سرنوشت

یا لطیف ارحم عبدک الضعیف

سپاس خدای را که فرصتی دوباره داد تا در دانشگاه شعر ناب نقدی بنویسم.

شعری پیش رو داریم از بانو بهاره ی طلایی که ان شاء الله چند سطری در خصوص آن خواهم نوشت.


🔴 اشعاری که در قالب های نوین خصوصا غیر موزون سروده می‌شوند چون برخی المان های شعر های دوران کهن را ندارند (از قبیل وزن عروضی و یکسانی طول مصاریع و قوافی و ردیف و غیره) برای سرایش هم کار شاعر سخت است و هم دیدگاه مخاطب خاص تر
شاعر باید با مهارت هرچه تمام استخوان سرمه کند تا مخاطب جای خالی المان های ذکر شده در شعر قدیم را نه تنها حس نکند بلکه نوعی لذت مضاعف هم از این همه نوع آوری و درایت ببرد.
همین کاری که سرکار خانم طلایی در چند سطر خودشان انجام داده اند و هم مخاطب و هم منتقد را به سوی شعرشان کشیده اند.

🔴 عناصر معنوی شعر

دکارت می‌گوید :

پیامبران اولوالعزم به خاطر داشتن کتاب بر سایر پیامبران برتری دارند.

پس کلام هم در نوع عادی خودش که گوینده های کوچه بازاری در سر هر کوی و بام فریاد می‌زنند عاری از عناصر معنوی است و وقتی پای انتقال مفهومی به میان می آید شاخصه هایی مانند عناصر معنوی شعر ساز می‌شوند تا نطفه ی حقیقتی مانند شعر بسته شود.

شناخت عناصر معنوی شعر مستلزم داشتن آگاهی از علومی مانند فلسفه و جامعه شناسی و حکمت عملی و عرفان می باشد و تا تک تک سلول های اين علوم را کسی آنالیز نکند نمی‌تواند به عمق عناصر معنوی شعر دست یازد.
منتقد باید جامع العلوم باشد تا بتواند دندان بر جگر نوشتار گذاشته و آن را ببلعد.

در مجموعه ی کل عناصر معنوی شعر زیر مجموعه هایی مانند خیال، کارهای زبانی، موسیقی غالب و نافذ هستند و تا نوشته ای بر جان خودش این عناصر را ندوزد خبری از شعر نخواهد بود.


🚩آفتاب
با گردش موزون دختران سرزمین من
جناس تام دارد🚩

وقتی شاعری مانند خانم طلایی ورود شکوهمندی مانند عبارت علامت دار شده برای شعر خودش دارد یعنی به درستی توانسته در انتقال مفهوم عمل کند و این ها ناشی از همان عناصر معنوی شعر است که جان بخش است و روح افزا.

اینکه سرکار خانم شاعر نخواسته با بیان عادی مخاطب را از شکوهمندی حرکات موزون دختران سرزمینش باخبر کند و آن را به مثابه ی آفتاب در نظر گرفته و یا بهتر بگویم آفتاب را مانند آن دیده و این برابری را جناس تام نامیده یعنی شاعر واقف است بر همه‌ی این عناصر.

گرچه عده ای بر این باورند که هنر صرفا برای هنر است اما بنده معتقدم که هنر برای اندیشه است و تا هنری گلبول های اندیشه را به تکاپو وا ندارد به درد نمی‌خورد.
تعالی شعر بیشتر به معنا برمی‌گردد تا صورت ظاهر گرچه ظاهر هم در انتقال معنا نقش اساسی دارد.
اما در طول تاریخ شاعرانی در اوج قله های رفیع شاعری درخشیده اند که برتری کلام را در سایه‌ی برتری معنا ایجاد کرده اند.
و مخاطبان شعر معمولا به سراغ نوشتاری رفته اند که توانسته اند بین شعر و عواطف خودشان پلی بزنند و آن را با بند بند روحشان درک کنند.

🔶 از مهمترین عناصر معنوی شعر عاطفه و اندیشه است

✔️ عاطفه

حالاتی مانند شادی و یاس و ناامیدی و اعجاب و حوادث عینی و ذهنی که روی روح و روان شاعر و مخاطب تاثیر دارد در جرگه ی عاطفه است.
عاطفه به باطن مخاطب نقب میزند و همه‌ی زیر و بم مخاطب را دگرگون می‌کند.

🚩مادامی که
در نصف النهار عشق
زندگی را قامت می بندد
کوک می کند
احساسات بر جبین افتاده را🚩

این عاطفه است که در این بند مشخص شده شعر و مخاطب و منتقد را به تفکر وا داشته و زیبایی های معنوی را که پنهان بوده عیان داشته است.
عاطفه ی موجود در این شعر باعث شده زاویه ی هنرمندیهای بیانی شاعر قوی تر باشد.
مخاطب می‌تواند خود را با شاعر همنوا ببیند و بهتر و بیشتر در عمق شعر غوطه ور شود.

✔️ اندیشه

عاطفه که زاده شد و شعر دست و پا درآورد اندیشه حکمرانی می‌کند.
شیوه ی بیان عاطفه از ذهنیت به عینیت باعث می‌شود مخاطب خود را در میدان شعر قرار دهد و آنچه نادیدنی است را ببیند.

استفاده ی شاعر از صنایع باعث می‌شود این اندیشه جلا پیدا کند.

🚩 عبارت هایی مانند نصف النهار عشق و احساسات بر جبین افتاده همین کارکرد را در شعر خانم طلایی دارند.

اندیشه نوع نگرش شاعر به جامعه است در پشت همان عواطف پنهان. نظام فکری شاعر هرچه جهان شمول تر باشد بهتر می‌تواند وقایع را رصد کند و از لابلای آن اثری ماندگار ارائه دهد.
مخاطب هم می‌تواند با تعمق در شعر هم به تفکر شاعر پی ببرد هم از دریای بی کران اندیشه ی شاعر شده قطره ای برای تشنگی توشه ای برگیرد.
وقتی در هزار توی عواطف شاعرانه اندیشه حکومت کند با لخت کردن شعر و برداشتن صنایع ادبی و به نوعی تبدیل شعر به نثر ساده فکر و اندیشه از بین نمی‌رود و این راز ماندگاری اشعار اندیشه محور است.
نکته ی مهمی که در اندیشه ی شاعران و شعر وجود دارد این است که شاعر باید خود صاحب تفکر باشد و از اندیشه های اقتباسی در شعرش پرهیز نماید خودش سرچشمه ی فکر باشد و بتواند چراغ راهی برای دیگران باشد وگرنه با کپی از اندیشه های دیگران شعری به سرمنزل مقصود نخواهد رسید.


🔴 تناسب کلمات در شعر سپید

یکی از مهمترین شاخصه در سرودن شعر سپید تناسب کلمات است.
شاعران سپید سرا چون از وزن عروضی و موسیقی بیرونی و خیلی المان ها بهره ندارند باید دستشان را بر زانوی خودشان بگذارند و شعر بنویسند تا بتوانند موفق عمل کنند و این است که سرودن شعر سپید گاهی مشکل تر است از سایر قوالب البته اشعار سپید واقعی نه نثر های زیر هم نوشته شده و شبه شعر.

🚩دو
ر
می
فا
سی
سل
لا"ااااااااااااااااااااااااااااازم نیست
سرنوشت
ساز خود را می زند.🚩

از ابتدای شعر خانم طلایی تناسب کلمات بوده که توانسته شعر را در محوری درست بچرخاند و به اصطلاح شعر لنگ نزند.

نت های موسیقی و استفاده ی هوشمندانه از آنها، برهم ریختن تعمدی جایگاه نت، استفاده ی بکر از نت ((لا)) همه و همه تناسب درستی ارائه کرده تا مخاطب هیچ وصله ی ناجوری را در این شعر حس نکند.

👈 البته به زعم من کمی در اجرا این شعر ضعیف عمل کرده و می‌توانست بهتر از این وارد مقوله ی انتقال از ذهنیت به عینیت باشد.


👈 از دیگر نقاط ضعف این شعر اینکه
شاعر وقتی کاراکتر دختران سرزمین را وارد کرده روی آن هیچ مانوری نداده
از وسط شعر موضوع را به نوعی قیچی کرده و نتوانسته آنگونه که بایسته و شایسته است حق مطلب را ادا کند
خانم طلایی می‌توانستند سطوری را لابلای شعر اضافه کنند و عمق شعرشان را بیشتر و تکلیف مخاطب را با این شعر معلوم تر کنند.
در اشعار خصوصا شعر سپید روایت عنصری است که اگر خوب به بار نشیند می‌تواند کل بار شعر را بر دوش بکشد روایت این شعر کمی ضعیف است
اما چون قواره و لباس شعر برای
جامعه ی امروزی است و دردهای ملموس زمان حال را نشان می‌دهد مخاطب از کنار آن با اغماض رد می‌شود.


برای سرکار خانم بهاره ی طلایی که از شاعران خوب سایت هستند آرزوی موفقیت دارم.


یا حسین بن علی

سید هادی محمدی