بسمه تعالی
شرح بیت سنائی غزنوی
عنان گیر تو گر روزی جمال درد دین باشد
عجب نبود که با ابدال خود را هم عنان بینی
سنائی غزنوی
مقدمه :
حکیم سنائی غزنوی فلسفه اسلامی را در حد کمال شناخته است و در مثنوی های خویش و در قصائد دیوان خویش از فلسفه اسلامی بهره ی فراوان خواهد داشت حکیم سنایی غزنوی جزئیات فلسفه اسلامی را نیز با استادی و احاطه ی کامل بیان کرده است و به نفی فلسفه دنیا گرا و تعالی ِ فلسفه اسلامی پرداخته است .
در دیوان اشعار سنایی غزنوی و در قصیده ای با مطلع :
" دلا تا کی در این زندان فریب این و آن بینی یکی زین چاه ظلمانی برون شو تا جهان بینی " به نکوهش دنیا و افکار سطحی دنیوی پرداخته است و فلسفه اسلامی و عرفان را به تشنگان حقیقت , عطا خواهد کرد .
حکیم سنائی غزنوی به بیت : " عنان گیر تو گر روزی جمال درد دین باشد عجب نبود که با ابدال خود را هم عنان بینی " رسیده است . حکیم بر مبنای فلسفه اسلامی زندگانی را در محوریّت عنصر " دین " تعریف خواهد کرد و هرچه در دینداری , درد اعتلای عنصر " دین و " مذهب " افزون تر گردد درجات عرفانی , معنوی و اخروی فرد مومن افزون تر خواهد گشت . آری بزرگان دین اسلام بر اساس حکمت اسلامی به امور دینی حَساسیّت بسیاری خواهند داشت و فلسفه اسلامی در هر لحظه ی زندگانی آن اولیاء اسلامی آنان را به آسیب شناسی ِ نیت , زبان و اعمال خواهد کشید و درد ِ نیت , زبان و اعمال دینی ِ اسلامی به صورت صحیح و ریشه دار در اسلام ناب محمدی دغدغه همیشگی انان گشته است .
مومنان عام ّ اسلامی , از دردهای دینی پرهیز خواهند کرد و بر اساس فلسفه اسلامی در دین اسلام سطحی نگر خواهند گشت اما اولیاء اسلامی از درد حسّاسیت و اهمیّت به معنای صحیح و حقیقی اسلام استقبال خواهد کرد و درد دنیوی انان , در بهشت رضوان جایگاه انان را والاتر و با رحمت افزون تر خواهد گشت . آری , دین سطحی بر مبنای راحت طلبی گشته است و دین حقیقی , راه دین اسلام را بر مبنای فلسفه ی الهی قرار داده است و مسئولیت خویش را مسئولیتی سنگین خواهند پنداشت و دین اسلام سرشار از جزئیات و نکات ظریف گشته است و دقّت نظر بر اساس آیات حکیمانه ی هفت و هشت قرآن مجید در سوره الزلزله : " فَمَن يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُ وَمَن يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ " بر این اساس گشته است که در فلسفه الهی , جزء نیز همانند کلّ از اهمیّت ویژه ای برخوردار خواهد گشت .
نتیجه :
سنایی غزنوی از ویژگی های اولیاء و عارفان اسلامی بر اساس اهمیّت دادن کامل به عنصر دین بر اساس عرفان و فلسفه اسلامی پرداخته است و دغدغه ی دنیا را نکوهش کرده است و دین راعمیق و دقیق معرفی خواهد کرد و راه اولیاء اسلامی را راهی درد آلود , پیچیده اما استوار بر اساس کمال عرفان و فلسفه الهی دانسته است .
منبع :
دیوان حکیم سنائی غزنوی _ انتشارات نگاه _ تهران _ چاپ سوم _ 1388
نویسنده : سید محمد حسین شرافت مولا
آثار او عبارتند از :
حدیقه الحقیقه و شریعه الطریقه
سیر العباد الی المعاد
دیوان قصاید و غزلیات
عقل نامه
طریق التحقیق
تحریمهالقلم
مکاتیب سنائی
کارنامه بلخ
عشق نامه
سنائی آباد.
----------------------