پست های وبلاگ

هم‌زمان با آغاز سال نوی ایرانی، جشنوارۀ فیلم «وان ورلد» در ولز بریتانیا، در برنامۀ ویژه ای با عنوان فصل سینمای ایران، برخی از آثار برجستۀ سینمای پس از انقلاب ایران را به نمایش گذاشته است. در این برنامه که از روز ۲۱ مارس در شهر کاردیف ولز آغاز شده، ۹ فیلم از سینمای بعد از انقلاب ایران به نمایش درمی آید.
هدف از برگزاری این برنامه، معرفی فرهنگ و هنر ایرانی به مخاطبان بریتانیایی و نمایش برخی از آثار مهم تاریخ سینمای بعد از انقلاب ایران است. در این برنامه که با پشتیبانی مالی شورای فرهنگی بریتانیا(بریتیش کانسیل) تدارک دیده شده، فیلم هایی از بهرام بیضایی، داریوش مهرجویی، عباس کیارستمی، محسن مخملباف و رخشان بنی اعتماد به نمایش درمی آید و همزمان جلسات بحث و گفتگو نیز با حضور برخی از صاحب نظران سینمای ایران در بریتانیا از جمله سعید زیدآبادی نژاد(از دانشگاه سواس لندن)، مریم قربان کریمی(از دانشگاه سنت اندروز اسکاتلند) و احسان خوشبخت(منتقد سینما) برگزار می شود.
معمولا از فستیوال ها و مراکز سینمایی و فرهنگی غرب که برنامه های ویژه ای را با عنوان «مرور بر سینمای ایران» و یا «چشم انداز سینمای ایران» برگزار می کنند این انتقاد می شود که این مجامع فرهنگی، دید و تشخیص درستی از سینمای ایران نداشته و گزینش آنها غالبا با بی‌دانشی، غلفت و ناآگاهی از تاریخ و وضعیت دیروز و امروز سینمای ایران و افراد مؤثر در تحول آن همراه است. انتقاد دیگری که در این مورد مطرح است این است که کیوریترها(برنامه ریزها)ی سینمای ایران در فستیوال های غربی، معمولاً کسانی اند که شناخت دقیقی از سینمای ایران و تحولات آن ندارند و افرادی هم که در این زمینه به آنها مشاوره می دهند، افراد صاحب نظر و واجد صلاحیتی نیستند.
اما به گفتۀ دیوید گیلم، مدیر فستیوال وان ورلد ولز، وی در انتخاب این فیلم ها، از مشاوره و راهنمایی احسان خوشبخت، منتقد سینما برخوردار بوده که سال ها با مجلۀ سینمایی فیلم در ایران همکاری داشته و با سینمای ایران و تحولات آن از نزدیک آشناست.
فیلم های باشو غریبه کوچک، خانه دوست کجاست، هامون، گبه، زیر پوست شهر، سیب، بچه های آسمان، زمانی برای مستی اسب ها و ماهی و گربه، از فیلم هایی است که برای نمایش در فصل سینمای ایران در جشنواره وان ورلد واز درنظر گرفته شده اند. این فیلم ها، عمدتاً مربوط به دهه های شصت و هفتاد سینمای بعد از انقلاب اند و برخی از آنها مثل هامون و باشو غریبۀ کوچک برای نخستین بار در بریتانیا به نمایش درمی آیند. دیوید گیلم، دربارۀ اینکه این فیلم ها بر چه اساسی انتخاب شده اند و چرا فقط این تعداد فیلم از سینمای پس از انقلاب در این برنامه گنجانده شده می گوید: " لیست اولیه بین ۱۲ تا ۱۵ فیلم بود اما بعد از مشورت با احسان خوشبخت، آن را محدودتر کرده و به ۸ فیلم رساندم. فیلم های زیادی بود که من دلم می خواست در این برنامه باشد از جمله رنگ خدا از مجید مجیدی که فیلم زیبایی است اما ما نتوانستیم کپی خوبی از آن پیدا کنیم. فیلم های دیگری هم بود اما قیمت هایی که تهیه کننده ها پیشنهاد می کردند فراتر از بودجه ما بوده است."
آقای گیلم در پاسخ به این سوال که آیا فیلم های انتخاب شده می تواند طیفی از سینمای بعد از انقلاب ایران باشد و تصویر نسبتاً همه جانبه ای از این سینما به تماشاگران غیر ایرانی این فستیوال ارائه دهد، می گوید:
" واقعا فکر نمی کنم بتوان با این تعداد اندک فیلم، تصویری همه جانبه از سینمای ایران به تماشاگران داد. حتی اگر ۴۰ یا ۵۰ فیلم هم می توانستیم در این برنامه بگنجانیم، باز هم تنها بخشی از غنای سینمای ایران بود. این برنامه تنها فیلم های خاصی است که من و احسان خوشبخت آنها را دیده و انتخاب کردیم. در این برنامه ما بیشتر روی دورۀ خاصی از سینمای ایران تمرکز کردیم، دوره ای که سینمای ایران در طی ۱۰ تا ۱۵ سال در سطح جهانی مطرح شد و فیلم های ایرانی موفق شدند جوایزی در فستیوال هایی مثل کن، لوکارنو، ونیز و غیره کسب کنند، دوره ای که با سینمای کیارستمی و مخملباف هدایت شد و دارای سبکی شبیه نئورئالیسم ایتالیا بود و برای تماشاگران بریتانیایی کاملا آشناست. اما من همچنین می خواهم به مجیدی اشاره کنم که فیلم هایش را پیش تر در فستیوال ولز نشان دادیم اما فیلم هایش کلاً در بریتانیا توزیع نشد. بنابراین جشنواره ها، تنها مکانی اند که این فیلم ها می توانند دیده شوند. همچنین فیلم هایی مثل باشو و هامون که قبلا هرگز در بریتانیا به نمایش درنیامدند."
از میان فیلم های ذکر شده، فیلم های خانه دوست کجاست، باشو غریبه کوچک، و بچه های آسمان، متعلق به ژانری موفق در سینمای ایران به نام سینمای کودکان است که در ادامه سنت سینمایی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در زمینه تولید فیلم هایی با محور شخصیت های کودک در پیش از انقلاب ساخته شد و دربردارندۀ عناصر و ویژگی های اصلی آن نوع سینما بود. سینمایی که بعد از انقلاب به خاطر برخی محدودیت های تحمیل شده به سینمای ایران از جمله محدودیت های مربوط به حجاب، نمایش سانسور نشدۀ تصویر زنان و ستاره سالاری، بسیار رونق یافت و به ژانر اصلی سینمای بعد از انقلاب در یک دوره تبدیل شد و موفقیت های زیادی در جشنواره های جهانی کسب کرد.
اما سینماگران ایرانی در بعد از انقلاب ایران، به تصویر کودکان بسنده نکرده و به تجربه در زمینه های دیگر مثل سینمای عرفانی، سینمای شاعرانۀ نمادگرا و سینمای اجتماعی-انتقادی پرداختند. فیلم های هامون(داریوش مهرجویی)، گبه(محسن مخملباف) و زیر پوست شهر(رخشان بنی اعتماد)، نمونه هایی از این گرایش ها در سینمای ایران اند که نسخه های خوبی از آنها که از طریق بنیاد سینمایی فارابی تامین شده، در این جشنواره نمایش داده می شود.
به گفتۀ مدیر جشنوارۀ ولز، بیشتر این فیلم ها به صورت دیجیتال(نسخه بلو رِی) نمایش داده می شوند و تنها کپی ۳۵ مربوط به فیلم سیب سمیرا مخملباف است که کپی خوب آن را از آرتیفیشال آی تهیه کرده اند. به گفته وی این فیلم ها ابتدا در شهرهای کاردیف، ابریستویث و سوانسی نشان داده می شوند اما بعد در شهرهای کوچک تر ولز نیز به نمایش درخواهند آمد:
"مثلا ما قصد داریم نوروز را در شهر کوچک کاردیگان که تنها ۵۰۰۰ نفر جمعیت دارد، جشن بگیریم اما این شهر تنها ۳ سینما دارد که فقط فیلم های هالیوودی را نشان می دهد. اما در میانشان تماشاگران آگاهی وجود دارند که کمتر فرصت پیدا می کنند تا این نوع فیلم ها(فیلم های ایرانی) را ببینند. اهالی لندن و ادینبرا، امکان تماشای طیف فوق العاده ای از فیلم هایی از سراسر جهان را دارند. هدف فستیوال ما این است که این امکان را برای مردمی که دور از شهرهای بزرگ زندگی می کنند فراهم کند تا این فیلم ها را ببینند. و در این زمینه، یک نوع تشنگی برای دیدن آثار متفاوت وجود دارد."
علاوه بر این هشت فیلم، فیلم ماهی و گربه ساخته شهرام مکری نیز که از نظر ساختار روایی و فرم سینمایی، اثر متفاوتی از سینمای معاصر ایران است، در برنامۀ اصلی این جشنواره، به نمایش درمی آید.
به گفتۀ مدیر جشنوارۀ ولز، "در نهایت باید قبول کنید که همۀ ما در بریتانیا، از برنامه ریزهای فستیوال ها گرفته تا منتقدان و تماشاگران، تنها بخشی از سینمای ایران را می بینیم و با این فصل سینمایی، ما تنها می توانیم کمی از آن را جبران کنیم."
اما فیلم های جشنوارۀ "وان ورلد" ولز تنها محدود به سینمای ایران نیست بلکه این جشنواره اختصاص به نمایش فیلم‌هایی از آسیا، خاورمیانه، آمریکای جنوبی و آفریقا دارد. فیلم های دختر ساختۀ آفیا ناتانیل، محصول مشترک نروژ و پاکستان، تیمبوکتو ساختۀ عبدالرحمان سیساکو از موریتانی و بتلهایم آزاد ساختۀ لیلا منصور از فلسطین، از جمله فیلم هایی است که در این جشنواره به نمایش درمی آیند.