تعجبی ندارد، زیرا شاهرخ در توانایی هایش نشان داده که سنتی سراست و سپید نویس.
سرودن اشعار کلاسیک و نوشتن آثار سپید مزیتی است که شاهرخ خوب از عهده اش برمی آید و این موهبت را مدیون ذهنی است که از یک سویه گی گذشته. ذهنی چون اقیانوس که هر چه در آن وارد شود به کامش فرو می رود، حل شده و از دیده ناپدید می شود.
این خاصیت انسان هایی است که از ناتوانی گذشته اند و به توجیهات مختلف برای پوشاندن عدم توانایی هایشان اعتقادی ندارند. تا چندی پیش از این، شاهرخ برای سرودن کلاسیک هایش دست به عصا بود و قدم به قدم با چشمان باز مسیر را طی می کرد تا زمین نخورد و این دقت و ظرافتش بود که اکنون پختگی سروده هایش را به جایی رسانده تا در یک مصرع شعرش شش رکن مفاعیلن را به زنجیر کشید و مسخر کند.
اما این که چرا صاحب یک اثر لازم می بیند شش رکن سالم از این بحر را اینگونه به تسخیر درآورد خود حکایتی است شنیدنی.
استفاده از ردیف ( چه باید داد ) که جرقه ی اصلی این شاهکار ادبی را رقم می زند پیش زمینه ای ذهنی برای روایتی است که باید جامع و مفصل باشد. روایتی که قلمی خواهد شد تا صاحب اثر بتواند بگوید به که "چه باید داد؟"
بی تردید این روایت گونه قلبی دارد که تپش اش، هسته اولیه ساختار اثیری این اثر را رقم زده است. ذهن صاحب اثر در مسیری قرار می گیرد که این قلب تپنده را در بهترین جای ممکن در قالبی شکیل استتار کند تا صاحب اثر را برای دوری از دعواهای آتی و ادعاهایی که در مورد این اثر از سوی غرض ورزان خواهد شنید حفظ نماید.
شاهرخ بی نظیر است چون کاملا آگاهانه سلاح نقاشی را برمی گزیند. هنری که با نقش و طرح سروکار دارد و قاعده ذاتی این هنر است که شخصیت می آفریند.
شاید لزومی برای یک بازیگر که نقش بازی کردن را یاد گرفته، این نباشد که یک نقاش چیره دست باشد ولی ذات هنر نقاشی ( پیاده سازی نقش ) به جای استفاده از قلم یا رنگ باید در جان بازیگر بنشیند تا او به خوبی بتواند نقشش را از آب دربیاورد.
حالا شاهرخ آمده است تا در قالب نقاشی منظورش را استتار کند. حتی برای این که صداقت کلامش را آشکار کند دست می زند به پی نوشت و می نویسد:
" نقاشی عکسی است که ما از ذهنمون میگیریم نه از اطرافمون
این شعر برای عزیزی است که نقاشی را برای ادامه کارش انتخاب کرده "
بی تردید این نقل قولش کاملا صحت دارد.
" عزیزی که نقاشی را برای ادامه کارش انتخاب کرده – نقاشی عکسی است که از ذهن خودمون می گیریم نه از اطرافمون "
کلیدواژه ها و نوع ارتباطی که شاهرخ در پی نوشت اثرش قلمی می کند علاوه بر دوسویگی برای مخاطب مثل انگشت اشاره ایست که شاعر رو به سوی خودش گرفته و خود را با آن نشان می دهد.
به هر حال صاحب اثر با این بیت الغزل:
کسی مرده که روزی مردمان شهر من را کشت و غارت کرد چون ضحاک
به او جز طرحی از نفرین بر تنها ترین دیوار تا الآن چه باید داد
قلب تپنده این اثر را به بهترین وجه و در بهترین موقعیت مکانی استتار می کند تا با پمپاژ خون تازه در هر لحظه، حیات تازه ای به این اثر خوش فرم و پرمایه تزریق کند.

عزت زیاد
وحید سلیمی بنی بیستم خرداد هزار و چارصد و سه خورشیدی

سلام شاهرخ خان

چشم به راهت بودم و گفتم تا دوباره محو نشدم، شعری از شما را خط خطی کنم . و خوب ، این بار بخت با مانا یار بود تا رخت همین جا افکنده و سخت مشغول برداشت محصول شود . البته بذری که خودت کاشتی .
البته در پرانتز هم اعتراف کنم از اینکه دست وحید جلو افتاد، کمی حرصم گرفت 😅 .

اول از جمله ی آخر شروع کنم که علاوه بر زیبایی اش، کلید فتح ابیات را نیز به دست مخاطب می دهد:

۱_ تمام شعر دو قسمت است . یکی واقعیت موجود است ( رئال ) که در مصاریع فرد ذکر شده است . و دوم تخیل و خوشبینی و فرار از واقعیت است ( سورئال ) که در مصاریع زوج دیده می شود . و شاعر در بیت پایانی هم دقیقا همان کلمه ی سورئال را به کار می گیرد که می تواند در حکم کلید یدک باشد برای باز کردن ابواب شعر .

۲- شعر " هزج مثناعشر سالم " است :
چرا هزج ؟ چون رکن مفاعیلن دارد
چرا مثنی عشر ؟ چون ۱۲ بار در بیت تکرار شده ( شیعه ی اثنی عشری شنیده اید که ؟ )
چرا سالم ؟ ( چون هیچ حذفی در ارکان صورت نگرفته ) این وزن را چگونه می توان حلاجی و واکاوی کرد ، دیگر کار بزرگترهاست

۳- هر مصرع شش رکن است که می تواند نماد " شمولیت " باشد . یعنی همه ی جهت ها ( غرب، شرق، شمال ، جنوب، بالا، پایین ) همین داستان و همین واقعیتی ست که شاعر بیان کرده است و نیز فراواقعیتی که مردم دوست دارند ببینند . تاس هم شش جهت دارد . یعنی شما به هر شکلی که تاس را بیندازید، نمی توانید جز آن اعداد ، چیزی بیشتر بیاورید . زندگی واقعی همین است . از طرفی کعبه ( خانه ی مکعبی ) هم شش جهت است . یعنی به هر طرف که رو کنید ، او را پیش رو دارید . حتا اگر مصرع بعدی را نیز اضافه کنیم و به جای عدد شش ، عدد دوازده را معیار واکاوی قرار دهیم، باز هم در اصل شمولیت تفاوتی ایجاد نمی شود . چرا که ساعت ها نیز دوازده تایی هستند . همان طور که ماه‌های سال . همان طور که فرشتگان میترا ، امشاسپندان زرتشت ، حواریون عیسا ، امامان شیعه و ... با عدد دوازده به تکامل می رسند .


۴- کسی مرده که روزی مردمان شهر من را کشت و غارت کرد چون ضحاک
به او جز طرحی از نفرین بر تنها ترین دیوار تا الآن چه باید داد؟

ضحاک هزارسال حکومت کرد و حکومت او تاریک ترین بخش شاهنامه است . اسیر هوای ابلیس بود و خوراک مارهایش مغز جوانان ( یعنی با تفکر و آگاهی دشمن بود ) ضحاک جادوشده ی اهریمن بود ، کسی قادر بر کشتن او نبود . پس او را در دماوند به زنجیر کشیدند . اما در این بیت ضحاک را مرده می یابیم ، ضحاکی که پیش از مرگ ، مردمان شهر شاعر را قتل عام و غارت کرده است!! ( پایان این بند، باز است . چرا که بندبازی بلد نیستم و ممکن است سقوط کنم )


۵- و پایان شعر ، غرق شدن در اقیانوس نگاه اوست . سورئالی که به تمام واقعیت های تلخ روزگار می چربد و می ارزد . چرا که عشق ، تمام ماجراست...


مانا