پست های وبلاگ

 

 

 

وزن همان ملودی و آهنگی است که شعر دارد.
برای شناخت وزن باید با واج و هجا آشنا شویم:

واج:

کوچکترین واحد زبانی واج نام دارد. زبان های بشری از واج ساخته و به واج تجزیه می شوند. واج ها به دو گروه صامت (بی صدا) و مصوت(صدا دار) تقسیم می شوند و مصوت هم به دو گروه مصوت بلند و مصوت کو تاه تقسیم شده است.
صامت ها: /ک/ ، /ر/ ...

مصوت کوتاه : ــَـــِــــُ
مصوت بلند : /آ/ ، /ای/ ، /او/

نکته: در کلمه ای مثل آسمان که به دو گونه "آسْمان" و "آسِمان" تلفظ می شود هر دو تلفظ صحیح است. و در شعر هم می توان از هر دو تلفظ استفاده کرد(لازم به ذکر است که کلمه آسمان هر دو تلفظش دارای یک وزن هستند و فرقی هم نمی کند، در شعر زمانی نوع تلفظ مهم است که در وزن تاثیر گذار باشد!)

"نکته بسیار مهم: تعدا هجا های یک کلمه برابر تعداد مصوت های آن هست!"

هجا:

همان بخش بخش کردن کلمات هست. یا همان "سیلاب" در زبان انگلیسی. کاری که در دوران دبستان انجام می دادیم!

 مثلا : کلمه "باران" دارای دو هجا می باشد: با/ران/(دو مصوت بلند و دو هجا)
یا کلمه آسمان(دو تلفظی):
آسْمان : /آس/ ، /مان/(دو مصوت بلند و دو هجا)
آسِمان : / ءآ / ، /سِـ/ ، /مان/(سه مصوت[2 بلند- 1 کوتاه]و سه هجا)

انواع هجا:

در زبان فارسی شش نوع هجا یا بخش صدایی با مقطع اصوات وجود دارد:

صامت+ مصوت کوتاه

مانند: نه- که- دو

مثال: نه(ن- صامت)/(ـَـ- مصوت کوتاه)" نوع تلفظ"

صامت+ مصوت بلند

مانند: با- بی- بو

مثال: با(ب- صامت)/(ا- مصوت بلند)

صامت+ مصوت کوتاه+ صامت

مانند: پَر- شِن- گُل

مثال:گُل(گ- صامت)/ (ـُـ- مصوت کوتاه)/ (ل- صامت)

صامت+ مصوت بلند+ صامت

مانند: آب- دیر- خور

مثال: ءآب(ء- صامت)/ (آ- مصوت بلند)/ (ب- صامت)

صامت+ مصوت کوتاه+ صامت + صامت

مانند: فَرد- گِرد- گُفت

مثال:گُفت(گ- صامت)/(ـُـ - مصوت کوتاه)/ (ف- صامت)/(ت- صامت)

صامت+ مصوت بلند+ صامت+ صامت

مانند: داشت- ریخت- سوخت

مثال: ریخت(ر- صامت)/(ی- مصوت بلند)/ (خ- صامت)/(ت- صامت)

کوتاه: صامت+ مصوت کوتاه

علامت هجای کوتاه:-

بلند:صامت+ مصوت بلند

صامت+ مصوت کوتاه+ صامت

علامت هجای بلندu

کشیده:صامت+ مصوت بلند+ صامت

صامت+ مصوت کوتاه+ صامت + صامت

علامت هجای کشیده: u-

 

 

مَ (-)/

)/uرَن(

-)uجان (

 

 

مثال:

سلام؛
سَ / لام ـــ 1/3
عاشقانه؛
عا / شـ ِ / قا / نـ ِ ـــ2/1/2/1
 

آشنایی با اوزان:
مَفاعیلن مفاعیلن فَعولن
مفاعیلن:یک هجای کوتاه و سه هجای بلند
مـَ / فا / عی / لُن
1/2/2/2

مفاعیلن:یک هجای کوتاه و سه هجای بلند
مـَ / فا / عی / لُن
1/2/2/2

فعولن:یک هجای کوتاه و دو هجای بلند
فـَ / عو / لُن
1/2/2
و مجموع اوزانش برابر است با:
1/2/2/2/1/2/2/2/1/2/2

تمرین:
مفاعیلن مثل:
تو ای عاشق!
تُ / ای / عا / شق
1/2/2/2
مفاعیلن مثل:

کجا رفتی!
کـُ / جا / رف / تی
1/2/2/2
فعولن مثل:
تو جانم
تُ / جا / نم
1/2/2
تو ای عاشق کجا رفتی تو جانم
تو / ای / عا / شق / کـُ / جا / رف / تی / تو / جا / نم
1/2/2/2/1/2/2/2/1/2/2