کابوس

سلام

و

دیروز فرصتی دست داد و در سایت چرخی زدم ، دنبال شعر سپیدی بودم که حال ام را جا بیاورد ولی یافت نشد تا این که انگار پژمان صدای مرا شنیده و این شعر را به اشتراک گذاشت.
گفتن از خوبی های شعر پژمان و روش کارش کمی تکراری می نماید چرا که پیش تر ها در خصوص این امر هم من و هم دیگر دوستان نوشته ایم اما الان در مورد چیزی که هنگام خواندن ذهن ام را مشغول کرد چند کلامی می نویسم ؛
هجوم ترکیبات جدید به ذهن مخاطب هنگام خواندن شعر و در نتیجه ی آن ساخته شدن تصاویری نوین که او باید در ذهن خویش آن ها را مصور کند ؛ این اتفاقی ست که در بیشتر اشعار پژمان روی می دهد ولی در مورد میزان این تصاویر و بسامد آن ها در اثر نمی توان قاعده ی الزام آوری یافت چرا که دهد شاعر اصولاً تحدید ناپذیر است اما از دید من ذهن مخاطب است که تکلیف شاعر را تعیین می کند و اگر هر شاعری پس از نوشتن شعر همه ی ذهنیات شاعری خود را کنار بگذارد و به عنوان مخاطب پای اثر خویش بنشیند می تواند به این بازخورد دست یابد البته این امر به سادگی روی نمی دهد چرا که نیاز به بی طرفی صد در صد دارد در هنگام خواندن که خب برای شاعر اثر کار صعبی ست .
اما اگر این اتفاق روی دهد شاخص خوبی برای شاعر خواهد شد که در شعر بتواند اعتدالی در استفاده از تصاویر برقرار کند و این اعتدال صد البته به معنای کمتر کردن استفاده نیست که این هم ظلم به شاعر است و هم به مخاطب بلکه حرف این است که شاعر می تواند در بین این تصاویر با کلماتی که جنبه ی تصویری کمتری دارند ذهن مخاطب را آرام کند به او اجازه ی تنفس بدهد و بعد برود سراغ تصویر بعدی ، یعنی اتفاقی که باعث طولانی تر شدن شعر می شود ولی در عوض همراهی مخاطب به دلیل تصاویر جدید و قابل کشف با این شعر حتی طولانی نیز تضمین شده است و این چیزی ست که در شعرهای جدید پژمان کم و کمتر شده است و شاید بر نمای شعر و ترغیب اولیه ی مخاطب به خواندن آن به دلیل کوتاه تر بودن تأثیرگذار هم باشد ولی در ادامه چالشی جدی برای ذهن مخاطب ایجاد می کند که این چالش به سود شعر نیست چرا که ذهن از تجربه ی مجدد آن گریزان می شود .
در همین شعر در هر دو سطر یا حتی یک سطر و نیم با یک تصویر جدید یا به لحاظ سبک نوشتاری شاعر ، خیلی جدید رو به رو هستیم ، تصاویری جان دار که به لحاظ علایق و وجوه شباهت موجود کاملاً درست آفریده شده‌اند و شاعرانه و همین ویژگی کار را سخت تر هم می کند چرا که ذهن برای تصوراین گونه تصاویر عطش بیشتری دارد و حاضر نیست از کنارشان به سادگی بگذرد در نتیجه دچار سردرگمی خواهد شد .
البته شاید بسیاری از ذهن های شعرخوان دچار این مشکل نشوند ولی در هر حال ملاک برای من همیشه مخاطب عام بوده و خواهد بود .
ذکر این نکته نیز ضروری ست که آن چه در بالا نوشتم بیشتر بر اثر تجربه های مستقیم خودم و دوستانی که می شناسم حاصل شده است و حکمی کلی و قطعی نیستند هرگز و هیچ وقت ولی در دنیای ادبیات قوانین همواره بر اساس شاخص ها ساخته می شوند ، شاخص هایی که آثار یا افراد برجسته و شاهکار می آفرینند و هیچ قانونی از ابتدا وجود نداشته و نخواهد داشت پس دگم نگری و استناد به هنجارهایی که قبلاً وجود داشته اند و پافشاری بر آن ها کاری عبث خواهد بود چرا که در این دنیای دیوانه همواره صیرورتی در حال اتفاق است که کسی نمی تواند در برابرش ایستادگی کند .
نکته آخر اما سپاس گزاری فراوان است از شاعر که با چنین دردانه ای مهیب دل و جان ام را شاد کرد و قلم ام را به نوشتن تشویق و این که بی تردید آن چه گفته شد نقص کار پژمان نبود بلکه نتیجه ی زیادی خوب بودن کار ش بود .

پس از مدتها موقت سلام ...

دوستان در یک شعر چند آیتم بررسی میشه

۱- صور خیال در شعر

خوب در این باره شاید واقعا توضیح دادن حتا ظلم به شعر باشه ، چون در این قسمت واقعا قوی عمل شده

۲- ارتباط عمودی

خوب شعر روایت است ( مثل آخرین شعری که من گذاشتم : خاطره ی خاکستری ) و در روایت ، ارتباط عمودی مثل شاسی در ماشین بسیار حیاتیه

در این شعر ما با دو فضا مواجهیم:

فضای کابوس
فضای بیداری


در اولی همه چیز ترسناک است در فر ( اجاق ) فلسفه ، شاعر را حرارت میدهند و خداوند خنده ی شیطانی سر میدهد و بر آنچه ترس و ظلم است مهر تایید میزند

اما شاعر از خواب بیدار میشود و نه فقط شعر اوج میگیرد ، بلکه امید و شوق و آرامش به شعر تزریق میشود

در هردو قسمت شاعر با تکانه های بسیار عجیب و زیبا ، شعریت اثرش را گارانتی کرده

مهمترین این تکانه ها استفاده از آشنازدایی ست :

پهلویم مرا چرخاند

تختخوابی که مسیر برگشت رو طی میکنه و دوباره برمیگرده طبیعت ، که کلا کابوس را به رویایی شیرین تبدیل کند

قهقهه ی شیطانی خدا
که پارادوکس و آشنازدایی جالبی بود

و نیز تقابل شعر و فلسفه که با کنایتی لطیف آورده بود


سومین موضوعی که در شعر مورد توجه است و شاخصی برای صدور فتوا ، پایان بندی شعر است
در واقع پایان شعر مثل ضربه ی نهایی ست
خداوکیلی پایان بندی از این بهتر ؟؟

آیا سوپرایز نشدید ؟؟

آیا ناگهان پرده عوض نشد و آیا این ناگهان عوض شدن پرده ، شما را نیز شاد و امیدوار نساخت ؟؟
و اینکه آیا شاعر در انتقال حس موفق بوده یا خیر


به شعر برگردیم :

تا جایی که کابوس بوده ، ترس و خفگی و یاس و سردرگمی القا میشه

۱- ترس از گرسنگی
۲- افتادن ملت به دهان گورستان ( که گویا ذائقه اش هم شورپسند بوده )
۳- خنده ی شیطانی خدا
۴- کباب شدن شعر در فر فلسفه
۵- نزول نمک از آسمان
۶- ......


و وقتی شاعر میخواهد بگوید که اینا همش خواب بود :

در این صحنه باید چرخشی ۱۸۰ درجه صورت بگیره که بدون عقبه ی ذهنی کار صورت نگیره
این عقبه ی ذهنی و این چرخش اینجاست :

پهلوهام مرا چرخاندند

مرا ...... یعنی من شاعر
من راوی
من مایوس
من بهت زده
من بی ایمان
من بدبین
من خاک بر سر ....


و نتیجه :

آرامش کنارش بوده و ظاهرا همه چیز فقط کابوس بوده
آرامش کیه ؟؟ ::: لی لی سیا


تخت چوبی که محمل این کابوس بوده دوباره به درخت تبدیل میشه

چرا ؟؟

چون روز نو شروع شده و شب کابوس به پایان رسیده
خوب به چه شکلی ؟؟
جواب اینجاست :


" آفتاب از مطلع این شعر برخاست "

بیداری از کابوسی وحشتناک
و لذت اینکه همه چی امنه و خداروشکر اتفاقی نیفتاده

آیا تابحال اینجور کابوسهایی شما رو از خواب بیدار نکرده
و اون لذت رو نچشیدید که مثلا مادرم یا بچه ام خیلی ریلکس خوابیده
پتو روش کشیدید که خدایا شکرت

این شعر آیا در این القا قوی نبود ؟؟
من واقعا حس خوبی داشتم به پایان شعر
اما :
در کتاب " آخرین وسوسه ی مسیح " عیسا روی صلیب فکر میکنه که کاش با مریم مجدلیه ......
بعدش فرشته ها نجاتش میدن و میبرنش یه جای امن
اونجا ازدواج میکنه
دوتا همسر و چند فرزند و اصلا یادش میره کی بوده

تا بعد از چندسال شاگرداش میان ومیبینن زنده س
اما اون میگه من اصلا شخصی به نام عیسا نمیشناسم
خلاصه اینام میگن پس اینهمه سال ما سر کار بودیم ؟؟
و با چوب و چماق میریزن سرش و اینقدر کتکش میزنن که دنده هاش نرم میشه
اما ناگهان به خودش میاد و میبینه روی صلیبه و همش کابوس بوده . جبرییل میگه بخاطر اون وسوسه اینجور عذابت دادیم حالا پاک شدی بیا بریم پیش پدر
شعر پژمان هم همین حالت رو برام تداعی کرد



اما با همه ی این تفاسیر که نوشته شد . بنده نمره ی کاملی به شعر نمیدهم به این دلیل:

👇👇👇👇👇👇

زندگی و مرگ بینِ هم
اعلامِ آتش بس می کردند
گلوله ها در پیله ی خود
فرو می رفتند وُ
به جای کِرمِ کشتار؛
از هر اسلحه ای،
پروانه شلیک می شد
اگر می گذاشتند
تویی که در رگ هایَت؛
شعر جاریست،
مدافعِ حقوق بشر باشی...!!

#دگردیسی
#پژمان_بدری

و حرف آخرم :
ما دو نوع قیاس داریم :

۱- قیاس با دیگران
۲- قیاس با خود
اگه قرار باشه این شعر پژمان را با شعر بقیه مقایسه کنم ، خوب طبعا به دلایلی که عرض کردم به آن نمره ی بسیار بالایی خواهم داد و آنرا در زمره ی آثار خییییلللللییییی خوب قرار خواهم داد
اما اگر قرار باشد با خود پژمان مقایسه کنم
به همان نتیجه ی " توقعم بیشتر بود " میرسم
که توقع ما از پژمان قطعا بالاتر است که حتا به یک لغزش یا کاهش او رضایت بدهیم
میگویید چرا ؟؟؟؟ ( دگردیسی را دوباره بخوانید )

پژمان را همیشه در این اوج میخواهیم
اینکه سطح توقع از شاعری بالا بره ، در واقع مصداق و نشانه ی تعالی اون شاعرست ..


با تشکر از حوصله ی حضار
مانا - کاشان - بیست اسفند