از یک نخ سیگار تا اعتیاد
آیا تا به حال فکر کرده اید که از زمان آشنایی با مواد اعتیادآور و کسب نگرش مثبت نسبت به این مواد تا زمانی که به یک نفر برچسب معتاد می زنند ، چقدر طول می کشد؟ به نظر شما علائم مصرف و تشدید مشکلات یک شخص در خصوص سوءمصرف مواد ، همزمان با پیشرفت اعتیاد قابل تشخیص است؟
واقعیت این است که روند شکل گیری اعتیاد آنقدر تدریجی و فریبنده است که حتی فردی که زندگی بدون مواد برای او میسر نیست ، وقتی کسی او را با لفظ « معتاد » مورد خطاب قرار می دهد ، ناراحت و به دیدۀ خشم در او می نگرد.
پژوهشها نشان داده است: فرایند شکل گیری اعتیاد می تواند شامل سه مرحله باشد :
1) مرحله اول: آشنائی ..... آزمایش؛ شاخص های این دوره عبارت است از:
• احساس موقتی ای از خوب بودن .
• احساس کنترل بر مصرف .
• این عقیده که هر زمان که بخواهند می توانند مصرف را کنترل کنند .
2) مرحله دوم: شک وتردید.....جنگ و ستیز با خود توأم با نظم در مصرف؛ شاخص های این دوره عبارت است از:
• ساختن زندگی بنابر تعقیب و مصرف مواد .
• بارز شدن انکار: پنهان کردن پیامدهای منفی رفتارشان بر خود و دیگران .
• تغییر ارزشها .
• نزول ارزش خانواده ، کار و موضوعاتی از این دست که در گذشته مهم بوده است.
• حسابهای بانکی خالی می شود.
• قرض گرفتن از دوستان به بهانه های واهی شروع می شود.
• اثاثیه و جواهرات به بهایی اندک به فروش می رسد.
• دروغگویی وفریبکاری سبکی اززندگی برای سرپوش گذاشتن بر مصرف مواد می شود.
• صحنه سازی سرقت برای سرپوش گذاشتن بر فروش اموال توسط خود.
• به تدریج آشکار شدن فریبکاریها و آشفته شدن روابط خانوادگی.
• بروز علائم مصرف مثل : نرفتن به سرکار ، غیبتهای بی دلیل از خانه ، تغییرات خلقی سریع ، کوتاهی در پرداخت صورت حسابها ، دزدی از اعضاء خانواده ، دوری از محافل خانوادگی.
3) مرحله سوم: وابستگی ..... احساس عجز برای مقاومت در برابرمصرف؛ شاخص های این دوره عبارت است از:
• احساس عجز برای مقاومت در برابر مصرف.
• اجتناب از پیامدهای کناره گیری و ترک.
• هیچ موضوعی برای جلب توجه فرد مصرف کننده دیگر وجود ندارد، جز مواد.
برخی دیگر از پژوهشگران روند شکل گیری اعتیاد را در چهار مرحله توضیح داده اند . برای مثال مطابق این مدل، وابستگی به سیگار در دانش آموزان به شرح زیر است:
• مرحله آمادگی
• مرحله آغاز
• مرحله شدن
• مرحله نگهداری
در مرحله اول، نگرش لازم به دست میآید ولی کوشش جدی جهت مصرف به عمل نمیآید این مرحله تا سن 12 سالگی ادامه مییابد.
در مرحله دوم، نوجوان شروع به مصرف محدود میکند یعنی روزی 2 تا 3 نخ سیگار میکشد.
در مرحله سوم، نوجوان به صورت نامرتب به مصرف سیگار میپردازد. خریدن سیگار و انواع ژستهای مصرف را به تدریج امتحان میکند.
در مرحله چهارم، مصرف سیگار به صورت مرتب در میآید.
این مراحل تقریباً، در مجموع دو سال به طول میانجامد.
« پروچسکا» و همکاران وی ، نوجوانان سیگاری را به سه گروه عمده تقسیم کردند:
1) مقلدین یا همرنگ جماعت
حساس به جمع، تسلیم در برابر فشار همسالان، احساس عدم اطمینان و اعتماد.
2) تنظیمکنندگان عواطف
بررسی حالات درونی خود، صحبت راحت درباره عواطف و احساسات نامطبوع خود و در صورت عدم کنترل محیط، اقدام به خوردن غذا ، مشروبات الکلی ، یا داروها بدون تجویز پزشک، میکنند.
3) تعریفکنندگان از خود
میل دارند استقلال شخصی و سرکشی خود را بیان کنند. کوشش دارند خود را به عنوان افرادی خونسرد، خشن، بیاعتنا به امر و نهی بزرگترها نشان دهند، بزرگتر از سن خود عمل کرده و آماده ی قبول خطرات هستند.
نظر شما در این خصوص چیست؟
باقر رمز یابصر
افتاده بپا خاسته