پست های وبلاگ

ویس نازار

نگاهی به زندگی اویس قرنی

 

 

به همت:

سعید فلاحی(زانا کوردستانی)

 

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

 

چکیده:

 ابو عمرو اُوَیْس بن عَامِرِ بنِ جَزْءِ بنِ مَالِک، معروف به اویس قَرَنی مسلمانی ساکن قَرَنْ یمن بود که در زمان پیامبر اسلام(ص) می‌زیست ولی او را ملاقات نکرد و از تابعین به شمار می‌آید.

نقل می‌کنند وقتی برای دیدار پیامبر(ص) به مدینه آمد، اما پیامبر در جنگ بود و اویس پیامبر را ندید. پس از درگذشت پیامبر اسلام(ص) در سال ۶۳۲ میلادی علی بن ابی‌طالب(ع) را ملاقات کرد. شرح چگونگی ارتباط نادیده اویس قرنی و پیامبر اسلام و ملاقات او با علی بن ابی‌طالب و عُمَر بن خَطاب که حامل وصیت و تحویل خرقه پیغمبر یه اویس قرنی بودند در کتاب «تذکرة‌الاولیا» نوشتۀ عطار نیشابوری و کتاب‌های اهل طریقتِ اویسی درج شده است.

 

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

 

کلمات کلیدی:

اویس قرنی - ویس - شعر - ادبیات - تذکرةالاولیا.

 

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

 

مقدمه:

 

در تذکرةالاولیای عطار نیشابوری در ذکر شمارۀ ۲ در مورد  اُوَیس قَرَنی آمده است: «آن قبله تابعین، آن قُدوه اربعین، آن آفتاب پنهان، آن نَفسِ رحمان، آن سُهیل یَمَنی، اُویس قَرَنی — رضی الله عنه…»

اویس قرنی همو بود که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در موردش اینگونه فرمودند:

يل، [الفضائل لابن شاذان‏] فض، [كتاب الروضة] رُوِيَ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ ص أَنَّهُ كَانَ يَقُولُ تَفُوحُ رَوَائِحُ الْجَنَّةِ مِنْ قِبَلِ قَرَنٍ وَا شَوْقَاهْ إِلَيْكَ يَا أُوَيْسُ الْقَرَنِيُّ أَلَا وَ مَنْ لَقِيَهُ فَلْيُقْرِئْهُ مِنِّي السَّلَامَ فَقِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ وَ مَنْ أُوَيْسٌ الْقَرَنِيُّ فَقَالَ ص إِنْ غَابَ عَنْكُمْ لَمْ تَفْتَقِدُوهُ وَ إِنْ ظَهَرَ لَكُمْ لَمْ تَكْتَرِثُوا بِهِ يَدْخُلُ الْجَنَّةَ فِي شَفَاعَتِهِ مِثْلُ رَبِيعَةَ وَ مُضَرَ يُؤْمِنُ بِي وَ لَا يَرَانِي وَ يُقْتَلُ بَيْنَ يَدَيْ خَلِيفَتِي أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ع فِي صِفِّينَ:  (بحارالأنوار ج : 42 ص : 15)

 

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

 

زندگی‌نامه:

 

اویس قَرَنی (درگذشته ۳۷ قمری در شصت و هفت سالگی. /۶۵۷ میلادی) با عنوان کامل ابو عمرو اُوَیْس بن عَامِرِ بنِ جَزْءِ بنِ مَالِک، مسلمانی ساکن قَرَنْ یمن بود که در زمان پیامبر اسلام(ص) می‌زیست ولی او را ملاقات نکرد و از تابعین به شمار می‌آید.

نقل می‌کنند وقتی برای دیدار پیامبر(ص) به مدینه آمد، اما پیامبر در جنگ بود و اویس پیامبر را ندید. پس از درگذشت پیامبر اسلام(ص) در سال ۶۳۲ میلادی علی بن ابی‌طالب(ع) را ملاقات کرد. شرح چگونگی ارتباط نادیده  اویس قرنی و پیامبر اسلام و ملاقات او با علی بن ابی‌طالب و عُمَر بن خَطاب که حامل وصیت و تحویل خرقه پیغمبر یه اویس قرنی بودند در کتاب «تذکرة‌الاولیا» نوشتۀ عطار نیشابوری و کتاب‌های اهل طریقتِ اویسی درج شده است.

اویس پس از این ملاقات قَرَنْ رم مجا به مقصد شهر کوفه ترک کرد و در سال ۶۵۷ میلادی در جنگ صفین در حالی که در سپاه علی بن ابی‌طالب در برابر معاویه می‌جنگید شهید شد.

مسلمان شدن اویس در یمن و موفق نشدن او به دیدار با پیامبر اسلام یکی از موضوعاتی است که در عرفان و ادبیات فارسی به آن پرداخته شده است. رباعی زیر از ابوسعید ابوالخیر یکی از معروف‌ترین نمونه‌ها است که رابطه اویس و پیامبر اسلام(ص) را یک رابطهٔ عرفانی معرفی می‌کند:

 

گر در یمنی چو با منی پیش منی

گر پیش منی چو بی منی در یمنی

من با تو چنانـــم ای نگار یمنی

خود در عجبم که من توأم یا تو منی

 

علی مفرد مدعی است که، اویس قرنی همان زرتشت ایرانیان نزد یمنی ها بوده است‌.

نام اویس قرنی لابد بعد از آمدن سپاه ایرانی وهریز (ابنای احرار) در عهد انوشیروان به یمن و بیرون راندن حبشی ها از آنجا از روی ترجمه نام و نشان زرتشت و اوستا پدید آمده است چه نام اویس به صور عویص قرنی و اویس قرنی معانی مختلفی میدهد که جملگی با معانی اوستا و زرتشت سازگاری دارند: عویص در لغت عرب به معنی کار سخت و مشکل و سخن غامض و پیچیده و سخن نامأنوس و عجیب و غریب است. و قَرَن در لغت عرب به معانی پیوند دادن دوچیز و نیز در حالت اسمی به معنی شتری است که آن را با شتر دیگر به هم بسته باشند. در مقابل در نزد ایرانیان افسمن به معنی یک بسته بیت اندیشه است و اوستا (افد-ستا، اپس-ستاک، اوس-ستا) به معنی اشعار شگرف ستایش می باشد. یعنی شعر در دین زرتشتی به معنی یک بسته اندیشه موزون بوده است. از این رو قرن ترجمه عربی کلمه اوستایی اوس (افس، یعنی بسته بیت) بوده است یا ترجمه نام زرتشت (زرتوشترا) که در عهد ساسانی به معنی دارنده شتر زرین گرفته میشده است.

ولی با توجه به این القاب مختلف زرتشت زریادر و زریر (دارنده زرین تنی) و شاهزاده ابراهیم ادهم بلخی ( پدر بور امتهای فراوان) زرتشت (زرتو-ائشتَ) یا زرتوشترا (زرتو-ائشت-ره) در اصل دارنده تن زرین معنی می داده است. یعنی عویص قرنی در مجموع حاوی نامهای زرتشت و اوستای وی بوده است و بعد تفحصات فراوان در امر ترجمه توسط یمنی ها و ایرانی های ساکن یمن بدین شکل پدید آمده بوده است. لذا نام اویس قرنی به صورت عویص قرنی در اصل به معنی شاعر و پدید آورنده اشعار شگرف (=اوستا) معنی می داده است. از سوی دیگر نام اویس به صورت اِویس در اوستا به معنی مرد مجرد و بی زن و بچه است که این مفهوم نیز در مورد اویس قرنی مد نظر قرار گرفته است. پیداست ریشه نام اویس از سوی دیگر نشانگر جزء اول نام اوستا (اوس-ستا) و ترجمه آن می باشد.

از اینجا در مجموع می توان چنین نتیجه گرفت که خود نام قرآن نیز با کلمه قرن (بسته شعر، بیت) پیوند دارد و جمع مکسر عربی آن است. با توجه به کلمه مرکب اوستایی گائو-رئو- ان یعنی ابیات دینی باشکوه و سرودهای کهن کردان یعنی گورانی معلوم میگردد که در یمن برای نام قرآن دو ریشه اوستایی و عربی مرتبط وجود داشته است و محمد نام کتاب خود را از همین زوج نام یمنی و ایرانی استخراج کرده بوده است. نام عویص قرنی از سوی دیگر می توانست به معنی دارنده شتری که حادثه بسیار سخت و ناگوار برایش رخ داده در نظر گرفته شود. از اینجاست که نام اویس قرنی- زرتشت را در قرآن به صورت صالح (مرد نیکوکار و صلح دوست) در می یابیم که قومش به خاطر پی کردن شتر مقدس وی با صیحه بلند آسمانی (به یونانی یعنی مگافونی) به غضب الهی گرفتار میگردد. در اصل منظور از مگافونی (صیحه بلند آسمانی)، ماگوفونی (به یونانی یعنی مغ کشی) بوده است که داریوش اول در کودتای خود علیه خانواده کوروش (پسران کورش یعنی کمبوجیه و وهیزداته بردیه و پسرخوانده و داماد کورش یعنی گائوماته بردیه) مسبب واقعه ماگوفونی یعنی مغ کشی شد. در واقع گائوماته بردیه به نیابت از کمبوجیه و بردیه سنگین وزن در غیاب کمبوجیه در سفر جنگی وی به امور امپراطوری هخامنشی را اداره می نمود. چون شایعه خبر مرگ کمبوجیه در مصر به ایران رسید وی بعد از مشورت با وه یزداته بردیه در جنوب فارس حکومت خود به نیابت از وه یزداته بردیه رسمی اعلام کرد.

گائوماته بردیه پیشتر در عهد کورش در بلخ حاکم بود و از آنجا بر امور هندوستان نظارت می نمود. وی در بلخ و هندوستان بیشتر تحت لقب گوتمه بودا (سرود دان منور) و لقمان (به افغانی لوک مان = یعنی مرد درشت اندام) و گوتمه مهاویرا (سرود دانی که قهرمان بزرگ است) معروف بود و در زادگاهش آذربایجان تحت القاب زریادر و زریر و زرتشت؛ و در فارس تحت القاب گائوماته بردیه (سرود دان تنومند) و پاتیزیت (نگهبان سرودهای دینی) معروف بوده است. وی با اعلام اصلاحات عجیب و خارق العاده خویش از جمله بخشیدن چهار سال مالیات رعایای امپراطوری هخامنشی محبوب ملل امپراطوری هخامنشی شده بود. اسم اصلی گائوماته بردیه یا همان زرتشت سپیتمان را کتسیاس به صورت سپیتاک پسر سپیتمه ذکر کرده است.

وی در عهد پدرش سپیتمه حاکم ولایات جنوب قفقاز یعنی اران و ارمنستان و آذربایجان بوده است. بعد از به قتل رسیدن پدرش سپیتمه (داماد و ولیعهد آستیاگ) توسط کوروش سوم، محل ساتراپی وی از سوی کورش بلخ و شمال غربی هندوستان تعیین شد. هرتسفلد باستان شناس معروف آلمانی نخستین کسی است که زرتشت اساطیری را در وجود سپیتاک پسر سپیتمه شناسایی کرد.

 

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

 

آرامگاه:

 

دربارۀ آرامگاه وی اختلاف نظر  وجود دارد؛ برخی تاریخ‌نویسان مانند حمدالله مستوفی آرامگاهِ وی را در روستای الولک در قزوین می‌دانند، برخی مقبره‌ای در کرمانشاه را به وی نسبت می‌دهند و برخی نیز آرامگاهی در شهر رَقّه در سوریه را منتسب به وی می‌دانند.

در مرداد ماه ۱۳۹۲، که هم‌زمان با شب‌های قدر ۱۴۳۴ هجری قمری بود، داعش با حملۀ خمپاره‌ای و موشکی به حرم اویس قرنی و عمار یاسر، بخش‌هایی از این بنا را ویران کرد که منجر به اعتراض گسترده در ایران، واکنش رهبران مذهبی و همچنین تعطیلی حوزه‌های علمیۀ شیعه شد.

در ارتفاعات شمالی شهر قزوین بقعه به نام سلطان ویس وجود دارد که حمدالله مستوفی آن را به اویس قرنی نسبت داده‌است.

همچنین زیارتگاه «اویس‌قرنی» در مسیر شهرستان روانسر: آرامگاه حضرت اویس قرنی است که از صحابه بزرگ پیامبر اکرم (ص) بوده و بسیار مورد احترام پیامبر اکرم (ص) نیز بوده در استان کرمانشاه قرار دارد. این زیارتگاه در مسیر جاده کرمانشاه _ روانسر در فاصله ۳۵ کیلومتری شمال غربی کرمانشاه واقع است. بارگاه ویس به شکل بناهای دوره سلجوقی و بر ارتفاعات کوهی به نام (بیشه کوه) در محدوده روانسر قرار گرفته‌است.

آقای دکتر محمّد مکری در کتاب گورانی یا ترانه‌های کردی در بخش فرهنگ کردی (لغات متن) می‌نویسد: «ویس» نام پیری است که در حومه کرمانشاه است

که اخیراً کردان سنّی مذهب کرمانشاه و سنندج بر بنای سادة آن افزوده‌اند، و عده‌ای او را ویس قرنی می‌دانند.

 

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

 

باب اویس قرنی در کتاب تذکرةالاولیا عطار نیشابوری:

 

آن قبلۀ تابعین، آن قدوۀ اربعین، آن آفتاب پنهان، آن هم نفس رحمان، آن سهیل یمنی، اُوَیس قَرَنی رضی الله عنه.

قال النبی صلی الله علیه و سلم: اُوَیسُ القَرَنیُّ خَیرُالتابِعینَ بإحسانٍ و عطفٍ [اویس قرنی در بخشش و مهربانی، نیکترین تابعان است]. ستایش کسی که ستاینده او رحمهً للعالمین بود. و نفَس او نفَس رب العالمین بود، به زبان من کجا راست آید؟ گاه گاه خواجه انبیا علیهم السلام روی سوی یمن کردی و گفتی إنّی لَأَجِدُ نَفَسَ الرحمنِ مِن ِقبَلِ الیَمَن [یعنی نسیم رحمت از جانب یمن می‌یابم]

و باز خواجه انبیا گفت علیهم السلام که: فردای قیامت حق تعالی هفتاد هزار فرشته بیافریند در صورت اویس تا اویس را در میان ایشان به عرصات برآورند و به بهشت روَد تا هیچ آفریده، الا ماشاء الله واقف نگردد که در آن میان اویس کدام است، که چون در سرای دنیا حق را در زیر قبّۀ تواری عبادت می‌کرد و خویش را از خلق دور می‌داشت تا در آخرت نیز از چشم اغیار محفوظ مانَد که: أولیائی تَحتَ قِبابی لایَعرفُهُم غیری [اولیای من در بارگاهم هستند و جز من کسی آنها را نمی‌شناسد].

و در اخبار غریب آمده است که فردا خواجۀ انبیا علیهم السلام در بهشت از حجرۀ خود بیرون آید چنانکه کسی مر کسی را طلب کند. خطاب آید که که را طلب می‌کنی؟ گوید: اویس را. آواز آید که رنج مبَر که چنانکه در دارِ دنیا وی را ندیدی اینجا نیز هم نبینی.

گوید: الهی کجاست؟ فرمان رسد که: فی مَقعَدِ صِدقٍ. [در جایگاهی پسندیده / قمر،55]

گوید مرا نبیند؟ فرمان رسد که کسی که ما را می‌بیند، تو را چرا بیند؟

باز خواجۀ انبیا گفت علیهم السلام که: در امّتِ من مردی است که به عددِ موی گوسفندان ربیعه و مضر او را در قیامت شفاعت خواهد بود.

و چنین گویند که در عرب هیچ قبیله را چندان گوسفند نبود که این دو قبیله را.

صحابه گفتند: این که باشد؟

گفت: عَبدٌ مِن عَبیدِ الله [بنده ای از بندگان خدای].

گفتند: ما همه بندگانیم، نامش چیست؟

گفت: اویس.

گفتند: او کجا بوَد؟

گفت: به قَرَن.

گفتند: او تو را دیده است؟

گفت: به دیده ظاهر ندیده است.

گفتند: عجب، چنین عاشق تو و او به خدمت تو نشتافته است.

گفت: از دو سبب: یکی از غلبه حال؛ دوم از تعظیم شریعت من. که پیرمادری دارد عاجزه ای است ایمان آورده، به چشم به خلل و دست و پای سست شده. به روز اُویس اشتروانی کند و مزد آن بر نفقاتِ خود و مادر خود خرج کند.

گفتند: ما او را ببینیم؟

صدیق را گفت تو او را در عهد خود نبینی. اما فاروق و مرتضی را گفت رضی الله عنهما، که شما او را ببینید و وی مردی شعرانی است و بر پهلوی چپ وی و برکف دست وی چندانکه یک درم سفید است و آن نه سفیدیِ بَرص است. چون او را دریابید از من سلامش رسانید و بگویید تا امّت مرا دعا گوید.

باز خواجه انبیا گفت علیهم السلام: اَحَبُّ العِبادِ اِلیَ الله الأَتقِیاءُ الأَخفِیاءُ [پرهیزکارانِ گمنام، محبوبترین بندگان خداوندند].

بعضی گفتند: یا رسول الله، ما این در خویشتن می‌یابیم.

سید علیه السلام گفت: شتروانی است به یمن، او را اویس گویند، قدم بر قدم او نهید.

نقل است که چون خواجۀ انبیا را علیهم السلام وفات نزدیک رسید، گفتند یا رسول الله مرقّع تو به که دهیم؟

گفت: به اویس قرنی.

چون فاروق و مرتضی از بعدِ وفات مصطفی علیه السلام به کوفه آمدند، فاروق در میان خطبه گفت: یا أهلَ نَجدٍ قوموا. [ای اهل نجد، برخیزید]

برخاستند. گفت از قَرَن کسی در میان شما هست؟

گفتند: بلی.

قومی را بدو فرستادند. فاروق رضی الله عنه خبر اویس ازیشان پرسید.

گفتند نمی‌دانیم.

گفت: صاحب شرع مرا خبر داده است و او گزاف نگوید. مگر شما او را نمی‌دانید؟

یکی گفت: هُوَ اَحقَرُ شأناً مِن أن یَطلُبَهُ امیرالمومنین [او از آن حقیرتر است که امیرالمومنین او را طلب کند].

دیوانه ای احمق و از خُلق، وحشی باشد.

گفت او را طلب می‌کنیم. کجاست؟

گفتند: در وادیِ عُرَنَة یحمی الإبِلَ. در آن وادی اشتر نگاه می‌دارد تا شبانگاه نانش دهیم. شوریده ای است. در آبادانیها نیاید، و با کسی صحبت ندارد، و آنچه مردمان خورند او نخورد، غم و شادی نداند. چون مردمان بخندند او بگرید، و چون بگریند او بخندد.

گفت: او را می‌طلبیم.

پس فاروق و مرتضی رضی الله عنهما آنجا شدند، او را بدیدند در نماز و حق تعالی مَلَکی را بدو گماشته تا اشتران او را نگاه می‌داشت. چون بانگ حرکت آدمی بیافت، نماز کوتاه کرد. چون سلام باز داد فاروق برخاست و سلام کرد. او جواب داد. فاروق گفت: مااسمُکَ [چیست نام تو؟]

قال: عَبدالله [گفت بندۀ خدای].

قال عُمَرُ کُلُّنا عَبیدُ الله [گفت همه بندگان خداییم]. تو را خاص نام چیست؟

گفت: اُوَیس.

قال اَرِنی یَدَکَ الیُمنی [گفت: بنمای دست راست]

بنمود. آن سپیدی که رسول علیه السلام نشان کرده بود بدید. فقَبَّل یَدَهُ [بوسه داد دست او را] گفت که رسول علیه السلام تو را سلام رسانیده است، گفته است که امّتان مرا دعا کن.

قال أنتَ أولی بالدُّعاء لِجَمیعِ المؤمنینَ [گفت: تو اولی تری به دعا گفتن مسلمانان] که بر روی زمین از تو عزیزتر کسی نیست. فاروق گفت: من خود این کار می‌کنم. تو وصیت رسول علیه السلام به جای آور.

گفت یا عُمَر لعَلَّهُ غَیری [بنگر نباید که آن دیگری بوَد]

گفت: پیغمبر تو را نشان کرده است.

پس اویس گفت مرقّع پیغمبر به من دهید تا دعا کنم.

ایشان مرقع بدو دادند. پس گفتند بپوش و دعا کن.

گفت صبر کنید تا حاجت بخواهم.

در نپوشید. از بر ایشان دورِ دور برفت و آن مرقع فرو کرد و روی بر خاک نهاد و می گفت الهی این مرقع در نپوشم تا همه امت محمد را به من نبخشی. پیغامبرت حواله اینجا کرده است و رسول فاروق و مرتضی است. الهی همه کار خویش کردند، کنون کار تو مانده است.

خطاب آمد که: چندینی به تو بخشیدم، مرقع درپوش. می‌گفت: نه! همه را خواهم.

خطاب آمد که چندینی به تو بخشیدم، مرقع درپوش. می‌گفت: نه، همه را خواهم.

باز خطاب آمد که چندین هزارِ دیگر به تو بخشم، مرقع بپوش.

می‌گفت نه همه خواهم. باز خطاب می‌آمد که چندین هزار هزارِ دیگر به تو بخشم مرقع بپوش. می گفت همه را خواهم. همچنان در مناجات می‌گفت و می‌شنود تا صحابه را صبر نبود. برفتند تا او را در چه کار است؟ بدو رسیدند. تا اویس ایشان را بدید گفت: آه، چرا آمدید؟ اگر این آمدن شما نبودی مرقع در نپوشیدمی تا همه امت محمّد را بِنَخواستمی. صبر بایست کرد.

فاروق او را دید. گلیمی اشتریِ خود فراگرفته و سر و پای برهنه، توانگری هژده هزار عالم در تحت آن گلیم دید. فاروق از خویشتن و از خلافت خود دلش بگرفت. گفت کیست که این خلافت از ما بخرد به گِرده ای؟

اویس گفت کسی که عقل ندارد. چه می‌فروشی؟ بینداز تا هرکه را ببابد برگیرد؛ خرید و فروخت در میان چه کار دارد؟

تا صحابه فریاد برآوردند که چیزی که از صدیق قبول کرده ای کار چندین هزار مسلمان ضایع نتوان گذاشت که یک روز عدل تو بر هزار ساله عبادت شرف دارد.

پس اویس مرقع در پوشید و گفت به عددِ موی شتر وگاو و گوسفند ربیعه و مضر از امّت محمّد علیه السلام بخشیدند از برکات این مرقع.

اینجا تواند بود که کسی گمان بَرد که اویس از فاروق در بیش بود و نه چنین است، اما خاصیت اویس تجرید بود، فاروق آن همه داشت، تجرید نیز می‌خواست، چنانکه خواجۀ انبیا علیه السلام درِ پیرزنان می‌زد که: محمّد را به دعا یاد دارید.

پس مرتضی خاموش بنشست. فاروق گفت: یا اویس چرا نیامدی تا مهتر را بدیدی؟

گفت آنگاه شما دیدیت؟

گفتند بلی.

گفت مگر جبّۀ او را دیدید؛ اگر شما او را دیدیت بگویید تا ابروی او پیوسته بود یا گشاده؟

ای عجب، چندان او را دیده بودند، اما از هیبت که او را بود نشان بازنتوانستند داد. گفت: شما دوست محمّد هستید؟

گفتند: هستیم.

گفت: اگر در دوستی درست بودیت چرا آن روز که دندان مبارک او شکستند به حکم موافقت دندان خود نشکستید که شرط دوستی موافقت است؟

پس دندان خود بنمود، یک دندان در دهان نداشت. گفت من او را به صورت نادیده موافقت کردم که موافقت از دین است.

پس هر دو را رقت جوش آورد، بدانستند که منصب موافقت و ادب منصبی دیگر است که رسول را ندیده بود و از وی می‌بایست آموخت.

پس فاروق گفت: یا اویس مرا دعایی بکن.

گفت: در ایمان میل نبوَد، دعا کرده ام و در هر نماز تشهد می‌گویم: أللّهُمَّ اغفِرلِلمومنین و المؤمنات [خداوندا، مردان و زنان مؤمن را ببخش]، اگر شما ایمان به سلامت به گور برید خود شما را دعا دریابد و اگر نه من دعا ضایع نکنم. پس فاروق گفت: مرا وصیّتی کن. گفت: یا عمر، خدای را شناسی؟ گفت شناسم. گفت اگر به جز از خدای هیچ کس دیگر نشناسی تو را به. گفت زیادت کن. گفت یا عمر خدای تو را می‌داند؟ گفت داند. گفت اگر به جز خدای کس دیگر تو را نداند تو را به.

پس فاروق گفت: باش تا چیزی بیاورم برای تو. اویس دست در گریبان کرد و دو درم برآورد. گفت من این را از اشتربانی کسب کرده ام. اگر تو ضمان می‌کنی که من چندان بزیم که این بخورم، آنگاه دیگر بستانم.

زمانی بود. پس گفت رنجه گشتید، بازگردید که قیامت نزدیک است. آنگاه آنجا ما را دیدار بوَد که بازگشتی نبوَد، که من اکنون به ساختن زاد راه قیامت مشغولم.

چون اهل قَرَن از کوفه بازگشتند اویس را حرمتی و جاهی پدید آمد در میان ایشان. سرِ آن نمی‌داشت، از آنجا بگریخت و به کوفه شد و بعد از آن کسی او را ندید الا هَرِم بن حیّان رضی الله عنه. هرم گفت: چون آن حدیث بشنودم که درجۀ شفاعت اویس تا چه حدّ است آرزوی وی بر من غالب شد. به کوفه رفتم و او را طلب کردم تا وی را بازیافتم. برکنار فرات وضو می‌کرد و جامه می‌شست وی را بشناختم که صفتِ او شنیده بودم. سلام کردم و جواب داد و در من نگریست. خواستم تا دستش فراگیرم، دست نداد. گفتم: رَحِمَکَ الله یا اُوَیسُ و غَفَرلک [ای اویس، خدا بر تو ببخشاید و تو را بیامرزد]، چگونه ای؟

گریستن بر من افتاد از دوستی وی و از رحمت که مرا بر وی آمد از ضعیفی حال وی. اویس نیز بگریست. گفت وَ حیّاکَ الله یا هَرِمَ بن حَیّانَ [خداوند عمرت دراز گرداند ای هرم]، چگونه ای یا برادر من و تو را که راه نمود به من؟

گفتم نام من و پدر من چون دانستی؟ و مرا به چه شناختی هرگز نادیده؟

گفت: نَبَّأَنِی العَلیمُ الخَبیرُ [آنکه هیچ چیز از علم و خبر وی بیرون نیست مرا خبر داد] و روح من روح تو را بشناخت که روح مومنان با یکدیگر آشنا باشد، اگر چه یکدیگر را ندیده باشند.

گفتم مرا چیزی روایت کن از رسول علیه السلام. گفت من وی را درنیافته ام، اخبار وی از دیگران شنیده ام و نخواهم که راه حدیث بر خویش گشاده کنم و نخواهم که محدث و مفتی و مذکِّر باشم که مرا خود شغل هست که بدین نمی‌پردازم.

گفتم آیتی بر من خوان تا از تو بشنوم.

پس دست من بگرفت و گفت:

أعوذُ بالله مِن الشَّیطان الرَّجیم و زار بگریست. پس گفت چنین می‌گوید خدای جل جلاله: وَ ما خَلَقتُ الجِنَّ و الإِنسَ الّا لِیَعبدونِ [پریان و آدمیان را نیافریدم مگر تا مرا بپرستند / ذاریات، 56] وَ ما خَلَقنا السَّموات و الأَرضَ و ما بَینَهُما لاعِبینَ ما خَلَقناهُما إلّا بالحَقّ ولکِنَّ أکثَرَهُم لایَعلَمون [ما آسمانها و زمین و آنچه را میان آنهاست به بازی نیافریدیم؛ ولی بیشترشان نمی‌دانند]، تا اینجا که: إنَّهُ هُوَ العَزیزُ الرّحیم، برخواند. آنگاه یک بانگ بکرد. پنداشتم که عقل ازو زایل شد.

پس گفت: ای بُسر حیّان، چه آورد ترا اینجا؟

گفتم تا با توانس گیرم و به تو بیاسایم. گفت من هرگز ندانستم که کسی خدای را بشناخت و به هیچ چیز دیگر انس تواند گرفت و به کسی دیگر بیاسود. هَرِم گفت مرا وصیتی کن. اویس گفت مرگ را زیر بالین دار، چون که بخفتی و پیش چشم دار، که برخیزی؛ و در خُردیِ گناه منگر، در بزرگی آن نگر که در وی عاصی شوی که اگر گناه خرد داری، خداوند را خرد داشته باشی و اگر بزرگ داری خداوند را بزرگ داشته باشی.

هَرِم گفت کجا فرمایی که مقام کنم.

گفت به شام.

گفتم آنجا معیشت چگونه بوَد؟

اویس گفت: أُفٍّ لِهذِهِ القلوب قَدخالَطَها الشّکُ و لاتَنفَعها الموعظه [اف از این دلها که شک برو غالب شده است پند نپذیرد].

گفتم مرا وصیتی دیگر کن.

گفت یا بُسر حیان، پدرت بمرد، آدم و حوا بمرد، نوح و ابراهیم خلیل بمرد، موسی عمران بمرد، داود خلیل خدای بمرد، محمّد رسول الله بمرد، ابوبکر خلیفه وی بمرد،عمر برادرم بمرد و دوستم بمرد واعُمَراه، واعُمَراه.

گفتم رَحِمَک الله، عمر نمرده است.

گفت حق تعالی مرا خبر داد از مرگ وی.

پس گفت: من و تو از جملۀ مردگانیم

و صلوات داد و دعایی سبک بگفت و گفت وصیّت این است که کتاب خدای و راه اهل صلاح فراپیش گیری، یک ساعت از یاد مرگ غافل نباشی و چون با نزدیک قوم و خویش رسی ایشان را پند ده و نصیحت از خلق خدای باز مگیر، یک قدم پای از موافقتِ جماعت کشیده مدار که آنگاه بی دین شوی و ندانی و در دوزخ افتی.

و دعایی چند بگفت و گفت رفتی یا هَرِم بن حیّان، نیز نه تو مرا بینی و نه من تو را و مرا به دعا یاد دار که من نیز تو را یاد دارم و تو از این جانب برو تا من از آن جانب بروم.

گفت خواستم تا یک ساعتی با وی بروم، نگذاشت و بگذشت و می‌گریست و مرا به گریستن آورد. من از قفای او می‌نگریستم تا به کوی فروشد و نیزش از آن پس خبری نیافتم و گفت بیشتر سخن که با من گفت، از امیرین بود فاروق و مرتضی رضی الله عنهما.

و ربیع خثیم گوید برفتم تا اویس را بینم. در نماز بامداد بود. چون فارغ شد گفتم صبر کنم تا از تسبیح بازپردازد. درنگی کردم، همچنان از جای برنخاست تا نماز پیشین بگزارد و نماز دیگر بکرد. حاصل سه شبانه روز از نماز نپرداخت و هیچ نخورد و نخفت. شب چهارم او را گوش می‌داشتم خواب در چشمش آمد در حال با حق به مناجات آمد، گفت خداوندا به تو پناه می‌گیرم از چشم بسیار خواب و از شکمِ بسیار خوار.

گفتم مرا این بسنده است، او را تشویش ندادم و بازگردیدم.

اویس را می‌آرند که در همه عمر خویش هرگز شب نخفت. یک شبی گفتی: هذه لَیلَةُ القیام [امشب شب برپایی (نماز و عبادت) است]، و دیگر شب گفتی: هذه لَیلَةُ الرَّکوع [امشب شب دست به زانو بودن است]، و دیگر شب گفتی: هذه لَیلَةُ السُّجود [امشب شب بر روی درافتادن است]؛

یک شب به قیامی بسر بردی و یک شب به رکوعی و یک شب به سجودی.

گفتند یا اویس چون طاقت می‌داری شبی بدین درازی بر یک حال؟ گفت ما خود هنوز یکبار سبحانَ رَبّی الأعلی نگفته باشیم در سجودی، که روز آید؛ خود سه بار تسبیح گفتن سنّت است. این از آن می‌کنم که می‌خواهم که مثل عبادت آسمانیان کنم.

از وی پرسیدند که خشوع در نماز چیست؟

گفت آنکه اگر نیزه بر پهلوش زنند در نماز خبرش نبود.

گفتند چونی؟

گفت چگونه باشد کسی که بامداد برخیزد و نداند که شبانگاه خواهد زیست یا نه؟

گفتند کار چگونه است؟

گفت: وا قِلةَ زادٍ وا طولَ طریقاه. [آه از بی زادی و درازی راه].

و گفت اگر تو خدای را تعالی پرستش کنی به عبادت آسمانها و زمینها از تو به بنپذیرد تا باورش نداری. گفتند چگونه باورش داریم؟ گفت ایمن نباشی بدانچه تو را فرا پذیرفته است و فارغ نبینی خویش را تا در پرستش او به چیزی دیگرت مشغول نباید بود.

گفت هر که سه چیز را دوست دارد دوزخ بدو از رگ گردنش نزدیکتر بوَد؛ طعام خوش خوردن و لباس نیکو پوشیدن و با توانگران نشستن.

اویس را گفتند رضی الله عنه که دراین نزدیکی تو مردی است، سی سال است که گوری فرو کرده است و کفنی درآویخته و بر سر آن نشسته است و می‌گرید و نه به شب قرار گیرد و نه به روز.

اویس گفت: مرا آنجا برید تا او را ببینم.

اُویس را نزدیک او بردند. او را دید زرد گشته و نحیف شده و چشم از گریه در مُغاک افتاده. بدو گفت: یا فُلانُ شَغَلَکَ القَبرُ عَنِ الله [ای مرد سی سال است تا گور و کفن تو را از خدای مشغول کرده است] و بدین هر دو باز مانده‌ای و این هر دو بت راه تو آمده است. آن مرد به نور او آن آفت در خویش بدید، حال بَرو کشف شد، نعره ای بزد و در آن گور افتاد و جان بداد. اگر گور و کفن حجاب خواهد بود حجاب دیگران بنگر که چیست و چندست.

نقل است که اویس یکبار سه شبانه روز هیچ نخورده بود. روز چهارم بامداد بیرون آمد. بر راه یک دینار زر افگنده بود. گفت از آن کسی افتاده باشد. روی بگردانید تا گیاه از زمین برچیند و بخورد. نگاه کرد، گوسفندی می‌آمد. گِرده‌ای گرم در دهان گرفته پیش وی بنهاد. گفت مگر از کسی ربوده باشد. روی بگردانید. گوسفند به سخن آمد. گفت: من بنده آن کسم که تو بنده اویی. بستان روزی خدای از بنده خدای.

گفت دست دراز کردم تا گرده برگیرم، گرده در دست خویش دیدم گوسفند ناپدید شد.

محامد او بسیار است و فضایل وی بی شمار. در ابتدا شیخ ابوالقاسم گرگانی را رضی الله عنه ذکر آن بوده ست مدتی که می‌گفته است اُویس، اُویس، اُویس. ایشان دانند قدر ایشان. وسخن اوست که گفت: مَن عَرَفَ الله لایُخفی عَلَیهِ شَیءٌ [هرکه خدای را شناخت هیچ چیز بر او پوشیده نماند].

دیگر معنی آن است که هر که بشناخت تا شناسنده کیست.

دیگر معنی آن است که هر که اصل بدانست فروع دانستن آسان بوَدش که به چشم اصل در فروع نگرد.

دیگر معنی آن است که خدای را به خدای بتوان شناخت که: عَرِفتُ رَبّی بِرَبّی؛ پس هرکه خدای را به خدای داند همه چیزی می‌داند.

و سخن اوست که: السلامَةُ فِی الوَحدَة [سلامت در تنهایی است] و تنها آن بوَد که فرد بوَد در وحدت و وحدت آن بوَد که خیال غیر درنگنجد تا سلامت بوَد؛ اگر تنها به صورت گیری درست نبوَد که الشَیطانُ أبعَدُ مِنَ الاثنَین [شیطان دورتر است از دو تن]، حدیث است.

و سخن اوست که: عَلَیکَ بِقلبک [بر تو باد به دل تو]. یعنی برتو باد که دایم دل حاضر داری تا غیر در او راه نیابد.

و سخن اوست که: طلبتُ الرّفعةَ فوجدتُهُ فی التّواضع و طلبتُ الرّیاسة فوجدتُه فی نصیحة الخلق و طلبتُ المروة فوجدتُه فی الصّدق وطلبتُ الفخر فوجدتُه فی الفقر و طلبت النسبة فوجدتُه فی التقوی و طلبتُ الشّرف فوجدتُه فی القناعة و طلبتُ الرّاحة فوجدتُه فی الزهد [برتری خواستم و آن را در فروتنی یافتم، جویندۀ سروری شدم و آن را در نیکخواهی مردمان یافتم، خواستار جوانمردی شدم و آن را در راستی یافتم، کسب فخر کردم و آن را در فقر یافتم، خویشی و پیوستگی جستم آن را در پرهیزکاری یافتم، شرف خواستم و آن را در بسندگی و خرسندی یافتم، آسودگی طلبیدم و آن را در پارسایی یافتم]، معانی این سخنها معلوم است و مشهور.

نقل است که همسایگان او گفتند ما او را از دیوانگان شمردیمی. آخر از وی درخواست کردیم تا او را خانه ای ساختیم بر در سرای خویش و یک سال و دو سال به سرآمدی که او را وجهی نبودی که بدان روزه گشادی. طعام او آن بودی که گاه گاه اَستۀ خرما برچیدی و شبانگاه بفروختی و در وجه قوت صرف کردی و بدان افطار کردی و اگر خرمای خشک یافتی نگاه داشتی تا روزه بدان گشادی و اگر خرمای خشک بیشتر یافتی استۀ خرما بفروختی و به صدقه بدادی. و جامۀ وی خرقه‌ای کهنه بود که از مزبله‌ها برچیدی و پاک بشستی و برهم دوختی و با آن می‌ساختی. عجبا کارا، نَفَسِ خدایی از میان چنین جای برآید. وقت نماز اوّل بیرون شدی و پس از نماز خفتن بازآمدی و به هر محلّتی که فروشدی کودکان وی را سنگ زدندی. گفتی ساقهای من باریک است خُردتر بردارید تا پای من شکسته و خون آلوده نشود تا از نماز بازنمانم که مرا غم نماز است، نه غم پای.

در آخر عمر چنین گفتند که سفیدی بَرو پدید آمد و آن وقت برموافقت امیرالمؤمنین علی رضی الله عنه در صفّین حرب می‌کرد تا کشته شد. عاشَ وحیداً وماتَ شهیداً [تنها زیست و در راه خدا مرد] رضی الله عنه.

بدانکه قومی باشند که ایشان را اُویسیان گویند. ایشان را به پیر حاجت نَبوَد که ایشان را نبوّت در حجر خود پرورش دهد بی واسطه غیری چنانکه اویس را داد. اگرچه به ظاهر خواجۀ انبیا را ندید اما پرورش ازو می‌یافت، نبوت می‌پرورد و حقیقت هم نفَس می‌بود. و این عظیم عالی مقامی است تا که را آنجا رسانند واین دولت روی به که نماید. ذلِک فَضلُ الله یُؤتیهِ مَن یَشاءُ وَ اللهُ ذوالفضلِ العظیم [تین بخشایشی است از جانب خدا که به هر که می‌خواهد ارزانیش می‌دارد، که خدا صاحب بخشایشی بزرگ است / حدید، 21].

 

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

 

سخنانی از اویس قرنی:

 

√ «چه نیکوست ایمان که آن را علم بیاراید، و چه نیکوست علم که آن را عمل بیاراید و چه نیکوست عمل که آن را حلم بیاراید و چه نیکوست حلم و صبر که به علم آمیخته گردد»

 

√ «تو را به کتاب خدا قرآن، و به سنّت رسولان و به صالحِ مؤمنان، علی علیه السلام سفارش می کنم. بر تو باد که یاد مرگ را فراموش نکنی و به اندازه چشم بر هم زدنی قلبت را از یاد خدا غافل نگذاری. خیرخواه امت باش و از جدایی از گروه مسلمانان [و انزوا] بپرهیز که موجب جدایی از دین خواهد شد، در حالی که به نتیجه شوم جدایی از دین آگاهی نداری و در اثر این جدایی، وارد دوزخ می گردی».

 

√ «هیچ کس با قرآن همدم نمی شود، مگر آن که وقتی برخاست، بر کمالش افزوده گردید یا از کوردلی و انحرافش کاسته شد. قرآن، مایه شفا و رحمت مؤمنان است، ولی برای ستمگران، چیزی جز زیان و خسارت نیست».

 

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

 

سخنان از پیامبر اسلام درباره اویس قرنی:

 

√ «همانا از سوی یمن، رایحهٔ رحمان می‌شنوم.»    [حضرت محمد(ص)]

 

√ «اویس قرآن می خواند و بر خویش می گرید». [حضرت محمد(ص)]

 

√ «او با وجود عظمت و شخصیتی که دارد، در نظر شما فردی عادی است. اگر از میان شما غایب گردد، هرگز سراغ او را نمی گیرید و اگر در انجمن شما حاضر شود، به او اهمیت نمی دهید. او در پیشگاه الهی مقامی بزرگ دارد، به طوری که در روز رستاخیز، در سایه شفاعت او، دو قبیله به بهشت می روند. او مرا نمی بیند ولی به آیین من ایمان می آورد و سرانجام در رکاب علی در جنگ صفین کشته می شود». [حضرت محمد(ص)]

 

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

 

بُو بچیم‌نَه وَیس

 

 بُو بچیم‌نَه وَیس پَـی تو به کاری

تـو به کُـلِ بکَیم غیرر دلـداری

بو بچیــم‌نَه ویـس پیـرو پیمانه

لَه ویـس بپـرسیم گنـای کیمانه.

 ؟

 

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

 

چون اویس

 

که محمد گفته بر دست صبا

از یمن می‌آیدم بوی خدا

بوی رامین می‌رسد از جان ویس

بوی یزدان می‌رسد هم از اویس

از اویس و از قرن بوی عجب

مر نبی را مست کرد و پر طرب

چون اویس از خویش فانی گشته بود

آن زمینی آسمانی گشته بود

آن کسی کز خود به کلی درگذشت

این منی و مایی خود در نوشت.

مولانا

 

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

 

هر مرد شتر دار اویس قرنی نیست

 

 هر مرد شتر دار اویس قرنی نیست

هر شیشه گلرنگ عقیق یمنی نیست

هر سنگ و گلی گوهر نایاب نگردد

هر احمد و محمود رسول مدنی نیست

بر مرده دلان پند مده خویش میازار

زیرا که ابوجهل مسلمان شدنی نیست

با مرد خدا پنجه میفکن که چو نمرود

این جسم خلیل است که آتش زدنی نیست

خشنود نشو دشمن اگر کرد محبت

خندیدن جلاد ز شیرین سخنی نیست

جایی که برادر به برادر نکند رحم

بیگانه برای تو برادر شدنی نیست

صد بار اگر دایه به طفل تو دهد شیر

غافل مشو ای دوست که مادر شدنی نیست.

 شمس تبریزی

 

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

 

اویس اندر یمن

 

برگ بي برگي نداري، لاف درويشي مَزَن

رخ چو عيّاران نداري، جان چو نامردان مَكَن

يا برو همچون زنان، رنگي و بويي پيش گير

يا چو مردان اندر آي و گوي در ميدان فكن

سالها بايد كه تا يك سنگ اصلي ز آفتاب

لعل گردد در بدخشان يا عقيق اندر يمن

قرن ها بايد كه تا از پشت آدم نطفه‌اي

بايزيد اندر خراسان يا اويس اندر يمن

سنایی غزنوی

 

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

 

حرف من حرف اویس است

 

جبرئیلی که از او جلوه ی رب می ریزد

به زمین آمده و نُقل طرب می ریزد

دارد از نخل خبرهاش رُطب می ریزد

خنده از لعل لب «بنت وهب» می ریزد

 

آمنه! پرچم توحید بر افراشته ای

آفرین! دست مریزاد! که گل کاشته ای

 

پیش گهواره ی خورشید، قمرها جمع اند

ملک و حور و پری، جن و بشرها جمع اند

بعد تو شاید و امّا و اگرها جمع اند 

جلوی بتکده ها باز تبرها جمع اند

 

ماه و خورشید و فلک مژده به عالم دادند

لات و عزّی و هبل، سجده کنان افتادند

 

«یوسف مکّه» شدی بس که جمالت زیباست

چه قدَر ای پسر آمنه! خالت زیباست

رحمت واسعه ای، خلق و خصالت زیباست

چه کسی گفته که زشت است بلالت؟! زیباست

 

ای که در دلبری از ما ید طولی داری

«آن چه خوبان همه دارند تو تنها داری»

 

هدف خلقتی و «خواجه ی لولاک» شدی

«انّما» خواندی و از رجس و بدی پاک شدی

یکی یک دانه ی حق، محور افلاک شدی

در جنان صاحب یک باغ پر از تاک شدی

 

ما که از باده ی پیغمبری ات مدهوشیم

فقط از جام تولای تو مِی می نوشیم

 

تا تو هستی به دل هیچ کسی غم نرسد

از کرمخانه ی تو هیچ زمان کم نرسد

به مقام تو که درک بنی آدم نرسد

پر جبریل به گرد قدمت هم نرسد

 

شب معراج، تو از عرش فراتر رفتی

به ملاقات علی ـ ساقی کوثر ـ رفتی

 

آمدی امر نمایی که امیر است علی 

ولی الله وَ مولای غدیر است علی 

اوج فتنه بشود باز بصیر است علی

صاحب تیغ دو دم، شیر دلیر است علی

 

چه بلایی به سر اهل هنر آورده

ذوالفقارش که دمار از همه در آورده

 

«اوّل ما خلق الله» فقط نور تو بود

حامل وحی خدا خادم و مأمور تو بود

یکی از معجزه ها سبحه ی انگور تو بود

دوستی علی و فاطمه منشور تو بود

 

ما گرفتار تو و دختر و داماد توایم

تا قیامت همگی نوکر اولاد توایم

 

پشت تو فاطمه و حضرت حیدر ماندند

اهل نجران، همه در کار شما در ماندند

نسل تو سبز و حسودان تو ابتر ماندند

نوه هایت همگی سیّد و سرور ماندند

 

ای پیمبر چه نیازی به پسرها داری؟

صاحب کوثری و حضرت زهرا داری 

 

ای عبای نبوَی! پنج تنت را عشق است

ای اولوالعزم! علی ـ بت شکنت ـ را عشق است

یاس خوشبو و حسین و حسنت را عشق است

می نویسم که اویس قرنت را عشق است

 

بُرده هوش از سر ما عطر اویس قرنی

حرف من حرف اویس است: تو در قلب منی

 

زندگی تو که انواع بلاها را داشت

با وجودی که ابوجهل سر دعوا داشت

خم به ابروت نیامد، لب تو نجوا داشت 

صبرت ایّوب نبی را به تعجّب وا داشت

 

بُت پرستی که برای تو رجز می خواند

به خدا مال زدن نیست خودش می داند

 

ای که در شدّت غم «چهره ی بازی» داری

چون مسیحا چه دم روح نوازی داری 

تا که چون شیر خدا شیر حجازی داری

به فلانی و فلانی چه نیازی داری؟!

 

کوری چشم حسودان زمین خورده و پست

افتخار تو همین بس که کلامت وحی است

 

عشق تو عاشق بی تاب عمل می آرد 

قمر روی تو مهتاب عمل می آرد

خم ابروی تو محراب عمل می آرد

خاک پای تو زر ناب عمل می آرد

 

همه ی عشق من این است مسلمان توام 

عجمی زاده و همشهری سلمان توام

محمد فردوسي

 

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

 

اویس قرنی

 

تف بر افکار شما آل سعود

کاش این کعبه در این خاک نبود

ای که فرمانبر آمریکایی

کشتن این همه معصوم چه سود

شک ندارم که در این خونریزی

با تو همدست شده آل یهود

بی گمان قلب علی غمگین است

باز سیلی، تن و بازوی کبود

این همان خاک اویس قرنی است

که در آن برده سرش را به سجود

شرمتان باد که عاصی شده‌اید

بدتر از قوم گنهکار ثمود

آتشی را که برافروخته اید

می کند خاک شما را نابود.

سید‌حسام حسینی‌ارسنجانی

 

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  

  

 امیر صادقی نقدعلی شاعری از ایل عرب خمسه استان فارس است که درباره اوضاع یمن غزلی سروده که اویس را مخاطب قرار داده به این شرح:

 

 یمن در اشک و غم و آه و دود می سوزد

به دست فتنه قوم ثمود می سوزد

دوباره زخم، دوباره عطش، دوباره بلا

دوباره شیعه به جسمی کبود می سوزد

خدا به خیر کند، جسم کودکان یمن

درون شعلهٔ آل سعود می سوزد

اویس، داغ دلت را ببر به پیش علی

بگو چگونه دلت بی حدود می سوزد

بگو که قلب زمین گُر گرفته همراهِ

دلِ زنانِ پر از رود رود می سوزد.

 

 

ــــــــــمنابعــــــــــ

 

- تذکرةالاولیاء - تألیف: شیخ فریدالدین عطار نیشابوری - تصحیح و تحشیه: رینولد آلن نیکلسون - انتشارات اساطیر، چاپ دوم، ۱۳۸۳

- ديوان سنايي غزنوي، به اهتمام مدرس رضوي، ناشر كتابخانه سنايي، 1362 ش، صفحه 484

- دانشنامه آزاد ویکی‌پدیا.

- و ...