پست های وبلاگ

سلام و عرض ادب

پرسش فلسفی خوبی است

بهتر است که برای یافتن پاسخ پرسش تان کتاب قضاوت های مولاعلی (ع) بخش آفرینش را مطالعه نمایید .

و مولوی نیز در بیت ۱۷۵۶ مثنوی معنوی می فرماید:

من نکردم خلق ( / امر) تا سودی کنم
بلکه تا بر بندگان جُودی کنم


سلامت و دلشاد و سربلندباشید.

درود. من راستش یک مقدار به این مسئله زیاد فکر کردم چند سال پیش و تلاش کردم نظری همدوس و خودسازگار به دست بیاورم.
ممکن است آنچه می‌گویم بازتاب دهنده جهان بینی خاصی باشد بنابراین صرفا نظر شخصی من است.
قبل از حرف اصلی ام، باید بگویم اینکه بگوییم «آفرینش در پی نیاز است» مقدمه برهان شماست که به نظرم مشکل آن تعمیم و قیاس است. شما می گویید چون انسان ها برای نیاز خلق می کنند پس درباره خدا هم اینگونه است. این یک تعمیم بی دلیل است و باید برای آن استدلال شود. من هیچ دلیلی نمیبینم که علت برای خلق معلول خود نیازی داشته باشد. کما اینکه درباره مکانیزم های طبیعی اصلا نیاز مطرح نیست: مگر قانون گرانش نیوتون که «عامل» شکل گیری سیارات و ستارگان است به «سیارات» نیاز دارد؟! غرضم از این مثال این است که آنچه که می توان به قطع و یقین گفت این است که معلول و مخلوق به علت و خالق نیازمند است تا وجود داشته باشد اما برعکس این بدیهی نیست‌.
و اینکه گفتید اگر آفرینش در پی نیاز نباشد بیهوده است. من نمیدانم منظور دقیقا از بیهوده چیست چون این واژه‌ای «حسی» است.
حالا بگذارید نظر شخصی ام را بگویم. اگر خدا علت العلل باشد پس در «بنیادین ترین حالت» (نه به صورت اصطلاحی یا غیر مستقیم بلکه در بنیادین ترین حالت!) خدا جهان را بدون علتی غیر از خود آفریده است. بگذارید روشن تر بگویم: اگر خدا خودش سر منشا تمام علت ها و مکانیزم ها باشد پس هیچ چیزی «خارج» یا «غیر» خدا نمی تواند روی خدا «اثر» بگذارد چون هر چه هست از اوست و او اصلا تاثیر نمی پذیرد بلکه صرفا تاثیر می گذارد. مثلا اگر کسی بگوید خدا جهان را «برای عدالت» (در بنیادین ترین حالت!) خلق کرده است فرض کرده «عدالت» مفهومی خارج از اراده ی الهی است و خدا را «بر آن داشته» که کاری انجام دهد. اما...دقت کنید...از نظر اصطلاحی می توان گفت خدا جهان را برای فلان خلق کرد اگر منظور این باشد که غایت این آفرینش به x یا y ختم میشود؛ مشکل از آنجایی شروع میشود که دچار دور عایتی شویم و بگوییم به صورت تحت اللفظی «آن غایت» خدا را «بر آن داشته» (مجبور کرده یا موثرش کرده) که فلان کار را انجام دهد. غایت معلول فعل خداست نه «علت» فعل خدا.
حالا درباره ما انسان ها...ما ابتدا هدفی و چشم اندازی در نظر میگیریم و بعد در راستای آن خلق میکنیم. به نظرم نسبت دادن چنین چیزی به صورت تحت اللفظی - و نه ادبی و اصطلاحی - به خدا منجر به اشکالات منطقی میشود.
حالا از نظر من خدا جهان را بیهوده خلق کرده؟ اگر منظور از بیهوده اینست که خدا از علتی خارج از ذات خودش متاثر نشده بله من میگویم بیهوده بوده. اما اگر منظور اینست که نهایت و پایان خاصی برای عالم متصور نیست و «معنا»یی درکار نیست باید بگویم ربطی به بحث شما ندارد.
ضمنا اگر جهان هدفی داشته باشد (به شکل مطلق) آن هدف باید چیزی در ذات خود خدا باشد‌ نه عاملی خارجی (که البته وجود ندارد و هر چه هست یا در ذات اوست یا معلول فعل او!)
البته قطعا میتوان از زاویه های مختلف به مسئله نگاه کرد ولی همین الان هم کلام من طولانی شده.

والا تناقض که خیلی زیاد هست در قرآن. چندین کتاب و رساله نوشته شده درباره تناقضهای قرآن.