زویا زاکاریان (به ارمنی: Զոյա Զաքարյան )
(Zoya Zakarian) 🇮🇷 🇦🇲 / به همراه گزیده ترانه ها
(زاده ۲۵ خرداد ۱۳۲۹ تهران) ترانه‌سرا و نمایشنامهنویس ایرانی-ارمنی‌تبار است.
-----------------------------------------------------
زویا در ۲۵ خرداد ۱۳۲۹ در محلهٔ پل چوبی تهران در خانواده‌ای از ارامنهٔ آذربایجان به دنیا آمد. پدر و برادرش هر دو نوازنده بودند و مادرش خواننده گروه کر بود.
زویا پیش از موسیقی، از نوجوانی به شعر و نمایش‌نامه‌نویسی علاقه‌مند بود و نخستین تجربه نمایش‌نامه‌نویسی خود را در ۱۷ سالگی به روی صحنه برد.
او کار نمایش‌نامه‌نویسی را دنبال کرد و نزد پروفسور «خلیل موحد دیلمغانی» که یکی از اساتید شناخته شده در عرصه هنرهای دراماتیک بود، آموزش دید.
خلیل موحد دیلمقانی (تبریز ۱۳۱۰ / آمریکا ۱۳۸۱) ، نمایشنامهنویس و کارگردان تئاتر ایران. به‌جز تدریس و کارگردانی تئاتر، در تحقیق و تحلیل تاریخ تئاتر و نوشتن مقاله‌های پژوهشی و انتقادی نیز بسیار فعال بود.
علاقه وی به هنر موجب شد تحصیل پزشکی را که در «دانشگاه پهلوی» شیراز آغاز کرده بود، رها کند و بعد از بازگشت به تهران، در رشته تئاتر درس بخواند. نخستین ترانه اجرا شده‌اش «قمری» نام داشت که با آهنگ‌سازی «فرید زلاند» و تنظیم Eric Arconte با اجرای «لیلا فروهر» در سال ۱۳۵۴ منتشر شد.
پس از بازگشت از شیراز در دانشگاه هنرهای دراماتیک شروع به تحصیل کرد.
زویا زاکاریان زمانی وارد عرصه ترانه‌سرایی شد که بزرگانی مانند «جنتی‌عطایی»، «قنبری» و «سرفراز» ساختار ترانه نوین را در ایران شکل داده بودند. او با درکی عمیق از هنر و ادبیات و گزیده کاری‌های هنرمندانه پا به این عرصه گذاشت و در زمانی محدود، بی‌هیچ خط و ربط سیاسی و اجتماعی و با آثاری معدود به جایگاهی رفیع رسید.
او البته نمایش‌نامه و فیلم‌نامه‌نویسی را در کنار ترانه‌سرایی دنبال کرد. مجموعه تلویزیونی «مثل‌آباد» یکی از نوشته‌های او است که از موفق‌ترین مجموعه‌های تلویزیونی در زمان خود به‌شمار می‌آمد. این مجموعه بسیاری از ضرب‌المثل‌های ایرانی را به شکل داستانی بازتاب می‌داد.
از زویا در پیش از انقلاب ۱۵ ترانه توسط «گوگوش»، «مارتیک»، «ابی»، «شماعی‌زاده» و «لیلا فروهر» اجرا و منتشر شده است.
ترانه «شب‌زده» با صدای ابی که برای فیلم سینمایی «سلام تهران» ساخته شد، یکی از برجسته‌ترین آثار او است. سلام تهران فیلمی به کارگردانی «داریوش کوشان» و نویسندگی «جمشید صداقت‌نژاد»، ساخته سال ۱۳۵۶ است که کوچ جوانان صادق و ساده روستایی به شهر‌های بزرگ را روایت می‌کند.
قسمتی از ترانه شب زده:
عزیز بومی ، ای هم قبیله
رو اسب غربت چه خوش نشستی
تو این ولایت ، ای با اصالت
تو مونده بودی ، تو هم شکستی!
تشنه و مؤمن به تشنه موندن
غرور اسم دیار ما بود
اونکه سپردی به باد حسرت
تمام دار و ندار ما بود
در سال ۱۹۸۴، او ایران را ترک کرد و به آلمان رفت و پس از دو سال، به امریکا مهاجرت کرد. در تمام این سالها، چند نمایش‌نامه نوشته و ترانه‌های بسیاری سروده است.
خودش درباره نمایش‌نامه‌هایش گفته است: «در امریکا شش نمایش‌نامه نوشته‌ام که یکی از آن‌ها به نام قصه‌های آقا جمال، محبوبیت بسیاری پیدا کرد و ۹ ماه روی صحنه بود.»
او در دوران ترانه‌سرایی، با خوانندگانی مثل گوگوش، ابی، لیلا فروهر، مارتیک، «عارف»، «داریوش»، «مهرداد آسمانی»، «سیاوش قمیشی»، «حسن شماعی‌زاده»، «معین»، «نوش‌آفرین»، «داوود بهبودی»، «شهرزاد سپانلو»، «شهرام صولتی»، گروه «سیلوئت» (شهرزاد، مهرانا، شراره)، گروه «شی باهی»، «سپیده» و هنرمندان بی‌شمار دیگری همکاری داشته است.
زاکاریان در مورد ترانه‌هایش می‌گوید: «سعی می‌کنم اشعاری بنویسم که مخاطب را به فکر فرو ببرد و سبب تحولی مثبت در مخاطب شود. متاسفانه دوست ندارم فقط اشعار رومانتیک بنویسم، دوست دارم اشعارم تاثیر عمیقی برروی شنونده داشته باشند. اشعار ترانه‌سراهایی مثل پرویز وکیلی، تورج نگهبان و ایرج جنتی عطایی روی کارهای من تاثیر زیادی داشتند.»
زویا درحالیکه هنوز خواستاران فراوانی برای ترانه هایش داشت، ناگهان بدون اینکه دلیلی برای دوستان و همکاران بیاورد، دست از سرودن ترانه، اجرای برنامه تلویزیونی و نوشتن و کارگردانی نمایش کشید و شنیدیم که به شغل معلمی پرداخته است.
-----------------------------------------------------
-گریه کنم یا نکنم؟ ، اجرا شده توسط گوگوش:
گریه کنم یا نکنم؟ حرف بزنم یا نزنم ؟
من از هوای عشق تو ، دل بکنم یا نکنم؟
با این سوال بی جواب ، پناه به آینه می برم
خیره به تصویر خودم ، می پرسم از کی بگذرم؟
یه سوی این قصه تویی ، یه سوی این قصه منم
بسته به هم وجود ما، تو بشکنی ، من می شکنم
نه از تو می شه دل برید، نه با تو می شه دل سپرد
نه عاشق تو می شه موند، نه فارغ از تو می شه موند
هجوم بن بست رو ببین ، هم پشت سر ، هم رو به رو
راه سفر با تو کجاست،من از تو می پرسم بگو؟
من از تو می پرسم بگو،گریه کنم یا نکنم،حرف بزنم یا نزنم؟
من از هوای عشق تو ، دل بکنم یا نکنم؟
تو بال بسته ی منی،من ، ترس پرواز تو ام
برای آزادی عشق از این قفس من چه کنم؟
گریه کنم یا نکنم،حرف بزنم یا نزنم ؟
من از هوای عشق تو ، دل بکنم یا نکنم؟
-----------------------------------------------------
کتب ترانه ها:
درسال ۱۳۸۱، دکتر «ماندانا زندیان» که خود اکنون در امریکا اقامت دارد، به جمع‌آوری و تنظیم ترانه‌های زویا زاکاریان پرداخت و گزینه‌ای از آن آثار را با نظارت شاعر، در مجموعه‌ای به نام «طلوع از مغرب» در ایران منتشر کرد.
کتاب «پاکت بی‌تمبر و تاریخ» گزیده‌ای از ترانه‌های «زویا زاکاریان» و هم‌چنین مصاحبه‌ای مفصل با او را در بردارد که در سال ۱۳۹۵ توسط «احسان سلطانی» گردآوری و تدوین شده است. بخش نخست آن درباره ابعاد مختلف زندگی شخصی و هنری زویا زاکاریان گفت‌وگو و هم‌چنین در زمینه مباحث تخصصی حوزه ترانه تبادل نظر شده است. در بخش دوم، بیش از ۹۰ درصد ترانه‌های قدیمی و جدید زویا زاکاریان ارایه شده‌اند.
-----------------------------------------------------
-قسمتی از ترانه شطرنج با صدای مهرداد آسمانی:
گفتی برو گفتم به چشم، این بود کلام آخرین
گفتی خدا حافظ تو،گفتم همین؟ گفتی همین!
گریه نکردم پیش تو، با اینکه پر پر می زدم
با خون دل از پیش تو رفتم و باز نیومدم
-----------------------------------------------------
-گوشه ای از ترانه پردیس ، خواننده: لیلا فروهر:
سلام گل به تو ای گل نشونم
سلام از منه یار مهربونم
تو رو دوست دارم اندازه جونم
خوش اومدی خوش اومدی به خونم
-----------------------------------------------------
-قسمتی از آهنگ فصل تازه ، گوگوش:
نگاه کن من چه بی پروا، چه بی پروا
به مرز قصه های کهنه می تازم
نگاه کن با چه سرسختی تو این سرما
برای عشق یه فصل تازه می سازم
یه فصل پاک، یه فصل امن و بی وحشت
برای تو که یک گلبرگ زودرنجی
یه فصل گرم و راحت زیر پوست من
برای تو که باارزش ترین گنجی
نگاه کن من به عشق تو چه لیلا وار
تن یخ بستهء پروازو می بوسم
بیا گرم کن منو با سرخی رگ هات
من اون رگ های پر آوازو می بوسم
-----------------------------------------------------
-قسمتی از ترانه حریق سبز با اجرای ابی:
بیا کنارم سرو ناز بی تاب
بیا کنارم زیر طاق مهتاب
عطش ببازیم به نسیم دریا
غزل برقصیم تا طلوع فردا
بیا کنارم ساقه ی بهاره
رو فرش برگ و پولک ستاره
خمار شعرم می شکنه پیش تو
عجب شرابی نفس تو داره
گل بهارم در انتظارم، حریق سبزی بیا کنارم
تن حریرت جوی عطر جاری
صدای گرمت غیرت قناری
بذار بگیرم مثل تور دریا
تو رو در آغوش، ماهی فراری
-----------------------------------------------------
-ترانه معشوق ، اجرا شده توسط گوگوش:
----------------------------------------------------
ترانه شناسی:
حسرت پرواز با صدای ابی
یک بوسه با صدای لیلا فروهر
آهنگ آذرآبادگان با صدای داریوش
یک بوسه ( از آلبوم یک بوسه از لیلا فروهر )
دو عاشق ( از آلبوم یک بوسه از لیلا فروهر )
گریه کنم یا نکنم با صدای گوگوش
قدیما ( از آلبوم قصه ی تو قصه ی من از لیلا فروهر )
خالی با صدای ابی
نزدیکتر از عشق ( از آلبوم یک بوسه از لیلا فروهر )
فصل تازه با صدای گوگوش
شطرنج ( از آلبوم جادوی عشق از مهرداد)
نامه ( از آلبوم هوای خانه از سیاوش قمیشی )
شب ( از آلبوم گلایه از ستار)
نگاه تو ( از آلبوم نگاه تو از هلن)
آذرآبادگان ( از آلبوم دوباره می سازمت وطن از داریوش )
بزی جون ( از آلبوم آفرینش از شی با هی )
اسمت چیه ( از آلبوم آفرینش از شی با هی )
کیو کیو بنگ بنگ ( از آلبوم کیو کیو بنگ بنگ از گوگوش )
اعتراض ( از آلبوم قصه ما از شهرزاد سپانلو )
قصه ما ( از آلبوم قصه ما از شهرزاد سپانلو )
بی تو ( از آلبوم قصه ما از شهرزاد سپانلو )
شب زده ( از آلبوم شب زده از ابی)
خالی ( از آلبوم شب زده از ابی)
بی بی جون ( از آلبوم هیچستان از شهرام صولتی )
گریه ( از آلبوم با شما از مارتیک)
با شما ( از آلبوم با شما از مارتیک)
منو ببخش ( از آلبوم با شما از مارتیک)
نوش ( از آلبوم با شما از مارتیک)
دستای من ( از آلبوم با شما از مارتیک)
امروز ( از آلبوم آب آتش و خاک از سیلوئت )
پنجم تیر ( از آلبوم آب آتش و خاک از سیلوئت )
گهواره ( از آلبوم پل از گوگوش)
با هم ( از آلبوم آخرین خبر از گوگوش )
گهواره ( از آلبوم ماه پیشونی از گوگوش )
سفره سین ( از آلبوم سفره سین از داریوش )
دوست و دشمن ( از آلبوم عطر لحظه ها از مارتیک )
طلوع از مغرب ( از آلبوم حریر از مارتیک )
حرف عاشقانه ( از آلبوم حریر از مارتیک )
چشمای تو ( از آلبوم حریر از مارتیک )
آینه ( از آلبوم حریر از مارتیک )
تو ( از آلبوم حریر از مارتیک )
کشتی زر ورقی ( از آلبوم حریر از مارتیک )
نوار پاره ( از آلبوم تب کویر از احمد رضا نبی زاده )
حریق سبز ( از آلبوم حسرت پرواز از ابی )
حنا خانوم ( از آلبوم حسرت پرواز از ابی )
بانوی خاوری ( از آلبوم حسرت پرواز از ابی )
من اگر خدا بودم ( از آلبوم حسرت پرواز از ابی )
به تو گفتم نگفتم ( از آلبوم طلوع از معین)
خالی (از آلبوم یادگاری (ابی و کامران و هومن) )
موندگار (از آلبوم هفت دریا از نوش آفرین )
-----------------------------------------------------
منابع مطلب:
گزیده ای از زویا زاکاریان / خانه فرهنگی اجتماعی روانشناسی پیمان
زویا زاکاریان؛ ترانه‌سرای برجسته ارمنی / ایران وایر
زندگینامه زویا زاکاریان / پردنیزولون
ویکی پدیا
ویکیجو
جوانان
-----------------------------------------------------
زویا زاکاریان / گردآوری ابوالفضل احمدی
آخرین روز اردیبهشت ماه 1401 خورشیدی
ارسال پیام خصوصی اشتراک گذاری :
|
|
|
|
| 
ارسال پیام خصوصی
سیاوش آزاد
به نام یگانه خدای هستی‌بخش 
مسعود مدهوش( یامور)
شاهزاده خانوم 
شبتون شیک 
روح اله سلیمی ناحیه 
عباسعلی استکی(چشمه) 
