رهگذر!

با درود بی مرز و عرض ادب و احترام ...

یکی از شاعرانی که از دیدگاه من شعر سپید را همواره
در چارچوب درست و اصولی آن می نویسد و از آن جا
که این امر رویه ای ثابت در تمام سپیدهای اوست ،
می شود گفت که کاملاً به این اصول و چارچوب ها
آشنایی و آگاهی دارد ، شاعر این سپید دلربا و نفسگیر
است ، شعری که همان مرتبه ی اول که می خوانی اش
به لذتی ادبی که پر از درک احساسات سرشار و البته
گوناگون است خواهی رسید اما برای آن که اعجاز قلم
شاعر بیشتر آشکار شود نیاز به خواندن چند باره ی آن
و دقت در تمام اجزای شعر است چرا که حتی یک واژه
نیز به گزاف و حشو در شعر نیامده است و هر کدام از
کلمات نفشی خاص بر عهده دارند که همه ی این ها از
میزان معرفت و خودآگاهی شاعر سرچشمه گرفته و
بعد از طریق ناخودآگاه اش در شعر وارد می شود .
اگر‌چه قهرمان اصلی تمام شعرهای شاعر همواره انسان
در معنای عام و اصیل اش بوده و می باشد ولی در این
اثر از دید من شاعر دارد با خودش درددل می کند و به
رهگذری که در حال عبور از کنار او و یا حتی رهگذری که
قصد ورود در راه و مسیر او را دارد اطلاعاتی می دهد
که بیشتر شبیه هشدار است ، اما آن خودی که شاعر
با او درد دل می کند نه یک زن نه یک انسان و نه یک مفهوم
انتزاعی ست بلکه او دارد با خود شاعرش ، با شاعری
که در درون خویش دارد حرف می زند و به رهگذر
در باره ی سرانجام و فرجام شاعر بودن هشدار می دهد .
اما این ادعا بر چه مبنا و با چه گواه و شاهدی قابل دفاع
است ؟


ما که با باد بی‌گدار آمده‌‌ و
در بی‌تفاوتی محض؛
آن‌سوی ثانیه‌های محال آرزو
بر باد رفته‌ایم!

ما ، باد بی گدار ، بی تفاوتی محض و ثانیه های محال آرزو
بر باد رفته ؛
در همان بند اول شعر ماجرا با ضمیر ما آغاز می شود و
این اشارتی ست به خود شاعر و همانندهای او که بی گدار
حاضرند خود را به دست باد بسپارند و بی تفاوت از کنار
آن چه که برای دیگران مهم است بگذرند و در ذهن خویش
به آرزوهایی محال که کسی توان تصور ش راه ندارد فکر
کنند و آن گاه به بر باد رفتگی می رسند که این سطر هم
رمان و فیلم بر باد رفته را در ذهن متبادر می کند و هم
دو مورد در اشعار فروغ درخشان فرخزاد ؛
باد ما را خواهد برد از دفتر تولدی دیگر
و
پسرانی که به من عاشق بودند هنوز
با همان موهای درهم و گردن های باریک و پاهای لاغر
به تبسم های معصوم دخترکی می اندیشند
که یک شب او را باد با خود برد ( شعر تولدی دیگر )
و همان گونه که می بینیم هر سه علاوه بر مفاهیم اصلی
خود به شعر و شاعری مربوط هستند .

ما که خنده‌های‌مان را 
در فصلِ خُرناس ابرها 
میان نگاه خائن کرکسان، 
از نوک خشکیده‌ی چناری، 
پی تشویق باران 
حلق‌آویز کرده‌ایم...
 
باز هم نگاهی دیگرگون به طبیعت از دریچه ی چشمان یک
شاعر که امری محال را در حال تصور کردن است و
تنها یک شاعر می تواند باران را برای باریدن و
ابرها را برای بیدار شدن و بازآوری باران تشویق کند ، آن
هم زمانی که کرکسان خائن که استعارتی از افرادی ست که
شعر شاعر را از او می دزدند و یا کسانی که او را سانسور
کرده اند در انتظار لحظه ی موعود هستند ، لحظه ای
که شاعر حاضر است برای باریدن باران سعادت بر سر
درختان اجتماع اش ، خویشتن را حلق آویز کند ،
آن هم بر درختی بی حاصل و ثمر که بی بارانی او را نیز
خشکانده است و فرجام اش داری برای آویختن خویش .
نکته‌ای که در این بین بسیار ذهن را به سمت شاعر بودن مخاطب
می برد میزان اهمیتی است ست که او برای زیبایی قائل است و برای
طراوت که هر دو در باریدن باران وجود دارند ...

و اینک
پژمرده تر از شادابی دنیاییم.

در این دو سطر شاعر تلنگری بزرگ می زند و انتقادی اساسی بر جامعه ی
شعری وارد می کند که ؛ ماها که زمانی چنان بودیم
و چنان ( دو بند اول و دوم ) و تا آن حد شادابی برای مان اهمیت داشت
حالا خود از آن شادابی که همواره به دنبال اش بودیم ، پژمرده تریم
و در ادامه بر ایجاد تفاوت و انجام کاری ضروری ‍‍‌تاکید می کند .

باید کاری کنیم.

رهگذر؛ 
با بغضِ خودسرانه 
شتاب مکن
بر فرجامِ این قصه‌ی پرالتهاب!
 
لختی بایست اینجا!...
 
اما ان چه که در این بند روی می دهد بسیار مهم و قابل توجه
است ، در کل شعر این شاعر است که خطاب به خودش یا رهگذر
حرف می زند ولی در این بند رهگذر خطاب به شاعر می گوید
که ؛ از انجام دادن کاری که نتیجه اش را به درستی نمی داند جلوگیری کند
به خصوص زمانی که ناراحت و غمگین نیز می باشد و همین چند کلام
نشان دهنده ی تفاوت دنیاهای
شاعر و رهگذر است و این رهگذر هرگز نمی تواند در چنین جمعی باشد
چرا که از حرکت می ترسد و شاعر را به ایستادن و در جا زدن تشویق می کند
و این در حالی ست که شاعر باز هم در فکر نجات است و رهایی از آن چه
که سبب تحقیر شده است و با ترکیب فوق العاده خوب اسباب
زمین گیری ( که در بند اول با بی تفاوتی محض از کنارش گذشته بود ) به آن چه که
باعث شده انسان نتواند از زندگی عادی دل بکند اشاره می‌ کند و در نهایت به بودن
نجات دهنده ایمان می آورد و با اشاره ای به موقع و به جا به شعر فروغ جاویدان
ماجرای این شعر را کامل می کند و به هر رهگذری که از سر تفنن یا هر انگیزه ای
به جز شعر در این جمع وارد شده است یا قصد ورود دارد دورباشی اساسی می گوید ...
بیا نجات دهیم؛
اسباب زمین‌گیری‌مان را
از موجِ حقیرِ تنهایی 
و ایمان بیاوریم 
که هنوز،
نجات‌دهنده در گور نخفته است!




 

سلام ... در قرآن " بامرنا " داریم
یعنی به دستور ما

اما " من امرنا " هم داریم
یعنی از امر


مولوی معتقده که انچه در دنیای ما موجب تفاخر و مباهات میشه در واقع عاریتی از جهان امر است

پس ما یک جهان امر داریم
یک جهان خلق

مولوی میگه طمطراق کردن مخلوقات عاریت و قرض ست . و نباید جدی گرفت . اما طاق و طرم ( طمطراق و کلاس گذاشتن و تفاخر ) در جهان امر در واقع مختص ذات امر است
واسه همینه در قرآن اگه خدا از قدرت و جمال و جبرش میگه در واقع از ماهیتش میگه
که ممکنه پرتویی از آن ماهیت به مخلوق برسه
اما مخلوق حق نداره بابت داشته های عاریتی اش که روزی گرفته خواهد شد طاق و طرم کنه
و فخر بفروشه


امر را طاق و طرم ماهیت است
خلق را طاق و طرم عاریت است

ز پی طاق و طرم خواری کشند
بر امید عز در خواری خوشند


میگه در واقع مخلوقات با تفاخر و طمطراق خودشونو مضحکه و خوار میکنند و بخاطر ر رسیدن به عزت دچار ذلت میشن . چون راه عزت را گم کردن


چون نمی‏آیند اینجا که منم ؟
کاندر این عز آفتاب روشنم‏


میگه چرا به این جهان عزت نمیان که من رفتم و از این عزت مثل آفتاب میدرخشم و روشنم


باز گرد شمس می‏گردم عجب
هم ز فر شمس باشد این سبب‏ 


و این ادامه ی بحثه .. که عشق هم عزت جاودانه است . و مولوی معتقده عشق از عالم امر است . واسه همین عشق تاریکی رو از بین میبره و به روشنی آفتاب میرسه
آفتاب از مشرق میاد
مشرق و اشراق هردو همریشه هستند و به معنی خویشی و قرابت و اشنایی ست

در حالیکه غروب و غرب و غریبه به مفهوم بیگانگی ست
با غروب تاریکی میاد
که از مغربه

اما طلوع و اشراق از سمت شرقه
:

تو مرا باور مکن کز آفتاب
صبر دارم من و یا ماهی ز آب‏


علاوه بر عشق
زن هم از عالم امر است
زن هدیه ی عالم امر است
اصلا خود امر است
اگر کسی زن خود را - آن نیمه ی الستی خود را که در عالم امر جا گذاشته و گم کرده - بازیافت ، یعنی دوباره به عالم امر رسیده

این نگاه بنده به عشق و به زن است . که به بحث جهان امر و جهان خلق مربوطه و تفاوت ماهوی این دو :

خلق را طاق و طرم عاریت است
امر را طاق و طرم ماهیت است


این بحثی بود که با خانمم چندوقت پیش داشتم . و حالا در این صفحه نوشتم به این دلیل که
شعر هم‌ سومین کالا از جهان امر است . برای همینست که معتقدم ، اصولا شعر آموختنی نیست و اگرچه میتوان سر کلاس نقاش و آهنگساز شد ، ولی اگر در کسی جوهر شعر نباشد ، محالست با مطالعه ی کتاب و رفتن به کلاس ، شاعر شود

آرزو _ آباجی تقریبا زودرنجم - از آن جمله کسانی ست که در او جوهر شعر را دیدم ( هم ایشان و هم منیژه خانم قشقایی ) و بهمین جهت است که روی شعر این دو بزرگوار که ذاتا و قویا شاعرند اما بسیار بی انضباط و کم تجربه ، حساس و دل نگرانم . چون میدانم که اگر خود اهمیت ندهند چه بسا آن جوهره ی درونی را هم کمرنگ کنند .‌ با آنچه که سرکار خانم امیری گفتند به جد توافق دارم . و نیز امیدوارم از برخی از پیشنهاداتی که کم و پیش به آباجی مان خانم عباسی مینویسیم ، دلسوزی و نیکخواهی مان را دریابند . راستی در کارگاه جدیدم که معدن سنگ آهن خواف در جنوب خراسان است ، به هیچ عنوان انتن ندارم و از دنیای مجازی و حتا تلفن و پیامک هم فعلا و باجبار دورم . حالا قول داده اند مشکل را برطرف کنند . منم مثل شما امیدوارم .

مانا
خواف ۱۱ فروردین ۹۹