پست های وبلاگ

امروزه باید وقت رسمی پیونگ یانگ، پایتخت کره شمالی را نیز به وقت های مرجع و متعارف دیگر مثل ساعت گرینویچ، ساعت مرجع شرق آمریکا و ساعت مرکزی اروپا افزود.

اما اگر به تاریخ نگاه کنیم می‌بینیم که تعیین ساعت های مرجع و تقسیم بندی جهان به محدوده های زمانی گوناگون به همان اندازه که به موضوع تنظیم و تعیین وقت مربوط می شود به سیاست، دیپلماسی و حتی شورش‌های محلی و منطقه‌ای مربوط بوده است.

تقسیم جهان به محدوده‌های زمانی براساس طول جغرافیایی با نظم و ترتیب چندانی صورت نگرفته است.

این مطلب سرگذشت تلاش‌های بشر برای دستکاری و کنترل زمان است.

در آغاز کار زمان‌بندی حرکت قطارها همه را سردرگم می‌کرد. قطارها و شبکه راه آهن که در قرن نوزدهم در رشد اقتصادی و پیشرفت صنعتی کشورها نقش مهمی ایفا می‌کردند در حرکت تدریجی به سمت تعیین یک ساعت مرجع و استاندارد تاثیر زیادی داشتند.

با پیشرفت شبکه راه آهن و کشتی‌رانی در قرن نوزدهم، سفرهای طولانی تسهیل شد و تفاوت در ساعت یا وقت محلی کشورهای مختلف بیش از گذشته مهم شد. همزمان با گسترش شبکه راه آهن در اروپا و آمریکا نیاز برای تعیین یک ساعت مرجع و همگانی جدی‌تر شد.

به عنوان مثال در آمریکا هر شهری وقت محلی خود را تعیین می‌کرد و این برای مسافران و شرکت‌های راه آهن سر درگمی زیادی ایجاد می‌کرد. در آغاز کار شرکت‌های راه آهن خاک آمریکا را به صد محدوده زمانی گوناگون تقسیم کردند ولی در نهایت این محدوده‌ها و ساعت مرجع آنها به چهار مورد شاخص کاهش یافت.

کشور پهناور هند نیز یک ساعت مرجع واحد دارد و این سیستم میراث احداث راه آهن توسط بریتانیایی‌ها در این کشور است.

در چین نیز با تعیین یک ساعت واحد و سراسری کار را ساده کردند. اما به خاطر پهناوری خاک چین و چندین طول جغرافیایی که از عرض کشور عبور می‌کند داشتن یک ساعت واحد، زمان‌بندی و برنامه‌ریزی امور را بر مبنای وقت محلی پیچیده کرده است.

تمام کشور از ساعت مرجع پکن تبعیت می‌کند حتی آنهایی که در منتهی الیه غربی کشور مثلا در ایالت سین کیانگ زندگی می‌کنند. در نتیجه مردم مجبورند خیلی زود سرکار بروند و در ماههای تابستان در این ایالت آفتاب در ساعات نیمه شب غروب می‌کند.

تعیین یک ساعت مرجع و واحد برای چین یک تصمیم سیاسی بود و حزب کمونیست در سال ۱۹۴۹ با قبضه قدرت در این کشور برای ایجاد اتحاد سیاسی این تصمیم را گرفت. اما بسیاری از ساکنان ایالت سین کیانگ که مسلمان هستند هنوز هم در امور روزانه وقت محلی را مبنا قرار می‌دهند که شکل آرامی از نافرمانی در برابر حکومت مرکزی است.

تصمیم حکومت کره شمالی برای تغییر ساعت مرجع کشور نیز انگیزه های سیاسی و تاریخی دارد و به این وسیله قصد دارد "میراث امپریالیستی ژاپن" و تحمیل وقت مرجع ژاپن به این کشور را تغییر دهد.

کشور کوچک ساموآ که مجموعه جزایری در اقیانوس آرام است، در سال ۲۰۱۱ به دلایل سیاسی تصمیم گرفت وقت محلی خود را حذف و به جای آن ساعت رسمی خود را با استرالیا و نیوزیلند منطبق کند. به این ترتیب در آن سال عملا روز ۳۰ دسامبر را تجربه نکرد.

اما گاهی نیم ساعت، یک ساعت، ربع ساعت و یا چهل و پنج دقیقه نیز بسیار مهم می‌شوند.

به عنوان مثال در مورد کشور نپال این تقسیم‌بندی‌های جغرافیایی گاه نقش بسیار مهمی داشته‌اند. نپال و جزایر چتام تنها کشورهای جهان هستند که محدوده زمانی خود را به جای یک ساعت بر مبنای نیم ساعت تعیین کرده‌اند. ساعت مرجع نپال ۵ ساعت و ۴۵ دقیقه از ساعت گرینویچ جلوتر است چون براساس طول جغرافیایی‌ای تعیین شده که از کوهستانی در حومه کاتماندو پایتخت کشور عبور می‌کند.

این تفاوت ساعت عجیب بین نپال و هند دستمایه یک لطیفه ملی است: "نپالی‌ها همیشه ۱۵ دقیقه عقبند و هندی‌ها همیشه ۱۵ دقیقه جلو هستند."

در قطب شمال و جنوب که همه طول‌های جغرافیایی (نصف النهارها) به یکدیگر می‌پیوندند، تعیین ساعت محلی پیچیده‌تر است و بنابراین قطب شمال و جنوب ساعت رسمی ندارند. ایستگاه‌های تحقیقات علمی که در محدوده قطب شمال مستقر هستند هر یک از ساعت رسمی کشور متبوع خود پیروی می‌کنند.

قطب جنوب فقط یک ایستگاه تحقیقات علمی دارد که متعلق به آمریکاست ولی چون کارکنان آن از خاک نیوزیلند به آن سفر می‌کنند از وقت محلی این کشور تبعیت می‌کند.

به تمام پیچیدگی‌های تقسیم کره زمین به محدوده‌های زمانی مختلف باید ساعت مرجع کره ماه را نیز افزود.

پس از اولین سفر موفقیت آمیز انسان به کره ماه در سال ۱۹۶۹، کنت ال فرانکلین ستاره شناس آمریکایی یک ساعت مخصوص برای مسافران به کره ماه اختراع کرد. او مقیاس جدیدی برای اندازه گیری زمان ابداع کرد که "لونیشن" (Lunation) نام گرفت و معادل ۲۹.۵۳۰ روز در کره زمین است؛ همان زمانی که یک دور کامل ماه به دور کره زمین طول می کشد.

اما این ساعت هیچگاه فروش و محبوبیت چندانی پیدا نکرد.

یک موسسه سوئدی نیز ساعت مرجع کره ماه را برای دوران استقرار بشر در این سیاره اختراع کرده است.

اما فضانوردان مستقر در ایستگاه فضایی بین‌المللی که در حرکت مستمر آن در مدار زمین از محدوده‌های زمانی گوناگون عبور می‌کنند، از چه ساعت مرجعی تبعیت می کنند؟ هر چند آنها سفر خود به ایستگاه را از خاک قزاقستان شروع کرده و در پایان ماموریت خود در همین کشور فرود می‌آیند ولی ساعت هماهنگ جهانی را مبنا قرار می‌دهند.