پست های وبلاگ

سلام و عرض ادب جناب پیشوای گرامی
مطالب جالب و سنجیده ای را در این پست بیان کرده اید.

فکر می کنم به قول معروف همان پیشگیری قبل از درمان مد نظرتان بوده است.

ابتکار و نوآوری خودسرانه بدون توجه به گذشته و در مقابل خشکاندن چشمه ی ابتکار ذهن سیال با تکرار مکررات که شما هر دو را نکوهیده اید،کاملاً درست هستند.

اما برای شرکت در بحث و یادگیری خودم،بند هایی را از شما ذکر می کنم که مورد بحث واقع شوند:

/////نگاه ها از تعالی به نیاز افکنده شده و سمت و سوی سروده ها از جامعیت به فردیت و از کمال به نقصان و بعضا پوچی کشیده شده است. نه اینکه فردیت یا ریز بینی و دقت بد باشد، اما نتیجه فردیت گرایی ، خود محوری است ( همانگونه که در اکثر سروده ها ، این خود محوری با تمام تجلیاتش به چشم می آید) که در مذمت آن از هر نگرشی، گوشزدی در کار است./////

این جا به نظرم پارادوکسی بنیادین را رقم زده اید!!!!

هنر یعنی چه؟

اصالتش در چیست؟

نه تنها در ادبیات ........ بلکه در تمام شاخه ها و نحله های مختلف آن ..... در تمام مکاتب ......چه مدرن و چه کلاسیک !!!
هنر یعنی خود محوری و هنرمند یک خودمحور تمام عیار است.
هنر بالذاته با جامعیت سر و کار ندارد.....اصلاً !
هنر یعنی غرق شدن در احساسات و ورق زدن برگه های خاک گرفته ی عواطف درونی.
حالا شاید که نتیجه اش در خور جامعیت باشد اما اینکه اصالت را به جامعیت بدهیم کاری است خلاف اسلوب هنرمندانه.

این خود محوی زمانی به اوج خود رسید که مکتب داداییسم حتی به فکر کردن در سرودن معنا هم قایل نبود و اصالت را احتمالات حاصل شده ی احساسی می داد.
که البته این نگاه افراطی بعد ها از بین رفت و جایش را به سورئالیسم داد،که به نوعی نسخه ی تعدیل شده ی مکتب مادر بود.

این خود محوری از زمان قدمای ما مثل حافظ و مولانا وجود داشته است،تا غول های معاصر چون هدایت.

اگر آنها اصالت را به فردیت نمی دادند چه می شد؟
دیگر غزلیات حافظ،یا بوف کور هدایت را داشتیم ؟

این فردانیت است که به جامعیت می انجامد .همان جز به کل
تقابل علم و هنر هم در این جاست.
علم از کلیات به جزییات می رسد ولی دستاورد هنر حاصل صعود از جز به کل است.
اگر این خومحوری به معنا واقعی کلمه در درون شاعر یا اصلاً هنرمند،اتفاق بیافتد می شود،نمونه ی عالی اشراق(در نوع خود).
حتی این دیدگاه از دید عرفانی هم قابل توصیف است.همان وحدت وجود ابن عربی !!!
اینکه می شود با شناخت خود به شناخت هستی رسید و بالعکس.
البته نوع اول راهگشا تر است ،چون از این منظر،وجود ما کمپکت(فشرده) شده ی کل کائنات است.
اگر حافظ به معضل ریا و تزویر زمانه اش اشاره می کند هم حاصل دید فردی اوست.
چه بسا اگر همرنگ جماعت می شد و یا این دید وسیع و نبوغ ذاتی را نداشت، گرفتار دام های زمانه اش می شد.او از پشت ذهن میبتکر خودش جهان را به نظاره نشست نه از دید عموم.

اگر بوف کور، شاهکار هدایت،این طور همه را شگفت زده کرد چون به اعماق احساسات و عواطف رفته و عقده های و گرین های روانی یک موجود به نام انسان را بررسی کرده است.و اتفاقاً در پس همین سیر درونی به سیل عظیمی از چالش های روانشناسی،جامعه شناسی اشاره می کند.

فلاسفه ی اگزیستانسیالیسم هم مانند غول فلسفه ی اسلامی،ملاصدرا،اصالت را به وجود می دهند.(البته با اندکی تفاوت در بنیان افکار)

در کل به نظرم در مقوله ی هنر باید فردانیت را اصل قرار داد تا با رسیدن به احساسات عمیق آنها را با همنوع به اشتراک گذاشت.

////و امثال اینگونه پرسش ها از خویشتن والزام پاسخگویی چند باره به آنها قبل از ارائه حتی یک جمله که این خود مستلزم زمانی نه چندان کوتاه است. اما کمترین های نتیجه اش هم قطعا دلنشین و طبایع پسند است.////

در این باب هم با شما مووافقم اما نه به این صورت و به طور خود آگاه.
هنرمند اگر دغدغه ای ژرف و غایی را داشته باشد به یادگیری اصول ابتدایی سرایش و صرف برون ریزی احساسات بسنده نخواهد کرد.
هنر والا در پیوندی نا گسستنی با علوم انسانی قرار دارد.
چه بسا که اکثر مکاتب هنری با پیرفت های فلسفی و روانشناسی دستخوش تغییراتی فاحش شده اند.

این دید وسیع و ژرفایی که مد نظر شماست و از یک هنر مند انتظار می رود باید با مطالعه و پیگیری و به طور نا خود آگاه در ذهن فرد شکل بگیرید.
چون نا خودآگاه ما دایماً مسائل را بررسی می کنند و به طور کاملاً نا محسوس شرایط را برای برون ریزی عواطف و اندیشه ها فراهم می کنند.

این که یک شاعر ،نقاش، موسیقیدان و.... قبل از خلق اثرش بشنیند و فکر کند و ببیند باید چه بگوید اصلاً معقول نیست و با تعریف هنر چه در قدیم و چه حال حاضر مغایرت دارد.

ونگوک قبل کشیدن تابلوی آفتابگردانها یا بتهوون پیش از نوشتن سمفونی هایش به این مسائل فکر کرده اند.
باید بگویم خیر !!!
این بستری که شما به درستی به آن اشاره کردید به صورت نا خودآگاه پدید می آید و نه با کوشش قبل از خلق اثر.

"هر گونه پیش فرض در خلق اثر هنری محدویتی ست برای رسیدن به حقیقت درون"

این بحث،پس از خلق و در زمان صیقل افکار است که بها پیدا می کند و به درد می خورد.

ببخشید اگر طولانی شد.
زیاده گویی ها را به حساب شوق یادگیری بزنید
بسیار لذت بردم و ممنون که مکانی را برای تبادل افکار و بحث علمی فراهم کردید.
در پناه حق باشید.

سلام مجدد جناب پیشوای گرامی
نظر لطف شماست.منِ سیاهه نویس که زیرکی خاصی ندارم
سپاس از پاسختان

بله درست بیان کردید.بنده در بند فوق الذکر خود محوری و فردانیت و جامعیت را پر رنگ کردم.
دلیلش هم این بود که با دیدگاه اول این بند تقریباً با شما هم عقیده ام.
حالا برای جمع بندی،دیدگاه ها را تیتر وار بیان می کنم:

1-گرویدن از تعالی و کمال به پوچ انگاری و نقصان
2-فردیت و خود محوری هنرمند

در باب دیدگاه دوم که نظرم را عرض کردم و باتوجه به پاسخ شما به جمع بندی خوبی رسیدیم.به نظرم اگر این دو را مجزا بررسی کنیم بهتر است.چون ترکیب آنها مستلزم بحثهایی ست که در این مقال نمی گنجد.

اما دیدگاه اول:
این گلایه ی شما حق است و زمانی که ادبیات کهن و معاصر را مد نظر قرار می دهیم،این شکاف عمیق محتوایی به راحتی احساس می شود و شاید بتوان که دلایلی برایش پیدا کرد.
همیشه در طول تاریخ، حد اعلای هنر در خدمت معنویات بوده است.
از معابد یونان باستان و اهرام مصر تا زمان ادیان یکتاپرستی.
می بینیم که معماری،کاشی کاری،نگارگری،مجسمه سازی،حتی خود شعر و... در اماکن مقدسه به زیباترین شکل تبلور یافته اند.

حالا هر چه که هنرمند با معنویات مانوس باشد ،به تبع آن خود محوری اش به سمت تعالی ای که شما اشاره کردید می رود.

چون زمانی که معنویات را اصل قرار می دهیم همیشه و در تنگ ترین شرایط هم کورسوی امیدی در دلمان هست که از یاس مطلق جلوگیری کند.
پس در نوشته ها و آثارمان این میل و شوق به وصال،رسیدن،امید و... هر چند هم اندک یافت خواهد شد.
برای این است که ،آثار مولانا و عطار که خودشان عارف بودند، بسیار اثر گذار هستند.

به قول معروف:

چراغی دهد روشنایی به جمع
که سوزیش در سینه باشد چو شمع

اگر آثار معرفت شناسانه ی قدیم زیبا و تعالی بخش بوده است حاصل اشراق درونی پدید آورندگان آن است.
چنانچه این خصوصیت در غزلیات حافظ و سعدی هم یافت می شود.

اما در غیر این صورت همان طور که الان می بینیم اگر دیدمان را منهای معنویات کنیم و کاملاً مادی گرایانه به پدیده ها بنگریم، حاصلش نیل خود محوری به پوچی ست.
چون دیگر آرامش روانی و پشتوانه ی فکری قوی نداریم و این تشکیک و تردید به تدریج به آثار راه پیدا می کند.

(در اینجا باید مرزی میان شکوه و گلایه،با پوچ انگاری قرار دهیم، که اولی مایه ی اعتلا و دومی باعث تباهی است.)

در پایان به نظرم برای حل این مشکل هنرمند باید با معنویات انس بگیرید و با آن آشتی کند.که متاسفانه و به دلایلی این امر، روز به روز کمرنگ تر می شود.
امید که خود محوری توامان با معنویت ما را به سمت تعالی و قله های رفیع معرفت رهنمون گردد.

یاعلی
در پناه حق باشید