پست های وبلاگ

بسم الله الرحمن الرحیم

 

با سلام و عرض ادب خدمت فرهیختگان عزیز و ارجمندم

 

تنها به این خاطر که فرهیختگان عزیز و ارجمندم برایم مهم و عزیز هستند خواستم از تجربیات فضای مجازی ام در این چندین سال فعالیت ادبی در فضای سایت صحبتی به میان آورم.

 

فضای مجازی اگر چه اسمش فضای مجازی است اما یک دنیای واقعی است. کلمات همان معانی را القا می کنند که در دنیای واقعی می رسانند. اندکی با گذشت زمان، فضای ناشناخته و بی هویت مجازی، با ثبت اسم و رسم اشخاص و افراد و فعالیت ها تبدیل به یک فضای شناخته شده و هویت دار می شود. در چنین فضایی برخلاف دنیای واقعی که کلمات، صحبت ها و فعالیت ها شاید شاهدی برایش وجود نداشته باشد، همگی ثبت می شود. هر شعری که خوانده می شود و هر نظری که ثبت می شود و اسم و نظر صاحب نظر محفوظ و با تقریر نویسنده بازشناخته می شود. گذشته از این که قلم هر انسانی هویت، رفتار، شخصیت، سبقه ی ادبی، سواد، انسانیت، سلامت روان، فرهنگ و در یک کلام بازگوکننده همه ی چیز است، تثبیت قلم بعنوان مدرکی شناخته شده و غیرقابل انکار به حساب می آید. اینجا هر کس هر چیزی می نویسد آن نوشته متعلق به او است. اگر توهینی خدای نکرده سر بزند، اگر تفاخری صورت بگیرد، اگر مزاحمتی شکل بگیرد، اگر دلی شکسته شود، اگر دعوایی صورت بگیرد، اگر گروهی و باندی شکل بگیرد هر اتفاقی که بیافتد محفوظ و شناخته شده است. ما باید بیشتر از آنچه فکر می کنیم مراقب قلم های خود باشیم. این قلم می تواند جنبه ی حقوقی نیز داشته باشد. اما ماسوای جنبه ی حقوقی مسئله که می تواند دردسرهایی درست کند ما لازم هست زمانی که وارد فضای این چنینی می شویم، این فضا را بشناسیم و شناخته شده بر خود و قلم خود مسلط باشیم و حتی المقدور چیزی ننویسیم.

 

این فضا که حالا ما بیشتر اینجا شعر و ادبیات مدنظرمان هست، طرز تفکرهای متفاوت و گوناگون و از هر گوشه ای از این جهان که با زبان فارسی آشنایی وجود داشته باشد می تواند با عضویت در سایت، اقدام به انتشار اشعار خود نماید. بنابراین به وضوح ما با اقشار مختلف و با سطح سوادها و سن های متفاوت و شخصیت ها و طرزتفکرهای متفاوت، با هنجارهای جامعه شناختی متفاوت، با رفتار و عقاید و سلایق و ارزشهای متفاوت مواجه هستیم. این از الزامات فضای مجازی است که ما باید خودمان را در مواجهه با هر چیزی آماده نماییم. البته در قوانین سایت آمده است که تابع قوانین جمهوری اسلامی ایران هست اما بهر تقدیر افرادی که می نویسند و فعالیت می کنند نه الزاماً ایرانی هست و نه الزاماً اقامت در ایران دارند و نه الزاماً معتقد و ملتزم به قوانین. بنابراین این رویارویی صاحبان قلم مسئله ی بسیار مهمی است.

 

مسئله ی دیگر این هست که بعد از شناخت این فضا خود را حتی المقدور سازگار و منعطف با این فضا کنیم. هر جامعه ای هنجارها و ارزش های شناخته شده ای برای خودش دارد. شاید اگر در سطح جامعه حجاب یک ارزش یا یک هنجار شناخته شود در جامعه ادبی و هنری اصالت هنر و آزادی یک ارزش یا یک هنجار تلقی شود. بنابراین حساسیت های متفاوتی در جوامع وجود دارد. اینجا حساسیت های زیادی نسبت به هنر، شعر، قلم، آزادی و احساسات وجود دارد. شاید در سطح جامعه این چنین حساسیت هایی وجود نداشته باشد در عوض حساسیت های دیگری نسبت به بعضی از مسائل و از هر فردی به فرد دیگر می تواند متفاوت باشد. باید سعی کنیم این حساسیت ها را مراقبت کنیم و حتی المقدور هنجارها را رعایت کنیم. احتمالاً استفاده از عکس یک نفر دیگر در پروفایل و یا ثبت نام با اطلاعات هویتی مجهول و یا اطلاعات شخص دیگری در سایت غیر قانونی باشد. ممکن است فردی به ویژه در شاعران خانم، در استفاده از عکس شخصی پرهیز داشته باشد، اما آیا می توان از هر عکسی به عنوان عکس پروفایل استفاده کرد؟ هدف بنده تعیین خط مشی نیست. تبیین هنجارها و شناخت فضای مجازی ادبی است. آیا می توان در این فضا، با این تفکر که ما با همه دوست هستیم و هیچ غریبه ای بین ما نیست، کلمات و ضمایر را شکسته و از شکلک ها استفاده نماییم؟ واضح است در حد معمول مدنظر نیست وگرنه چنین اشکالی اصلاً خلق نمیشد اما واژه ها نیز خلق شده اند. نمی توان برای استفاده کننده از واژه ها و نشانه ها منطقی هنجارشناسانه قائل شد، حتی زمانی که نوعی بیان و رفتار یا نوعی از کاربرد شکسته واژگان، با فضای ادبی سایت منافات داشته باشد یا حتی گاهی وهن نسبت به دیگر اهالی شعر و ادب محسوب شود؟ البته شخصاً مدنظرم هنجارها و حساسیت ها است. شاید هنجار و حساسیت ها در فضای مجازی ادبی ما نیز تغییر کند مثلاً شاید ده سال دیگر غالب جامعه ادبی شکل شکسته کلمات را استفاده کنند و یا شاید شکل فینگلیش واژگان باب شود، آن روز حتماً فرصت داریم حساسیت ها را بازنگری کنیم. این طورنیست؟

 

به خوبی می دانیم در سطح جامعه نیز برخی رفتارها و پوشش ها ضدهنجار شناخته می شود چیزی مثل تُن صدای نازک یک خانم یا یک پوشش نامناسب یا حتی استفاده از یک لفظ رکیک توسط یک مرد؛ آیا این همان چیزی نیست که در فضای مجازی می توان بعنوان یک ضدهنجار بازشناخته شود؟