پست های وبلاگ

 

 

 

 

فعل‌های شد، گشت و گردید فعل‌هایی هستند که فراوان به جای هم به کار می‌روند.

در این بخش به بررسی آن می پردازم. 

فعل‌های شد، گشت و گردید یکی از انواع فعل هستند که در برخی منابع به نام‌های فعل اسنادی یافعل عام هم از آنها یاد شده؛ به افعالی اشاره می‌کند که روی دادن حالتی را بیان می‌کنند. مثلا؛

در این جمله غذا حالتی را پذیرفته است که در این جمله شور شدن است و یا بیت زیر که در آن عقل حالت دیوانه شدن را گرفته است.

عقل دیوانه شد آن سلسله مشکین کو
دل ز ما گوشه گرفت ابروی دلدار کجاست

 

افعال اسنادی در زبان فارسی تنها به این سه فعل محدود نمی‌شوند و باید دو فعل است و بود را در این طبقه قرار داد. بنابراین افعال اسنادی عبارتند از؛ است، بود، شد، گشت و گردید. دیگر مشتقات این افعال در زمان‌های مختلف، حالت منفی، امرو نهی نیز از افعال اسنادی محسوب می‌شود. اما آنچه در این جا مورد نظر است

افعال شد، گشت و گردید هستند که به بررسی آنها می‌پردازیم.

 

فعل شد در ادبیات فارسی در معانی مختلفی از جمله شدن، رفتن و گذشتن به کار رفته است که به ترتیب در مثال‌های زیر قابل مشاهده است. 

باید توجه داشت که اگر شد در معنای رفتن یا گذشتن به کار رود؛ از دسته افعال اسنادی خارج می‌شود. البته کاربرد شد در معنای رفتن و گذشتن در فارسی امروز رواج کمی دارد.

 

و اما درباره گشت و گردید نیز باید توجه داشت که این افعال تنها در صورتی اسنادی محسوب می‌شوند که معنای شدن از آن اراده گردد.

 

فعل گشت و گردید اگر در معنای چرخیدن، جستجو کردن و گردش کردن به کار روند؛ اسنادی نیستند.

 

گشتم نبود، نگرد نیست!

 

حبیب، کعبه جانست اگر نمی‌دانید
به هر طرف که بگردید رو بگردانید