خنجر آشنا

به نام او که سرایش آموخت!

درودی دوباره جناب هادی بزرگوار!

شعرتان چنان که پیشتر نیز بیان شد، بسیار دلنشین است و به همین جهت بدان لایک دادم.

سرشار از صور خیال؛ و بسیار مصوّر و زیبا و شاعرانه است و اساس شعر یعنی همین حسّ گیرا و زیبایی که منتقل می‌فرمایید.


امّا چون در پاسخ به نظر، با بزرگواریِ تمام، جویای دیدگاه نقدی شده‌اید، یک کوچولو نقد می‌نویسم ولی همچنان شعرتان برایم دل‌انگیز و زیباست.

وزن شعرتان فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن است که در برخی از مصراع‌ها، به درستی از اختیار شاعری استفاده کرده‌اید و اولین رکن فعلاتن را به فاعلاتن و نیز گاهی فعلن پایان مصراع‌ها را به فع‌لن تبدیل نموده‌اید.

فقط در این مصراع:
که کمان را به مقابل و نه دزدانه زدند
که حرف واو در وسط جمله آمده، شاید یک خوانده (مقابل وَ) را (مقابِل وُ) بخواند و وزن لعزش یابد. چون در این صورت با توجه به وزن شعر، هجای کوتاهِ (بِ) در مقابل یک هجای بلند قرار می‌گیرد.
به نظرم برای پیش نیامدنِ چنین حالتی، دو راهکار دارید:
۱_ که کمان را به مقابل؛ وَ نه دزدانه زدند
۲_ که کمان را به مقابل؛ نه به دزدانه زدند
که البته حس می‌کنم روش دوم صحیح‌تر و گیراتر باشد.
***

مورد بعدی قافیه‌های شعرتان است که در اکثر موارد پسوندِ صفتِ نسبیِ (انه) را به انتهای اسم و یا صفتی افزوده‌اید و قافیه ساخته‌اید.
قافیه‌های درست:
دیوانه
بیگانه
ویرانه
افسانه
قافیه‌های ساخته شده بر اساس اسم و یا صفت+ انه=
خصم+ انه= خصمانه
رند+ انه= رندانه
مست+ انه= مستانه
شاه+ به انه= شاهانه
حریف+ انه= حریفانه
دزد+ انه= دزدانه
تکرارِ خصمانه در بیت پایانی که رد‌المطلع نموده‌اید.
***
ملاحظه می‌فرمایید که هیچ کدام از کلمات اخیر، بدونِ اضافه شدن به (انه) هم‌قافیه نیستند. شما در نهایت یک بار می‌توانید یکی از واژگانی را که صفت نسبی هستند، استفاده کنید و در بقیه‌ی موارد می‌توانید بنا به مصلحت بیت و معنی‌ای که مدّ نظرتان هست از واژگانی که در آنها (انه) الحاقی نباشد و جزو اصلی کلمه باشد، استفاده بفرمایید؛ مانند همان واژگانِ (دیوانه)؛ (بیگانه)؛ (ویرانه) و (افسانه) که مورد کاربرد قرار داده‌اید و یا واژگانی؛ چون: (خانه)؛ (کاشانه)؛ (شانه)؛ (لانه)؛ (دانه)؛ (پروانه)؛ (پیمانه) و...

درود بر احساس زلالتان
شاعرانه‌هایتان ماندگار!

به نام او که سرایش آموخت.

نگاهی به آرایه‌های ادبی غزلِ (ماه کنعانی)
شاعر: سید هادی حسینی (هادی)
اشتراک گذاشته در سایت ادبی شعر ناب،
با شماره ثبت ۹۷۰۳۶، در لینک زیر:

https://sherenab.com/poem/97036/%D9%85%D8%A7%D9%87-%DA%A9%D9%86%D8%B9%D8%A7%D9%86%DB%8C


بسم الله الرحمن الرحیم 

کاش یک شب کلبه ی ماهم چراغانی شود 
تار و  پودِ جانمان از عشق عرفانی شود 

کاش یک شب با عصای دست موسای کلیم 
فتحِ بابی در دلِ دریای طوفانی شود 

کاش یک شب با نسیمِ عِطر و بوی جامه اش 
چشمِ نابینای ما از شوق بارانی شود 

کاش صبحی حالمان فارغ زهر درماندگی
سرخوش از جامِ وصالِ ماه کنعانی شود 

در نمازش آید آن روح القدس شاید دمی
رفع ابهامی ز قلب شیخ نجرانی شود 

با همه این روسیاهی کاش چشمان دلم 
لایق دیدار و درک یوسف ثانی شود

سخت شد این زندگانی با وجودت پشت ابر
 با همه احسان و الطافی که ارزانی شود 

سخت تر از روزگارم دل پریشانم اگر
دفتر عمرم تمام و شام هجرانی شود

سیل مشتاقان و چشمِ عاشقان منتظر 
شد معما غیبت ماهی که طولانی شود 

از خدا خواهم به هرجمعه که شاید جمعه ایی
خاک پایت سرمه ی چشمان ظلمانی شود

نیست (( هادی )) لایق دیدار اما ای خدا  
حیف باشد یوسفِ زهرا که زندانی شود

تقدیم به ساحت مقدسش( عج ) 

۱۴۰۰/۱/۷

 
شعری سرشار از حسّ ناب انتظار.
همراه با وزنی روان:
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن


و آرایه‌های ادبی زیبا که در تمام ابیات شعر جاری‌‌است و از دیدگاه آرایه‌شناسی، عملا می‌تواند کلاسی برای شاعران نوآموز عزیز باشد؛ از جمله:

_ چراغانی: استعاره از نور مقدّس

_ تار و  پودِ جان: استعاره مکنیه. 
 
_ عصای دست موسای کلیم: تلمیح

_ در دلِ دریا: واج‌آرایی.

_ دلِ دریا: استعاره‌ی مکنیه و تشخیص.
 
_ بوی جامه‌اش... چشمِ نابینا...:
تلمیح به ماجرای یوسف و یعقوب که در آیه‌ی ۹۳ سوره‌ی يوسف بدین‌گونه به آن پرداخته شده است:
اذْهَبُوا بِقَمِيصِي هَٰذَا فَأَلْقُوهُ عَلَىٰ وَجْهِ أَبِي يَأْتِ بَصِيرًا وَأْتُونِي بِأَهْلِكُمْ أَجْمَعِينَ.
ﺍﻳﻦ ﭘﻴﺮﺍﻫﻨﻢ ﺭﺍ ﺑﺒﺮﻳﺪ ، ﻭ ﺭﻭﻱ ﺻﻮﺭﺕ ﭘﺪﺭم ﺑﻴﻨﺪﺍﺯﻳﺪ ، ﺍﻭ ﺑﻴﻨﺎ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ ﻭ ﻫﻤﻪ ﺧﺎﻧﺪﺍﻧﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﻧﺰﺩ ﻣﻦ ﺁﻭﺭﻳﺪ.

_ جامِ وصال: تشبیه بلیغ.

_ ماه کنعانی: استعاره از یوسف و در اینجا استعاره از یوسف پنهان زهرا (س)، یعنی مهدی موعود (عج).

_ اکثر‌ا در هر بیتی بین بیشتر واژگان، مراعات نظیر وجود دارد.

_ در نمازش آید آن روح القدس شاید دمی
رفع ابهامی ز قلب شیخ نجرانی شود 
خلاصه بگویم:

ضمن این‌که واژگانش، یادآور این بیت معروف حافظ است که:
در نمازم خم ابروی تو با یاد آمد
حالتی رفت که محراب به فریاد

تلمیحی است به ماجرای پیامبر و مسیحیان نجران که شرحی از آن را می‌توان در لینک زیر خواند:
 
https://www.google.com/amp/s/www.mehrnews.com/amp/3778990/
 
_ با همه این روسیاهی کاش چشمان دلم 
لایق دیدار و درک یوسف ثانی شود
حس می‌کنم اگر به جای (همه این) واژگانی؛ چون: (تمامِ) و یا (وجودِ) بیاید هم‌ مفهوم گیراتر می‌شود و هم مشکل آوردن (این) برای وزن پر کردن رفع می‌گردد.
_ روسیاهی: کنایه از بدبختی و گناهکاری.
_ چشمان دل: استعاره‌ی مکنیه و تشخیص.
یوسف ثانی: استعاره از امام زمان (عج)

_ عبارت کناییِ: با وجودت پشت ابر:
غایب از نظر بودن را می‌رساند.

_ سخت‌تر از روزگارم دل پریشانم اگر
دفتر عمرم تمام و شام هجرانی شود
مراعات نظیر جاری‌ست بین واژگان:
روزگار، عمر و شام.
دفتر عمر: تشبیه بلیغ.

_ سیل مشتاقان: تشبیه بلیغ.

_ شد معما غیبت ماهی که طولانی شود
ماه: استعاره از امام زمان (عج)

نکته:
در تایپ واژه‌ی نکره‌ی (جمعه‌ای) یک (ی) بیشتر نمی‌خواهد.

_ خاک پایت سرمه‌ی چشمان ظلمانی شود:
کنایه از روشنی‌بخشی و بیناشدن چشم.
 
_ یوسفِ زهرا:
استعاره از امام زمان (عج)

پ. ن:
با توجّه به این‌که در صفحه‌ی اصلی غزلِ (ماه کنعانی) گزینه‌ی نقد فعال نبود، به جهت پرمحتوا بودنِ شعر، در صفحه‌ی جاری پیرامون آن نوشته شد.

زهرا حکیمی بافقی، نهم فروردین ماه ۱۴۰۰