پست های وبلاگ

لهجه‌ی تهرانی یکی از لهجه‌های رایج زبان فارسی است که شکل کنونی آن با لهجه‌ی اهالی بومی تهران که هنوز هم در مناطقی مانند شمیران و لواسانات استفاده می‌شود، متفاوت است. این لهجه با توجه به اشعار به‌جامانده از بُندار رازی‌، با لهجه اهالی ری نیز تفاوت‌هایی در آن دیده می‌شود، اگرچه در بسیاری از موارد هم‌پوشانی بسیاری با آن و نیز با لهجه‌ی مازندرانی دارد.
با تبدیل‌شدن تهران به شهر توسط شاه تهماسب اول، مردم مختلف و به‌‌ویژه نظامی‌ها به آن مهاجرت نمودند، لهجه‌های این مهاجران با گویش ری ادغام شد. پس از پایتخت‎‌‌شدن این شهر توسط آغامحمدخان قاجار مهاجرت به تهران و اقامت در آن سرعت پیدا کرد و بسیاری از اقلیت‌های قومی و مذهبی به این شهر آمدند. لهجه‌ی بومی تهرانی که غالب آن لهجه‌ی ری بود، تحت تاثیر اقوام مختلف ساکن تغییراتی کرد که از جمله مهم‌ترین آن‌ها، تاثیر لهجه‌ی شیرازی در نتیجه‌ی تبعید طایفه‌ی زند به تهران توسط آغامحمدخان است. با ساکن‌شدن طوایف تفرشی و آشتیانی در تهران به سبب اشتغالشان در مناصب دیوانی دربار فتح‌علی‌شاه، روند تاثیرپذیری لهجه‌ی تهرانی از این دو گویش زبان فارسی شکل گرفت و در نتیجه‌ی آن، دو نوع گویش و سبک گفتاری و نوشتاری شایع شد که نخست، زبان دیوانی، که مخصوص مکاتبه و ثبت اسناد بود و دیگر زبان قشونی بود که اختصاص به ارتش و نیروهای نظامی داشت. حاصل اختلاط این دو گویش با گویش جاری در میان ساکنان تهران آن زمان، لهجه‌ای بود که بسیار با لهجه‌ی اهالی بومی تهران متفاوت و لحن آن تحت تاثیر لحن‌های تفرشی، شیرازی و ترکی قرار گرفته بود.