پست های وبلاگ

عصیان علیه فراموشی؛ روایت هنرمندان معاصر و جوان از صمد بهرنگی
کیانوش فرید
نقاش
29 اوت 2015 - 07 شهریور 1394
صمد بهرنگی بعد از اتمام تحصیلات ابتدایی به دانشسـرای مقدماتـی رفـت و پـس از آن در مـدارس شـهرها و روسـتاهای آذربایجـان بـه تدریـس پرداخت.
همزمان با چهل و هفتمین سالگرد درگذشت صمد بهرنگی، نمایشگاهی با عنوان "چند روایت از یک انسان که با امواج ارس به دریا پیوست" جمعه ۶ شهریورماه در گالری دنا افتتاح شد.
این نمایشگاه که به همت آرش تنهایی، هنرمند و نمایش‌گردان، برپا شده شامل ده اثر تجسمی و مجموعه ای از طرح جلد کتابهای صمد بهرنگی، پوسترها، عکس ها، نامه ها و اسناد مربوط به زندگی او ست.
علی اشرف درویشیان در بازدید از این نمایشگاه
در این نمایشگاه در کنار کارهایی از هنرمندان بنامی چون آیدین آغداشلو، مرتضی ممیز، اردشیر محصص، ضیاء الدین جاوید، فرشید مثقالی و امیر اثباتی، آثار فرشاد آل خمیس، صالحی تسبیحی، مرتضی خسروی، یحیی رویدل، کیانوش غریب‌پور، زرتشت رحیمی، شواتیر، نفیر، اسماعیل قنبری و گلرخ نفیسی نیز به نمایش در آمده است.
آرش تنهایی در باره انگیزه برپایی این نمایشگاه می گوید: "من در جامعه ای زندگی می کنم که دچار فراموشی، افسردگی و روزمرگی شده و در این میان صمد یک عصیان است و من هدفم این بود که توجه مخاطب را به صمد بهرنگی جلب کنم. آدمی که می‌رود توی یک روستا معلمی می کند و کاری به شهر و شعبده هایش ندارد و تبدیل به یک الگو و اسطوره می شود که می تواند روی زندگی اطرافیانش تاثیر گذار باشد."
آقای تنهایی تاکید می کند که هدفش جلب توجه دوباره به صمد بهرنگی بوده است و به همین دلیل، هنر تجسمی در این کار اهمیت ثانوی داشته است.
او می گوید: "من در این مجموعه و دو مجموعه قبلی در باره غلامرضا تختی و فروغ فرخزاد سعی کردم که یک شناخت‌نامه تصویری و غیر رسمی از این شخصیت ها جمع کنم و امیدوارم چنین نمایشگاه هایی باعث شود که نسل امروز اندکی از توانایی های فکری و فرهنگی جامعه خود را بشناسد و قدمی از آنها فراتر رود."
در این نمایشگاه، در کنار نقاشی‌های هنرمندان، برخی طراحی‌های جلد کتاب‌های صمد بهرنگی از جمله طراحی جلد آیدین آغداشلو برای کتاب مجموعه داستان‌های بهرنگی، پوسترهای تئاترهایی که با اقتباس از آثار بهرنگی به صحنه رفته‌اند و همچنین اسنادی چون نامه‌دست‌نویس این نویسنده به عزیز نسین و کارت آموزگاری‌اش به نمایش گذاشته شده است.
صمد بهرنگی در یک نگاه
صمـد بهرنگـی تیرمـاه ۱۳۱۸ در تبریـز بـه دنیـا آمـد و بعد از اتمام تحصیلات ابتدایی به دانشسـرای مقدماتـی رفـت و پـس از آن در مـدارس شـهرها و روسـتاهای آذربایجـان بـه تدریـس پرداخت.
صمد بهرنگی فارغ التحصیل رشته ادبیات انگلیسی از دانشگاه تبریز در اواخر دهه سی قصه نویسی و ترجمه برای کودکان را شروع کرد.
اولین داستان او با نام تلخون در سال ۱۳۴۲ در کتاب هفته منتشر شد و پس از آن با انتشار چند داستان دیگر از جمله الدوز و کلاغ ها آثارش مورد توجه قرار گرفت. در مردادماه سال ۱۳۴۷ کتاب ماهی سیاه کوچولو از سوی انتشارت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان با تصویرگری فرشید مثقالی منتشر شد.
ماهی سیاه کوچولو قصه ماهی کوچکی است که به عشق دیدن دریا خطر می کند و سفری دور و دراز را با تجربه های متفاوت برای رسیدن به رهایی آغاز می کند. این داستان در اواخر دهه چهل و سال‌های قبل از انقلاب به عنوان یک داستان علیه حاکمیت معرفی شد و بسیاری ماهی سیاه کوچولو را نماد نسل جوان انقلابی و روشفنکر می دانستند.
صمد بهرنگی که یکی از دغدغه هایش جمع آوری افسانه ها و داستان های محلی در آذربایجان بود، پس از انتشار کتاب ماهی سیاه کوچولو در مرداد ۴۷، در شهریور همان سال، در منطقه خدا آفرین نزدیک مرز شوروی سابق در رود ارس غرق شد.
مرگ او در منطقه ای دوره افتاده این گمان را ایجاد کرد که اتفاقی نبوده و نمی‌توانسته با نقدهای اجتماعی و تفکر سیاسی او بی ارتباط باشد. تا مدت ها، گمان می رفت که صمد بهرنگی توسط حکومت وقت کشته شده است.
تنها در اواسط دهه هفتاد بود که روشن شد صمد بهرنگی، در یک حادثه هنگام شنا در رود ارس غرق شده. جلال آل احمد از جمله کسانی بوده که در تثبیت این نکته که او نه در یک حادثه، بلکه توسط ماموران امنیتی حکومت شاه به قتل رسیده نقشی پررنگ داشته است.