انواع مقاله و زبان آنها :
مقاله را که در زمره ی انعطاف پذیرترین و انطباق پذیرترین صورت های ادبی است ، به دو نوع رسمی و غیر رسمی تقسیم می کنند. در مقاله ی رسمی ، مقاله نویس ، انسانی مسئول یا دست کم فاضلی اندیشه ور است که
درباره ی موضوعی ویژه از روی نظام و قاعده بحث می کند. حال آنکه در مقاله ی غیر رسمی ، مقاله نویس با
لحنی صمیمانه و خودمانی با مخاطبان خود سخن می گوید و به شکلی ساده و روان و روشن و با بهره گیری از
مسائل و موضوعات روزمره ، نگارش مقاله را آغاز می کند ، مانند : مقالات آل احمد در / ارزیابی شتابزرده /.
مقاله ها را از زوایای دیگری هم می توان دسته بندی کرد.
یکم . مقاله ی ادبی و وصفی
در این نوع ، نویسنده از صنایع ادبی و صور خیال ، فراوان بهره می گیرد و به پیام خود رنگی شاعرانه می بخشد.
بعضی از موضوعات ، مثلا وصف طبیعت ، بیشتر اقتضای چنین زبانی را دارند. اگر این گونه مقاله در استفاده از
صورت های ادبی اوج گیرد ، آن را / قطعه ی ادبی / می توان نامید.
از نمونه های خوب این نوع ، مقاله ی / در جست و جوی انسان / نوشته ی دکتر / عبدالحسین زرین کوب /
است که در کتاب / نقش بر آب / درج شده است.
دوم . مقاله ی علمی و پژوهشی
این نوع مقاله بیشتر با استدلال و تحلیل همراه است و تعاریف و اصطلاحات مخصوص ، ارزشیابی نظریه ها ،
طرح معیارهای منطقی و نتیجه گیری های علمی ، ارکان آن را تشکیل می دهند. خواننده باید با منطق این
نوع مقاله ارتباط برقرار کند و از رهگذر مطالعه ی اجزای مقاله ، با نگاه نویسنده آشنا شود. استفاده از منابع
دست اول از مختصات این نوع است. اگر مقاله ی علمی ، حجمی گسترده پیدا کند ، با / پایان نامه / یا
/ رساله ی علمی / ، همطراز می شود.
از الگوهای موفق این نوع ، مقاله ای است با نام / فهرست شیخ منتجب الدین / از آیت الله / سید موسی
شبیری زنجانی / ، گنجیده در / یادنامه ی علامه ی امینی / درج شده در / نامه ی مینوی / به سال
1350 .
سوم . مقاله ی مطبوعاتی و روزنامه ای
این نوع ، در روزنامه ها و گاهنامه های عمومی ، و نه تخصصی ، بازتاب می یابد و باید بسیار روان و روشن و
همه فهم ، و در عین حال ابتکاری و جذاب و غیر مقلدانه باشد. دستمایه ی این گونه مقاله ، معمولا
رخدادهای روز و گره های اجتماعی است. مقاله ی مطبوعاتی باید به راحتی بتواند محسوسات را تفسیر کند
و نتایجی روشن و سودمند ارائه دهد.
سرمقاله ، مقاله ی اصلی روز، تفسیر سیاسی، تحلیل اقتصادی و سیاسی، و گزارش اجتماعی ، از اقسام
همین نوعند.
چهارم . مقاله ی انتقادی
نقد یعنی شناخت ارزش و جایگاه هر پدیده یا اثر. در مقاله ی انتقادی ، باید به روشنی نشان داد که بر پایه ی
چه استدلال و منطقی ، نقطه ای روشن و نقطه ای تاریک معرفی می شود. اساس این نوع نگارش ، عدل و
انصاف همراه با اطلاعات گسترده و دقیق ، درباره ی موضوع مورد بحث است. نویسنده ی این گونه مقاله ،
تنها به ارزشها می اندیشد ، خواه منجر به تحسین کسی یا اثری گردد و خواه بیان کاستی های آن را در پی
آورد. البته نباید پنداشت که هر نقد کننده، باید آفریننده هم باشد. هستند کسانی که مثلا یک اثر بصری را خوب نقد می کنند ، ولی خود سازنده ی آثار بصری نیستند. با این حال ، باید پذیرفت که نقد کننده ی
آفریننده ، معمولا صلاحیت بیشتری برای نقد دارد.
نقد کننده ی خوب ، هر قدر هم که به ارزشیابی و داوری خود اطمینان داشته باشد ، هرگز نباید فرد یا اثر
نقد شده را به شیوه ای مستهجن و رکیک و دور از ادب نقد کند. می توان به صریح ترین و تند ترین شیوه ی
ممکن سخن گفت ، اما هرگز هتاکی نکرد. حتی در انتقاد از شخصیت یا آثار دشمنان فکری و اعتقادی نیز
باید کاملا متین و باوقار قلم زد. لب گشودن به هتاکی و بی حرمتی ،نخست خود صاحب سخن را خوار و
بی مایه جلوه می دهد. در اندیشه ی / داغ کردن تنور / نباشید، به فرجام و تاثیر کلام خویش بیندیشید.
برای مطالعه ی نمونه ای موفق و عالمانه از نقد معاصران ، بنگرید به کتاب / بوسه بر خاک پی حیدر / از
استاد / علی ابو الحسنی ( منذر ) . / در این کتاب ، آرای تنی چند از شاهنامه پژوهان معاصر ، نقد شده
است.
ادامه دارد.........................
ارسال پیام خصوصی اشتراک گذاری :
|
|
|
|
| 
سید هادی محمدی
علی نظری سرمازه
مهرداد مانا
محمد شریف صادقی
محمد رضا خوشرو (مریخ) 
جمیله عجم(بانوی واژه ها) 
