نقد ادبی و انواع آن :
تعریف نقد و نقد ادبی
نقد در لغت به معنی « جدا کردن دینار و درهم سره از ناسره و تمیز دادن خوب از بد و بهتر چیزی برگزیدن » است.
در اصطلاح ادب، تشخیص محاسن و معایب سخن و نشان دادن بد و خوب اثر ادبی است
اهمیت نقد ادبی :
نقد ادبی درک نکته های بدیع و لطیف یک اثر را آسان می کند و خواننده از خروجی اثر لذت می برد و آن را در ذهن به یادگار می نهد.
یک نقد خوب ارزش و قدرت یک اثر را نمایان می سازد و مشخص می کند که چه ابزاری در صنعت ادبی باعث زیبا تر شدن اثر شده است و بدین وسیله اثر را هر چه زیبا تر به نمایش می گذارد
و همچنین مانع از آن می شود که افرادی بی هنر در وادی هنر قدم نهاده و آثار بی ارزش خود را در مجامع هنری ارائه داده و با آن ذهن هنر دوستان و ادب دوستان جوان را مغشوش نمایند و انرا به راحتی ارائه دهند.
نقد ادبی باعث می شود که زوایای روشن و تاریک یک اثر معلوم شود و خواننده در یابد که اثر خوب و پسنیدیده است یانه
همچنین نقد ادبی به نویسنده انرژی تازه ای میدهد تا آثار بعدیش را با حساست بیشتر ارائه نماید.
معیار نقد ادبی :
بیشتر مردم وجود احساس مشترک و القای حس زیبایی شناختی و ذوق ادیب را برای یک اثر خوب کافی میدانند و دراین وادی دو جنبه ی اثر را مد نطر قرار میدهند
یکی جنبه ی ظاهری شعر یا نثر ادبی است و دومی جنبه ی معنوی و فکری آن در نتیجه در یک نقد جامع لحن/ سالم نقد، و متعادل بودن در بررسی یک اثر است و نشان از سلامت نفس منتقد می دهد.غالب رجزخوانیهای نقدهای ادبی ضعیف و پرسر و صدا، ناشی از عجز منتقد در جمع دلایل و شواهد و استدلال قوی جهت رویارویی با یک اثر است که این عدم توانایی باعث بر خورد دشمن آسا و تند و توهین آمیز می شود. و دراینجا نتیجه می گیریم :
کامل ترین نوع نقد آن است که بر کامل ترین شناخت و جامع ترین دیدها مبتنی باشد
عدم شناخت از چگونگی نقد کردن
عدم شناخت از ظرفیت نقد شونده
نقد شخصیت افراد به جای نقد اثر ادبی
عدم آگاهی از انواع نقد
و عدم دانش کافی در فلسفه ی وجودی نقد از مواردی است که آفت نقد به شما رمی رود.
اونواع نقد ادبی :
نقد ادبی یک اثر جنبه ها و طیف های مختلفی دارد که به طور خلاصه :
نقد ظاهری
نقدهایی که مربوط به شکل ظاهر و صورت های عینی یک اثر ادبی است
نقد لغوی
بررسی و ارزیابی کاربرد زبان و اصول و قواعد آن در یک اثر ادبی است و مربوط به همه آثار ادبی است، چه نظم و چه نثر.
نقد فنی
بررسی چگونگی کاربرد فنون بلاغی در شعر و نثر و میزان ارزش و اعتبار آنها است.
نقد زیباشناسی
بررسی جوهر هنر، به دور از محتوای خاص آن است. ریشه و اساس این شیوه نقادی را در اروپا می توان در نظریه های «کالریج» انگلیسی و «ادگار آلن پو» آمریکایی جست و جو کرد
نقد معنایی
نقدهایی که با محتوا و درون مایه اثر ادبی ارتباط دارد.
.
نقد اخلاقی
نقد اخلاقی که در آن ارزشهای اخلاقی را اصل و ملاک نقادی شمرده اند شاید از قدیمی ترین شیوه های نقد ادبی است. افلاطون در شعر و درام به تأثیر اخلاقی و اجتماعی اثر توجه می کند. ارسطو نیز معتقد است که هدف شعر، خاصه تراژدی، باید تصفیه و تزکیه نفس باشد.
در اروپا، اهل کلیسا در قرون وسطی شعر را به واسطه آن که در خدمت اخلاق نبوده است، غذای شیطان و مایه فساد و ظلالت می دانند
نقد اجتماعی
عبارت است از نشان دادن ارتباط ادبیات با جامعه و تأثیر جامعه در ادبیات و همچنین تأثیر ادبیات در جامعه.
نقد تاریخی
اگر منتقدی برای تحلیل اثر ادبی، حوادث یا امور مربوط به تاریخ را مورد بررسی قرار دهد و به بحث در باب حیات شاعر و معاصران او و یا روابط او با هم عصران و یا احیاناً به تحقق در باب اسناد و مدارک و چند و چونی صحت و سقم نسخه یا نسخ کتاب و چگونگی وجود تحریف و تصحیف و تصحیح اثر و جست و جوی اشارات و حوادث تاریخی و به بحثهایی از این قبیل بپردازد، به نقد تاریخی پرداخته است
نقد روان شناسی
در این شیوه، نقاد سعی می کند جریان باطنی و احوال درونی شاعر و نویسنده را ادراک و بیان نماید و قدرت و استعداد هنری و ذوق و قریحه او را بسنجد و نیروی عواطف و تخیلات وی را تعیین نماید و از این راه تأثیری را که محیط و جامعه و سنتها و مواریث در تکوین این جریانها دارند مطالعه کند.
بررسی روان شناسانه از قدیم ترین ایام به ویژه در درام و قصه مورد توجه بوده است و در اروپا کسانی مانند: راسین، شکسپیر، ایبسن، مترلینگ و داستایوسکی بدان پرداخته اند
پس در نقد ما با توجه به موارد فوق باید تخصص پیدا نماییم و اگر بخواهیم منتقد خوبی باشیم باید یکی یا دو مورد از نقد های بالا را یاد بگیریم چون هر کداماز انها دانش کافی و همه جانبه ای در ان حوضه می خواهد و کسی دراین زمان وقت و توان ان را ندارد که به همه ی آن موارد برسد
دربین ما و اصولا در ایران آفت نقد احساس است ...!
ما ایرانیان افراد با احساسی هستیم که مطابق با پرورش دینی و فرهنگی خود چنان موضع می گیریم که کسی از دستمان ناراحت نباشد و لی در اصل آفت بزرگ نقد ما هم همین است
به قول یکی از بزرگان :متنی که حاوی حب و بغض با صاحب اثر است نقد ادبی محسوب نمی‌شود و برخورد احساسی، عمده‌ترین ضعف در نگارش یک متن به عنوان نقد ادبی است..
این حقیر گاهی در مسیری مشخص که همان نقد معنایی و واژه گانی یا لغوی آثار است بر آثار دوستان نقد می نویسم و با کمال تاسف برخورد های نا میمونی می بینم که دراینجا به قسمتی از ان اشاره می نمایم:
دراین نوع نقد که البته گاهی بر مفاهیم فلسفی و ابعاد مختلف مفهوم یک شعر سنجش مفاهیم و ارتباط آنان با همدیگر بکار گیری واژه ها در جای مناسب خود و سایر موارد این چنینی را مورد بحث قرار داده ام که گویا بنا بر دلایلی یا عدم اطلاع از انواع نقد و تفکیک نکردن آنها برخی از دوستان مرا به عدم آگاهی در نقد متهم می نمایند البته من از خود دفاع نیم کنم چون بی کم و کاست و بی عیب تنها خداست اما تا انجایی که توان داشته ام سعی نموده ام که با عدالت دور از احساس و بدور از بغض و.... نقد نمایم که گویا مورد پسند دوستان با احاس قرار نگرفته است اما حقیقت این است و نوشتار بالا مبین این واقعیت است که نقد جایگاه بزرگی در ادبیات دارد و خود به عنوان یک مکتب شناخته می شود
در ضمن نقد برخی از دوستان هم جالب است گاهی افرادی شعری را نقد می کنند و به جای نقد کردن به شرح آنچه را شاعر خود هم انجام داده و هم پذیرفته است می پردازند کگه این هم نقد نیست ...
زمانی که شاعری شعری می نویسد میداند که چکار می کند و دیگر لازم نیست افرادی بیایند و کارهایی را که انجامداده است بیان نمایند بلکه باید کار هایی را که انجام نداده است واگویه نمایند
مثلا لزومی ندارد که شعری را اینگونه برسی کنیم:
شعر در فلان وزن و فلان بحر است
شعر دارای آهنگ است
شعر ای مفهوم را می رساند ...!
در عوض باید بگویيم شعر در کجا از بحری که هست خارج شده است یا در کجا وزنش با دیگر اجرای آن متفاوت است و یا در کجا مفهوم پراکنده است و امثالهم ...!
و اکنون به اختصار به انواع نقد های قدیمی که در زمانهای قبل وجود داشته است تا امروز تنها باذکر نام آنها می پردازم :
نقد سنتی : که در آن به مفاهیم و به کار گیری ادبیات بیش از خود ادبیات می پردازد
نقد روانکاوانه : که در آن شعر با توجه به روحیات شاعر مورد بررسی قرار می گرفت
نقد هنری : که در آن تنها جنبه های زیباشناختی اثر مورد بررسی قرار می گرفت
دوستان گرامی یکی از رویکرد های نقد مدرن نقد هنری آن است جنبه های زیبا شناسی تصاویر و استقاده از ارایه های ادبی موسیقی و ... در شعر و مجموع این موارد همچنین آگاهی از تمام زوایای موجود یک شعر را کامل می کند
امیدوارم همگی اشعارشان کامل و نقدشان سازنده و بدون پرده و بدون دخالت احساس و بدون غرض باشد درود بر همگی
در ضمن اين مطلب تازگي داشته و ميدانم كه همه ي بزرگواران بر آن وقوف كامل دارند و من تنها به جهت مرور براين موضوع آورده ام
ارسال پیام خصوصی اشتراک گذاری :
|
|
|
|
| 
ارسال پیام خصوصی
مهرداد مانا
ابراهیم هداوند
محمد رضا خوشرو (مریخ)
علی نظری سرمازه
سید هادی محمدی
ساسان نجفی(سراب) 
:3
عباسعلی استکی(چشمه) 
شهرام بذلی 
