قتل

با درود


هنرتان ستودنی‌ست. خیلی خوب. خیلی زیبا، مغزم مثل یک تخته روی زنده موج‌هایی که قلم شما در گوش درون چشمم رسم کرد به جست و خیز در آمد.

از میان همه‌ی مفاهیم قابل برداشت از این اثر هنری، موضوع «خودکشی» چشمم را گرفت. پس نخست خواستم مخالفتم با دو مفهوم برداشتی خودم بصورت یک شعر هم‌وزن و هم‌قافیه بیان کنم، اما منصرف شدم.(شاید چون در توانم نیست)

بند نخست، من را یاد یکی از اصول مدیریت ناب(Lean management) انداخت، که می‌گوید «دست‌نگهدار»(Defer commitment)... پس از نظر من این شعر واقعا یک «شعر ناب» است.

مخاطب از لحظه‌ی ورود یک هیجان و شوک غیرمنتظره آن هم در حد «قتل» دریافت می‌کند. حالا تصور کنیم از هر هزار مخاطب یکی هم باشد که واقعا به لحظه‌ی ارتکاب قتل رسیده و در حال دست‌دست کردن است. صددرصد بی‌درنگ جذب شعر می‌شود و طالب است تا آخر آن را بخواند. او لحظه لحظه مصمم‌تر و عشقش به شاعر بیش‌تر می‌شود... تا اینکه می‌رسد به

«یک توی نکبت زالو صفت و انگل‌وار - بختکی شوم که با روح تو هم‌خواب شده»

حالش گرفته می‌شود. و اگر ذره‌ای هم احساس «من تنها نیستم» برایش باقی مانده بود آن هم تباه گشته و ناامیدتر از پیش از خواندن این شعر...

از سویی در اینجا هشتصد نفر در هزارنفری که هر روز یا شب با فکر «خودکشی» کلنجار می‌روند شروع به فاز گرفتن از این شعر می‌کنند... اما یک مشکل وجود دارد. اینکه بیشتر آنها اصلا شعر را باز هم نمی‌کنند چون بیشتر افراد طالب خودکشی اینقدر «میازار موری که دانه‌کش است» هستند که همین واژه‌ی «قتل» که نام شعر است آنها را دور می‌سازد... پس شعر حدود یک نفر در هزار نفر را جذب کرده و تا بند چهارم به خوبی می‌کشاند و در آنجا ناامیدشان می‌کند. مخاطب اصلی را هم که با همان بند نخست فراری داده و... این سلیقه و اراده شاعر است. اما، صادقانه به عنوان کسی که در یک تناقض پنهان مدتی هم جزئی از آن هشتصد نفر بوده و هم آن یک نفر...

معمولا این «کار» است که «وقت» به آن تعلق می‌گیرد. یعنی می‌گوییم «وقت فلان کار است». به سخنی عبارت «وقت قتل» غیرعادی‌ست. غیرعادی بودن هم که از نشانه‌های هنر است، پس بطور موضعی و همان بند از شعر «قتل» را زیباتر و هنری‌تر کرده است.

اما به نظر من نیک‌تر بود که «کار» بجای «قتل» می‌آمد. نه تنها برای جذب آن هشتصد نفر، بلکه زیرا درست است که اینطوری مخاطب یک هیجان اولیه را از دست داده‌است اما ذهن مخاطب مسیر زیباتری را تا پایان شعر طی می‌نماید یا به عبارتی بجای زیبایی صد در صد زیاد در یک بند و زیبایی نود درصد زیاد در بندهای دیگر، همه‌ی بندها به اندازه‌ی نود و پنج درصد زیاد زیبا می‌نمود...
این خودش یکی از اصول «ناب» هم است، که می‌گوید همه را (با هم) بهینه کن«Optimise the whole». رعایت این اصل، شعر را ناب‌تر می‌سازد.

به گمانم جای «تیغ بردار بزن» در آن مصرع در کنار «با اجلش می‌رقصد» نیست. و این به زیان آن همه هنری که در مصرع دوم این بیت می‌درخشد است. بگذریم که تأکید شاعر بر شیوه و ابزار باعث از دست دادن بخش بزرگی از مخاطبان می‌شود، چون ممکن است خیلی‌ها بخواهند به روش دیگری...

«یک توی نکبت زالو صفت انگل‌وار»

«وار» بیشتر یک پسوند قیدساز است. اما ارتباطش با فعل‌های دور و بر خود خیلی محکم و دیدنی نیست.
بالاخره در چنین شعری باید یک‌جایی هم برای فحش و دشنام و چرک و خون نویسی باشد. با این وجود به نظرم حتی زشت‌نویسی هم باید به زیبایی انجام شود. و در این مصرع وجود هم‌زمان زالو و انگل زیبایی این زشتی را کاسته است.

بند آخر هم که بسیار زیباست. اما در اینجا هم «تیغ» دو بند پیشتر یادم می‌آید و اینکه به نظرم همین که در اینجا به آلت قتاله اشاره شده است برای کل شعر بس است و به نظرم به این‌ترتیب فرضیه‌ام را درباره‌ی بدجا بودن «تیغ بردار بزن» تقویت می‌کند.

من شعرهای آقای صارمی را تا حالا که دنبال کرده‌ام بسیار دوست داشتم.

سپاس که فرصتی دادید تا در حد وسع به برداشت خود از اینهمه هم‌ذات‌پنداری با سخن‌تان بپردازم.