اهریمن

درود بر شما
نگاهی به غزل (اهریمن)، سروده ی شاعر توانا (آقای فرشید افکاری) با تکیه بر ساختار شعر.

با طنابِ دار ، ذهنم مرگ بافی می کند
پیشِ من هر بار ،در خون اعترافی میکند

کودکی عفریت ظاهر میشود در پنجره
هرزه ای انگار ،با شیطان زفافی میکند

ریسمانِ آذرخشی در سَرَم آتش گرفت
در رگِ سَر دَر گُمَم خود را کلافی میکند

دفترِ خشکیده ی گلمرگ پاییزی سیاه
صفحه صفحه،هر تب من را صحافی میکند

پنجه ی ابلیس،میسوزد میانِ چشمِ شب
وهمِ خورشید ادعاهای گزافی می کند

ارتشی تاریکْ میتازد به شهرِ صخره ها
آیِنه در مسلخی سنگی ، مصافی میکند

روحِ شومِ سرنوشتم در غروبی مِه زده
با تمـامِ دشمنانم ائتلافی می کند

کعبه ی زرتشتْ را من شعله ور دیدم که باز
دُورِ سالوسِ بُتان هر دَم طوافی می کند

من خدای مِهرْ را در کینه های دینِ شر
کشتم وُ اهریمنی دارد تلافی می کند...

فرشيد افکاری  ۲۷ اسفند ۱۳۹۹

شعر (اهریمن) سروده ی شاعر توانا_آقای فرشید افکاری_ غزلی ست با وزن:
فاعلاتن/ فاعلاتن/ فاعلاتن/ فاعلن(فاعلان/ فاعلات)
یا بقول قدیمی ها بحر رمل مثمن محذوف.
این وزن که از اوزان پرکاربرد شعر فارسی محسوب می شود(جزو پنج وزن اول پرکاربرد در اشعار حافظ، و ده وزن اول پرکاربرد در اشعار سعدی)، وزنی ست که گرچه قابلیت انعطاف پذیری چندانی در استفاده از اختیارات وزنی شاعر ندارد، ولی به دلیل نوع چینش هجاهای کوتاه و بلند، پتانسیل بالایی در واژه پذیری شعر فارسی دارد و به همین دلیل دامنه ی وسیعی از موضوعات را پوشش می دهد و باعث سهولت بیان شاعر می شود.

از نقاط قوت غزل(اهریمن)، رعایت وزن در تمام مصرع هاست(با لحاظ اختیارات شاعری)، که نشان دهنده ی تسلط شاعر بر وزن است.
شاید تنها ایراد مرتبط با وزن در این غزل، در مصرع هشتم است که برای رعایت وزن، واژه ی(صحافی) ناگزیر باید برخلاف معمول، بدون تشدید بر روی (ح) تلفظ شود:
صفحه صفحه، هر تب من را صحافی می کند

در مصرع پانزدهم:
کعبه ی زرتشتْ را من شعله ور دیدم که باز

بنظر می رسد حشوی اتفاق افتاده است، که (من) باعث آن است، و البته (باز) و (که) نیز در مظان اتهام حشو بودنند ولی قابل تبرئه.
اگر بخواهیم همان معنای شاعر را با حذف(من) به ذهن متبادر کنیم شاید بتوانیم بگوییم:
(کعبه ی زرتشت را دیدم دوباره شعله ور)

نکته ی دیگری که در این شعر جای سوال است، از نگاه دقیق به قافیه ها پیش می آید:
در مطلع غزل، واژه های (مرگ بافی) و (اعترافی)، در برگیرنده ی حروف قافیه اند. در اینجا می شود بعنوان یک تک بیت قافیه دار، (افی) را حروف قافیه در نظر گرفت، زیرا (ی) در انتهای (مرگ بافی) یای مصدری است، و در انتهای (اعترافی) یای وحدت، ولی از آنجا که شعر، غزل است و به همین یک بیت ختم‌نمی شود، باید نقش (ی) در بقیه ی مصاریع زوج را نیز مشخص کنیم تا حروف قافیه را تعیین کنیم.

از ده (ی) انتهای واژه های قافیه(دو تا در بیت اول و هشت تا در بقیه مصرع های زوج)، دو تا مصدری(مصرع اول و هشتم)، یکی جزو حروف اصلی واژه(مصرع هیجدهم)، و هفت تای بقیه (ی) وحدت هستند.
با این حساب ناگزیریم (اف) را قافیه محسوب کنیم، به این ترتیب مشکل قافیه حل می شود، ولی مشکل ردیف پیش می آید، زیرا آنچه بعد از قافیه می آید ردیف محسوب می شود، و ردیف ها هنگامی کاملاً صحیح و سالم هستند که از نظر لفظ و معنا و نقش کاملاً یکسان باشند، ولی در اینجا بخشی از ردیف که همان (ی) متصل به قافیه هاست، یکسان نیستند، و اندکی موسیقی درونی و بیرونی را در محل حساسی از آهنگ شعر به هم می ریزد، و این نکته بر طبع لطیف، خوش نمی نشیند.
این موضوع نکته ی ظریفی ست که معمولاً به دیده ی اغماض نگریسته می شود و خیلی ها ایرادی بر آن نمی گیرند ولی به هر حال وجود دارد، و نبودنش باعث ارتقاء کیفیت شعر می شود.

از دیگر نقاط قوت این شعر که کم هم نیست می شود به استفاده از واژه ی (گلمرگ) و تناسبات لفظی و معنایی آن در بیت هفتم اشاره کرد، و نیز عباراتی مثل (ریسمان آذرخشی) و (وهم خورشید) که تصاویر و تعابیر تازه و لذتبخشی در ذهن ایجاد می کنند.

با آرزوی تندرستی و شادی و پیشرفت روزافزون برای شاعر توانای این شعر زیبا، و همه ی ما اهالی شعردوست سایت.
و پوزش به خاطر اشتباهات تایپی احتمالی

کوچک شما: م. فریاد