پست های وبلاگ

 

بومِ نقاشیِ چمن، رنگین
واژه ها، پَر زَنان و آهنگین
لب به لب، بوسه ها، سبک- سنگین
حاج فیروز! مَقدمت پیروز!

  

   (قالب شعریِ جدیدِ  "سروش"  در یک نگاه

در تعریف قالب سروش بویژه اگر بخواهیم جامعیت و مانعیت در تعریف را رعایت کنیم، باید به گونه ای سخن بگوییم که از یک طرف، مشخصات ترجیحی این قالب را معرفی کنیم و از طرف دیگر، شکل های فرعی مربوط را هم از شمول در این قالب نرانیم؛ بنابر این در تعریف سروش می توان گفت که:

 قالبی است برای شعر سنتی و نو، با تعداد مصرع ها ویا مصرع واره های از سه تا پنج و گاهی بیش تر، با وزن ترجیحی و تأکیدی فاعلاتن مفاعلن فعلات و نیم وزن های مشابه و انشعابات مرتبط در شعر نیمایی، با ترجیحِ تأکیدیِ عدم قافیه در لَخت آخر درکنارِ قافیه مندی همه ویا بیش تر لخت های دیگر، و با ترجیح در قافیه پردازی درونی (در آغاز ویا میان لَخت ها) علاوه بر قافیه پردازی بیرونی (در پایانِ لَخت های غیر از لَخت پایانی)، همچنین با ترجیح در تنوع پردازیِ در مسیرِ یگانگیِ شعر، با ترجیحِ تأکیدی بر بسته بودنِ لفظیِ شعر (بی نیازی از ادامه یافتن) و با ترجیح بر باز بودنِ معنایی (داشتنِ پایانِ باز: چند بُعدی و قابل تفسیر بودن) و سرانجام با ترجیحِ تأکیدی بر پایان کوبشی(ضربه ای) شعر.

اکنون که از جامع و مانع بودنِ تعریف قالب سروش از لحاظ منطقی، خیالمان راحت شد، شکل ترجیحی، اصیل و خاص سروش را  این طور معرفی می کنیم:

قالب شعری سروش در شکل ترجیحی، اصیل و خاص خود، دارای این ویژگی هاست:

 

1-  مربوط به هر دو شیوه ی شعر سنتی و  نو

2-دارای از سه تا پنج مصراع

3- بر وزن فاعلاتن مفاعلن فعلات،  نیم وزن های مشابه ویا  انشعابات مرتبط نیمایی آنها

4-بدون قافیه مندی مصرع آخر در کنار قافیه مندی همه ویا بیش تر مصرع های دیگر

5-دارای قافیه ی درونی علاوه بر قافیه ی بیرونی

6- دارای پایانِ لفظیِ بسته

7- دارای پایانِ معناییِ باز

8- دارای تنوع پردازیِ در مسیرِ یگانگیِ شعر

9- دارای پایان کوبشی .

 تفاوت های سروش با سه گانی (و پریسکه)

ترجیح به داشتن وزنی ویژه (فاعلاتن مفاعلن فعلات)، ترجیح به  قافیه نداشتنِ مصراع پایانی برای ضربه ی پایانیِ بهتر، قابلیت از سه تا بیش از پنج لَختی بودنِ سروش، قابلیت بیش ترِ قالب سروش برای پردازشِ هنری ترِ محتوا مثلا  در استفاده از تنوع (در مسیرِ یگانه ی شعر)، و سرانجام، قرار گرفتنِ سروش در حد وسط و بعنوان واسطه برای سه گانی از یک طرف و دوبیتی و رباعی از طرف دیگر .

همچنین قافیه پردازی درونی در قالب سروش، جایگاه بارز تری دارد.  

با این توصیفات اگر به شعری نزدیک به سروش، سه گانی و پریسکه برخورد کنیم که در یکی از این سه قالب قرار می گیرد،

در صورتی که وزن عروضی نداشته باشد؛ یعنی از نوع سپید باشد، بنا به پیشنهاد ما، آن شعر در قالب پریسکه است؛ اما اگر از نوع سنتی و یا نیمایی باشد، چنانچه دارای بیش تر  از سه مصراع باشد، آن را سروش محسوب می کنیم؛ ولی در حالت سه مصراعی بودن، اگر هر دو مشخصه ی وزن ویژه ی سروش و عدم قافیه پردازی در مصراع پایانی را داشته باشد، در قالب سروش خواهد بود؛ ولی اگر  یکی از این دو مشخصه

و یا هیچیک را نداشته باشد، سه گانی محسوب می شود.)