پست های وبلاگ

سلام و عرض ادب خدمت همراهان عزیز
پاسخ تمرین ها و به همراه دو نکته دیگر تقدیم می کنم:


1- مرغِ سلیمان چه خبر از سبا
مُر غِ سُ لِی ما(ن) چِ خَ بَر ءَز سَ با
مفتعلن مفتعلن فاعلن(وزن 23)

2- ای دل چه اندیشیده‌ای در عذر آن تقصیرها
ءِی دِل چِ ءَن دی شی دِ ءی دَر عُذ رِ ءا(ن) تَق صیر ها
مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن(وزن 20)

3- تو از خواری همی‌نالی نمی‌بینی عنایت‌ها
تُ ءَز خا ری هَ می نا لی نِ می بی نی عِ نا یَت ها
مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن(وزن 1)

4- ای خواجه نمی‌بینی این روز قیامت را
ءِ خا جِ نِ می بی نی ءی(ن) رو زِ قِ یا مَت را
مفعولُ مفاعیلن مفعولُ مفاعیلن(وزن 4)

5- ای شاه تو شاهی کن و آراسته کن بزم
ءِی شاه تُ شا هی کُ نُ ءا راس تِ کُن بَز(م)
مفعولُ مفاعیلُ مفاعیلُ فعولن(وزن 5)

6- مرا گویند بامش از چه سویست
مَ را گو یَند با مَش ءَز چِ سو یَس(ت)
مفاعیلن مفاعیلن فعولن(وزن 2)

7- بر نقش فنا چه عشق بازد
بَر نَق شِ فَ نا چِ عِشق با زَد
مفعولُ مفاعلن فعولن(وزن 8)

8- دوش آن جانان ما افتان و خیزان یک قبا
دوش ءا(ن) جا نا نِ ما ءُف تا نُ خی زا(ن) یِک قَ با
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن(وزن 12)

9- چو فرستاد عنایت به زمین مشعله‌ها را
چُ فِ رِس تاد عِ نا یَت بِ زِ می(ن) مَش عَ لِ ها را
فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلاتن(وزن 14)

10- چمنی که تا قیامت گل او به بار بادا
چَ مَ نی کِ تا قِ یا مَت گُ لِ ءو بِ بار با دا
فعلاتُ فاعلاتن فعلاتُ فاعلاتن(وزن 17)

11- چون سخن آخر فروخوردم تو را
چُن سُ خَن ءا خَر فُ رو خُر دَم تُ را
فاعلاتن فاعلاتن فاعلن(وزن 13)

12- چون مشتری تو بودی قیمت گرفت کالا
چُن مُش تَ ری تُ بو دی قِی مَت گِ رِفت کا لا
مفعولُ فاعلاتن مفعولُ فاعلاتن(وزن 9)

13- ای مروه را بدیده و بررفته بر صفا
ءِی مَر وِ را بِ دی دِ وُ بَر رَف تِ بَر صَ فا
مفعولُ فاعلاتُ مفاعيل فاعلن(وزن 10)

14- عشق که چادرکشان در پی آن سرخوشان
عِشق کِ چا دُر کِ شا(ن) دَر پِ یِ ءا(ن) سَر خُ شا(ن)
مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن(25)

نکته 1: بنا بر آنچه در کتاب عروض و قافیه دکتر شمیسا آمده، از میان اوزان فوق، وزن های شماره 3، 11، 18، 21 و 22 نسبت به بقیه استعمال کمتری دارند. همچنین وزن های شماره 1، 2، 5، 10، 12، 15، 19 و 31 از بقیه بیشتر استعمال می شوند.

نکته 2: برای پیدا کردن وزن، ابتدا تقطیع هجایی نموده، سپس تقطیع نمادین نمایید. آنگاه با توجه به تقطیع نمادین، آن را به دسته های سه هجایی یا چهار هجایی تقسیم کنید. با این تکنیک در اکثر موارد به وزن مورد نظر دست خواهید یافت.
مثال:
واله و شیدا دلِ من بی سر و بی پا دلِ من
وا لِ وُ شِی دا دِ لِ مَن بی سَ رُ بی پا دِ لِ مَن
- ن ن - - ن ن - - ن ن - - ن ن -
- ن ن - (مفتلعن)
- ن ن - (مفتلعن)
- ن ن - (مفتلعن)
- ن ن - (مفتلعن)
در نتیجه وزن «مفتعلن مفتعلن مفتعلن مفتعلن» است.
یا
ای بنده باز گرد به درگاهِ ما بیا
ءِی بَن دِ باز گَرد بِ دَر گا هِ ما بِ یا
- - ن - ن - ن ن - - ن - ن -
- - ن - (مستفعلن)
ن - ن ن (مفاعِلُ)
- - ن - (مستفعلن)
ن - (فَعَل)
وزنش می شود مستفعلن مفاعِلُ مستفعلن فَعَلْ
همین مصراع را به گونه ای دیگر هم می شود رکن بندی کرد:

- - ن (مفعولُ)
- ن - ن (فاعلاتُ)
ن - - ن (مفاعیلُ)
- ن - (فاعلن)
مفعول فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
(در درسنامه گفته شد که برخی اوزان، معادل دارند!)