فاصله

سلام
نگاهی به غزل (فاصله) سروده ی آقای امیررضا شریف زاده

غزلی در بحر رمل(رمل مثمن محذوف)
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن(فاعلات)

نا امیدم از تو اما باز هم میخواهمت
من کبوتر باشم و تو باز هم میخواهمت

من دلم را وقف رویت کرده‌ام اما شما
درب قلبت گر نباشد باز هم میخواهمت

راست میگویم که بر هر سازتان رقصیده‌ام
گر مخالف میزنی بر ساز هم میخواهمت

پرده‌هایم میدراند شور شیرینت ولی
در حجاز و گوشه‌ی شهناز هم میخواهمت

جام عشقت را به هنگام ازل نوشیده‌ام
گفته‌ام در نقطه‌ی آغاز هم میخواهمت

گفته بودم دوستت دارم دو صد باری به روز
گر نکردی ذرّه‌ای ابراز هم میخواهمت

کارم از حرف و سخن های دهان بگذشته‌است
گفته‌ام با دیده‌ی غمّاز هم میخواهمت

عرصه‌ی شطرنج دوران را چه شاهی می‌برد‌؟
آن که میگوید به یک سرباز هم میخواهمت

فاصله کی می‌تواند عشق را خنثی کند؟
گر کنی تا آسمان پرواز هم میخواهمت
(امیررضا شریف زاده)

مطلع غزل، از نظر لفظ و معنا آنقدر زیبا هست که خواننده را به خواندن ادامه ی غزل ترغیب کند.

نا امیدم از تو اما باز هم میخواهمت
من کبوتر باشم و تو باز هم میخواهمت

و مصرع اول، کلیت و موضوع غزل را به خوبی نشان می دهد:
عشقی پابرجا در عین نامیدی!
و انتظار می رود که بقیه ی ابیات هم حول همین محورِ موضوعی بچرخد، و شاعر بخوبی توانسته است تا پایان شعر، این انسجام موضوعی را حفظ کند.
استفاده از سه واژه ی (باز) با سه معنی متفاوت بعنوان سه قافیه ی نخست، ذوق و توانمندی شاعر را خوب به نمایش گذاشته است.
ردیف خلاقانه ی (هم میخواهمت) نیز از دیگر نقاط قوت این غزل است، و نیز قافیه ها که همگی درست هستند.
یکی دیگر از نقاط قوت این شعر، حفظ وزن است به گونه ای که هیچگونه لغزش وزنی در هیچکدام از مصاریع به چشم نمیخورد، و این نشانه ی تسلط شاعر بر وزن است.


چیزی که کمی بر طبع ناخوش می آید، تغییر مخاطب از دوم شخص مفرد(تو) به دوم شخص جمع(شما) در بیت دوم و سوم است:

من دلم را وقف رویت کرده‌ام اما شما
درب قلبت گر نباشد باز هم میخواهمت

شاعر در این بیت به راحتی می توانست از این تبدیل (تو) به (شما) پرهیز کند، زیرا حتی اگر این تغییر در ذهن شاعر هم توجیهی داشته باشد، ظاهر کلام کلیدی برای این توجیه ندارد، و نوعی ضعف در حفظ وزن حس می شود.
(من دلم را وقف چشمت کرده ام اما اگر
روی من چشمت نباشد باز هم میخواهمت)
(این صرفاً یه پیشنهاد برای رساندن منظور است)

البته در بیت سوم، ویرایش آسان تر است:
راست میگویم که بر هر سازتان رقصیده‌ام
گر مخالف میزنی بر ساز هم میخواهمت
(راست می گویم که بر هر ساز تو رقصیده ام)
با استفاده از اختیار شاعری زبانی، می توان (ساز ِ تو) را به جای (سازتان) به کار برد بدون اینکه وزن از محدوده ی قواعد وزنی خارج شود.

بیت ششم با وجود معنای زیبایی که در خود دارد، بنظرم ضعیف ترین بیت این غزل است:
گفته بودم دوستت دارم دو صد باری به روز
گر نکردی ذرّه‌ای ابراز هم میخواهمت

بنظر میرسد شاعر در این بیت برای حفظ وزن، از زبان غالب ِ شعر فاصله ی زیادی گرفته.
(گفته بودم دوستت دارم هزاران بار و هیچ
گر نکردی ذرّه ای ابراز هم می خواهمت)

در بیت هفتم، شاعر برای حفظ وزن، به حشو افتاده است، و دو واژه ی (حرف) و (سخن) را بدون ضرورت معنایی و نقش شاعرانه، کنار هم آورده است:
کارم از حرف و سخن های دهان بگذشته‌است
گفته‌ام با دیده‌ی غمّاز هم میخواهمت
(کارم از حرف و حدیث روی لبهایم گذشت
با سکوت و دیده ی غمّاز هم می خواهمت)

در بیت هشتم، واژه ی (عرصه) تناسب معنایی محکمی با فعل(می بَرَد) ندارد، و اینکه چرا شاعر به جای واژه ی (بازی) از واژه ی (عرصه) استفاده کرده جای ابهام دارد:
عرصه‌ی شطرنج دوران را چه شاهی می‌برد‌؟
آن که میگوید به یک سرباز هم میخواهمت
(بازی شطرنج دوران را چه شاهی می برد؟
آنکه می گوید که بی سرباز هم می خواهمت)
(البته تغییر در مصرع دوم سلیقه ست و ضرورتی ندارد).

در کل:
غزل زیبا و روانی بود، بدون لغزش وزنی،
و باید برای سرودن این شعر زیبا که خلاقیت و توانمندی شاعر در جای جای آن به خوبی پیداست، به او تبریک گفت.

بدرخشید در آسمان ادبیات

م. فریاد
تیرماه ۱۴۰۱