کلیک

عرض ادب خدمت همه نابیون
این شاگرد کوچک به لحاظ دانش هیچ ادعایی ندارد و برایش واقعا فرقی نمی کند شعر کدام شاعر را حالا نقد یا:تحلیل ....هر کدام از دوستان خواستند من در خدمتم و خوشحالم میشوم نظرات م را نسبت یه شعری بیان کنم
ابتدا با کمک مطالبی از بزرگان شعر هم غربی و هم ایرانی نکاتی خیلی به اختضار عرض می کنم
و دلیل بیان این مقدمه کاملن مرتبت با شعر
مدرن یا یه گام جلوتر از مدرن البته وجود برخی خصیصه
اگه پر رنگ بشه کاملن پست مدرن میشه
البته اینکه شعر در کدام سبکها باشه سپید عرض می کنم هیچ امتیاز یخصوصی نداره
شعر سپید از دهه 70 به بعد در یک مسیر خوب به نظرم و پژمان شعرش ادامه همون مسیر
با ویژگی و سبکی مخصوص خود شاعر
خوب ...

در نقد ادبی امروز از سه دیدگاه نشانه شناسی Semiology))، هنجارگریزی Deviation of norm)) و تصویر خیال (Imagery) به بررسی شعر پرداخته شده که چگونه و چه عواملی زبان خود کار (Outomatic language) را به زبان شعر(Poem language) نزدیک و تبدیل می‌کند. دو دیدگاه نشانه‌شناسی و هنجارگریزی، با همین عناوین، از حدود قرن نوزدهم میلادی؛ بویژه در میان منتقدان کشورهای غربی و اروپایی مطرح گردید. دیدگاه تصویرگری نیز در اصل همان موضوع «علم بیان» است که در مباحث زیبایی شناسی و نقد ادبی ما سابقه‌ای طولانی دارد؛ اما اصطلاح تصویر(Image) و تعاریف و برخی نکته‌های مربوط به آن چون دو اصطلاح دیگر متأخّر و جدید است. علی رغم نام‌های متفاوت این سه دیدگاه و در شعر، زبان خودکار با شگردهایی از کارکرد معمول و متعارفِ خود فاصله می گیرد؛ امّا تنها طرز تعبیر، توضیح علمی و تحلیل موضوع ونیز عناوین و اصطلاحات وضع شده برای این شگردها، ظاهراً مختلف و در اصل موضوع یکی است. ضمن اینکه در ادب فارسی اشعاری وجود دارد که در چهارچوب هیچ یک از قوانین و اصول این سه نظریه جای نمی‌گیرد و با این وصف می توان گفت، نظریه‌های مذکور جامع و شامل نیستند.

نشانه شناسی توسط فردینان دوسوسور زبان شناس مشهور سوئیسی با انتشار کتاب معروف وی «درس‌هایی درباره زبان شناسی همگانی» رایج گردید.
 نظریه مذکور به اختصار از این قرار است: وقتی دال های زبان بر مدلول های قراردادی و شناخته شده دلالت نمی‌کنند و رابطة میان دال و مدلول که آن را نشانه می نامند قطع می‌شود، زبان خودکار به زبان شعر بَدل می‌شود. سوسور دال، مدلول و نشانه را پدیده‌های ذهنی می‌داند. وی دال را تصوّر صوتی از واژه‌ای می‌داند که تلفّظ شده است و مدلول را نیز پدیده‌ای ذهنی که دقیقاً با مصداق خود یکسان نیست؛ پس دال صوت نیست و مدلول نیز چیزی نیست که در جهان خارج وجود دارد؛ بلکه هر دو اینها پدیده‌های ذهنی به شمار می‌روند که به نظام زبان تعلّق دارند. نشانه نیز رابطة میان دال و مدلول آن است و از آنجا که دال و مدلول ذهنی‌اند، پس این رابطه ذهنی است. مثلاً در مورد واژة « رود» ما دو رود داریم، یکی آنچه زنجیره‌ای از اصوات است و هر بار که تلفّظ می کنیم، به لحاظ فیزیکی با دفعات قبل و بعد تفاوت می‌کند، از نظر نوع تلفّظ و کشش واجها و اصوات - که طیف نگارها بخوبی نشان می‌دهند - و صرفاً مجموعه‌ای از آواهای تولیدی است و دومی آنچه در قالب نظام زبان مطرح می‌شود و در رابطة متقابل با واحدهای دیگر این نظام است. سوسور این رود دوم را تصوّر صوتی از رود اوّل می‌داند و آن را دال می نامد. پس دال یا تصوّر صوتی پدیده‌ای ذهنی است و به نظام زبان تعلّق دارد. امّا وقتی واژه رود را می‌شنویم با توجّه به اینکه رودهای مختلفی در جهان بیرون وجود دارد: رودی که به دریا می ریزد، رودی که از میان جنگل می گذرد، رودِ کم آب و... مفهومی از این کلمه در ذهن ما نقش می بندد که دقیقاً همانی نیست که به مثابة مصداقی که در جهان خارج وجود دارد؛ بلکه پدیده‌ای ذهنی است که به نظام زبان تعلّق دارد؛ سوسور این پدیده ذهنی را مدلول می نامد. پس دال صوت نیست و مدلول نیز چیزی نیست که در جهان خارج وجود دارد؛ بلکه هر دو اینها پدیده‌های ذهنی به شمار می‌روند که به نظام زبان تعلّق دارند. بدین ترتیب نشانه که رابطه میان دال و مدلول است نیز در اصل امری ذهنی است.

اصطلاح «آشنایی زدایی» را نخستین بار شکلوفسکی در رساله اش به نام «هنر همچون شگرد» در سال 1917 مطرح کرد. «آشنایی زدایی در آثار شکلوفسکی به دو معنا به کار رفته است. نخست به معنای روشی در نگارش که آگاهانه یا ناآگاه در هر اثر ادبی برجسته‌ای یافتنی است. این مفهوم ریشه در بحثی قدیمی در نظریة ادبی در مورد کاربرد عناصر مجاز در متون ادبی و شعر دارد. معنای دوم آشنایی زدایی در آثار شکلوفسکی معنایی گسترده تر است و تمامی شگردها و فنونی را در بر می‌گیرد که مؤلّف آگاهانه از آنها سود می جوید تا جهان متن را به چشم مخاطبان بیگانه نماید
وی اعتقاد دارد که در بسیاری کنشها، ادراک به فرایندی عادت گونه و خود به خودی تبدیل می‌شود که ما اغلب از آن ناآگاهیم و زبان شعر می تواند این عادت زدگی را برهم زند و ما را بر آن دارد تا چیزها را به نحو متفاوت و از نو ببینیم. این امر حاصل توان زبان شعر یا زبان ادبی در غریبه سازی یا آشنایی زدایی این جهان آشناست زاویه دیگر این دیدگاه و طبقه‌بندی موضوعی و تشریح آن همان انواع قاعده‌کاهی در زبان خودکار است که آن را برجسته می سازد و گریزنده از هنجارهای حاکم بر زبان خودکار. « به اعتقاد لیچ قاعده‌کاهی انحراف از قواعد حاکم بر زبان هنجار به شمار می‌رود؛ به عبارت ساده تر شاعر با کاهش قواعدی که در زبان خودکار به کار می‌روند، شعر خود را پدید می آورد» 1 انواع قاعده‌کاهی‌ها که به عقیده
لیچ منجر به آفرینش شعر می‌شود. که به ترتیب عبارت است از: قاعده‌کاهی آوایی، قاعده‌کاهی نحوی، قاعده‌کاهی گویشی، قاعده‌کاهی زمانی، قاعده‌کاهی سبکی، قاعده‌کاهی نوشتاری، قاعده‌کاهی واژگانی و قاعده‌کاهی معنایی.
(ساعتِ سرکار،
مُزدِ کار به اضافه ی گر
چقدر کار؟؟؟) همین بخش دور شدن از زبان معیار به زبان شعر کارگر که جدا کردن بعلاوه ...

در نقد ادبی امروز به جای علم بیان بیشتر بین منتقدان ادبی رواج دارد و البته دایره شمول آن نیز گسترده‌تر است. تقریباً تمام اهل بلاغت، در گذشته و حال، علم بیان را ایراد معنی واحد به طُرق مختلف گفته‌اند به شرط تفاوت در وضوح و خفا برخی از ایشان چون شمیسا و کزّازی در تعریفی که ارائه کرده‌اند به نکته‌ای مهم اشاره نموده‌اند؛ امّا متأسّفانه علی‌رغم اهمّیت این نکته به شرح و تبیین آن نپرداخته‌اند. شمیسا علم بیان را چنین تعریف کرده: «بیان ایراد معنای واحد به طُرق مختلف است، مشروط بر اینکه اختلاف آن طُرق ( شیوه‌های مختلف گفتار) مبتنی بر تخییل باشد؛ یعنی لغات و عبارات به لحاظ خیال انگیزی نسبت به هم متفاوت باشنددر این تعریف شرط «خیال انگیزی» مبیّن این است که کدام کلام در محدودة علم بیان می‌گنجد و کدام نه. کزّازی در تعریف خود - اگر چه پایه و اساس آن همان تعریف قُدما و دیگران است - کمی بیشتر این نکته (خیال انگیزی) را توضیح داده است: « بیان دانشی است که در آن از چگونگی باز گفت و باز نمود اندیشه‌ای به شیوه‌های گوناگون سخن می رود. در این دانش شگردها و ترفندهایی شاعرانه را برمی‌رسیم که سخنور با آرمان زیبا شناختی برای بازنمود اندیشه‌های خویش به گونه ای زیبا و هنری به کار می‌گیرد. اندیشه‌ای یگانه رامی توان به شیوه‌هایی گونه‌گون بازنمود. پاره‌ای از این شیوه‌ها دارای ارزش زیبا شناختی‌اند و از سرشت هنری برخوردار؛ زیرا در این شیوه ها بازنمود اندیشه با آرمان هنر که انگیزندگی است، درآمیخته است. اگر شاعر شیوه‌هایی ویژه را در بیان اندیشه‌های خویش به کارمی‌گیرد که آنها را در دانش بیان می‌کاویم، برای آنست که اندیشه را با انگیزه درآمیزد. برانگیزندگی » نکته مهمّی است که در این تعریف اصلِ مخیّل بودن کلام دانسته شده و در دیدگاهی وسیع‌تر اصل اساسی و تعیین کنندة ادبیّت یک متن است.
خیال را به معنی مجموعة تصرّفات بیانی و مجازی در شعر به کار می‌بریم و تصویر را با مفهومی اندک وسیع‌تر که شامل هر گونه بیان برجسته و مشخّص باشد می‌آوریم... خیال یا تصویر حاصل نوعی تجربه است که اغلب با زمینه‌ای عاطفی همراه است و ناقدان معاصر از پیوستگی « ایماژ » و عاطفه به تفصیل سخن گفته‌اند و معتقدند که هر ایماژی باید عاطفه و شوری به همراه داشته باشد» کدکنی )

«تصویر حلقه زدن دو چیز از دو دنیای متغایر است، به وسیلة کلمات در یک نقطة معیّن. این دو چیز یا چندین چیز ممکن است، ظرفیت‌های عاطفی یا فکری داشته باشند و نیز معمولاً به زمانها و مکانهای مختلف تعلّق دارند که به وسیلة تصویر یک جا جمع می شوند» براهنی دکتر )

« تصویر خیال اصطلاح جدیدی است که در ادبیّات و نقد ادبی به جای کلمة ایماژ در ادبیات غرب به کار می‌رود... تا چند دهه قبل ایماژ یا تصویر خیال را تصاویری می‌دانستند که تنها از طریق حسّ بینایی قابل دریافت هستند؛ امّا امروزه معتقدند که تصویر خیال به همان اندازه که با حسّ بینایی سر و کار دارد با حواسّ دیگر از قبیل حسّ شنوایی و لامسه نیز مربوط است وبه طور کلّی تأکید می‌کنند که کلمات دلالت کننده بر تجربه‌های حسّی مختلف می‌توانند بیان‌های ایماژی یا به اصطلاح تصویر خیال بسازند» (

از بین این تعاریف، تعریف شفیعی کدکنی از تصویر خیال در بردارندة دو نکته اصلی و جامع در حوزه تصویر؛ بلکه در حوزة ادبیّات، است: « بیان برجسته و مشخّص» و « همراهی ایماژ با عاطفه و شور»، و این توضیحِ دقیقِ همان «برانگیزندگی» است که کزّازی در تعریف خود از علم بیان ارائه نمود. 

نقد آرا و دیدگاه ها: با توجّه به تعریف و محدودة نظام نشانه شناسی که به طور کلّی دلالت نشانه‌های زبان خودکار است بر مدلول‌ها و مصداقهای دیگر - غیر از آنچه معمول و متعارف میان عموم اهل زبان است - به این نتیجه می‌رسیم که این دیدگاه تفاوت چندانی با دیدگاه تصویرگری ندارد، جز به کار رفتن؛ بعضی اصطلاحات زبان شناسی و جدید در این دیدگاه. در سه صورت خیالیِ « مجاز، کنایه و استعاره » نیز نشانه‌های زبان خودکار بر مدلول‌های رایج و متعارف دلالت نمی کنند و این همان محور بحث نظام نشانه‌شناسی است. این دیدگاه بسیار محدود است و حوزه شعر را تنها محدود به کارکرد مجازی زبان می‌کند، حال آنکه عناصر و ویژگی‌های بسیاری در ایجاد شعر مؤثّر است؛ از عنصر عاطفه گرفته تا  انواع موسیقیِ شعر و آرایه‌های ادبی و بسیاری از هنجار گریزی‌ها در زبان خودکار که از مقوله کارکرد مجازی زبان نمی باشد. در ادب فارسی اشعاری است که بنا بر چهار چوب اصول و قواعد سه دیدگاه مذکور نباید آنها را شعر دانست؛ اما در شعریت آنها هیچ جای تردید نیست. از برخی اشعار نخستین شاعران فارسی گوی گرفته، مانند این بیت مشهور از رودکی، تا نمونه‌هایی از شاعران دیگر
بوی جوی مولیان آید همی / یاد یار مهربان آید همی
این بحث ها تمومی نداره
از دو مقاله بصورت خلاصه سعی کردم بیارم و منبع را معرفی کردم تا دوستان پی گیر بودن اقدام کنند برای خواندن
و اما بعد در مورد شعر پژمان باید عرض کنم
از تکنیک و شگرد های معنوی ولفظی استفاده شد ه از برجسته سازي آشنا زدایی ، شگردهای زبانی از صنایع معنوی ولفظی که به چند مورد در حد امکان اشاره می کنم
من چند مورد بصورت مثال عرض می کنم
تلفن همراه بی همراه شگرد وبازی زبانی
انگار خود راوی هم حضور نداره یا تلفنی که باید زنگ نمی خوره / معکوس سازی آشنا زدایی برجسته سازی
تلفن که مرا شارژ می کند کسی زنگ نمی زند یا خبر بد می دهد یا چیز خوب برایم جز اخبار بد ندارد در ادامه از سیاست می گیه ببیند چقدر با ظرافت بیان میشه شعر در بوق کرنا نمی کنه و بدون مشکلی حرفش می زنه
البته این خوانشی با ذهنست من احتمال داره شما یا خود شاعر چیزهای دیگر در ذهن داشته باشند شعر بشدت مخلف تک خوانی و دیکتاتوری عر کس با ذهن و دانش خود و به اندازه خود می تونه برداشت کنه
و ....هیچ حرفی و حرکتی خصوصی نیست
و این شعر به شدت نئو مدرن ،منتقد اجتماع هم است در بخشی انتقاد است که
اون حریم حفظ نمیشه پس صحبت از دایرکت و کلمه انگلیسی فرستادن می کنه راوی که میتونه از نرسیدن پیغام یا نشنیدن صدا و نظراتش بگه ....البته که میشه خرده گرفت اینجا میشد بفارسی send نوشت تا مخاطب بتونه با تمرین و تکرار عادت کنه به اصطلاحات معادل فارسی ان کلمات
یه طنز تلخی هم در شعر هست
ناگفته نمونه ....بلند میشوم
و تنهایی ام را مرتب می کنم بشدت زیباست
و به نظر میرسه نقطه عطف شعر«و پژمان عزیز خوب از پسش بر اومده
و ارجاعات برون متنی خودش پای شعر من بصورت کامل توضیح دادند که در این شعر چند مورد بود میشد پیش متن برای این شعر باشه و به نظرم خوش نشسته و صحبت داره و دلیل برا بودنش هست صحبت از هل من ناصر ینصرنی می کنه یا بخش بعدی
این بخش شعر
...تنهایی ام را مرتب می کنم
تن پوشِ سیاه
از کمد بیرون می پرد وُ
دکمه دکمه فعلِ بستن
صرفِ این خیال می شود
....کدام لباسِ مشکی
برای من واقعا برای من
پس از مرگ عزاداری می کند؟؟؟
این باز یه طعنه میتونه به سیاه پوش شدن و ظاهر سازی بعضی نقد کرد کدام لباس یا مدام شخص هم میتونه باشه
حالا اگر مسواک
دست از زدنم بردارد
باید شیشه شیر پرچرب را
به علفزار ببرم شاید
از مااااااا کشیدن کوتاه آمد
معکوس سازی دست از زدنم بردارد مسواک / میتونه یه شکرد نوشتاری باشه با توجه به اومدن شیر واین صدای گاو باشه
دکمه دکمه صرف بستن این خیال
تنهایی یه مورد ذهنی هست ولی با این بیان یه عینیت میده شاعر و بسیار زیبا ست و برای مخاطب قابل درک و تصور زیباست
البته سطر به سطر بازگویی خیلی خوب نیست شروع و مسیر به نظرم بسیار عالی بود و در کلیت از همه صنایع نامبرده در شعر استفاده شده و هر مخاطبی میتونه با یه بار خوانش اضافه متوجه بشه
ولی این نظر من کاش همینطور که شعر اوج داشت تموم میشد لازم به به یاداوری در بی خوابی شدید نوشتم غلط املایی ببخشید و جملات ناقص
هر انچه گفته شد نظر من
و یخش زیبای دیگر از شعر
فلسفه ی زیستن چیست؟؟؟
از نقاشی مرگ سقراط؛
به روز واقعه زُل زده است،

به نظرم عالی بود و و خیلی سپاسگذارم از پژ مان عزیز برای انتشار
و سطر اخر شعر یاد مانا افتادم .
از همه دوستانم ممنون 🙏
و سپاس ویژه از پژمان عزیز
شاعر محبوب من
الهی همیشه باشی وبتابی و بسرایی