پست های وبلاگ

نگاهی بر زلال سرکار خانم خیاط پیشه ( طلای کرمانی )

.

وقتی خدایی می شوی
تکثیــر ِگلبـانگ رضـایـی مـی شـوی
سر در گریبان می کنی در لحظه هایی از یقیـن
بیخود زخود هر دم هوایی می شوی
رنگِ رهایی مــی شوی
.
وقتی ز تن گردی رهـا
آیـد به گوشت ایـن صدای آشنـا
ای عاشقان ای عاشقان ، آمد نگاری مه جبیـن
بایـد بخـوانـی بـی ریـا در التـجا
یارب صدایم کن،صدا
.
حالا بیـا در بزم راز
پر شُو ز بغضی در نمازی چـاره ساز
روز و شبت ای نازنین با عشق ِجانان شد عجیـن
سر می کشد از جانمازت شعله باز
آگه شوی از بزم راز

.

 

توضیح از لحاظ ساختار:

.

شعر فوق در قالب زلال و از نوع عروضی قافیه دار پیوسته و در طول ریتم موسیقییائی « مستفعلُن مستفعلُن » و با دخالت « مستفعلُن » می باشد:

.

مستفعلُن مستفعلُن

مستفعلُن مستفعلُن مستفعلُن

مستفعلُن مستفعلُن مستفعلُن مستفعلُن

مستفعلُن مستفعلُن مستفعلُن

مستفعلُن مستفعلُن

.

فرم ضرباهنگ: 4-6-8-6-4

.

فرم قافیه:

.

.........قافیه

................قافیه

.........................آزاد

................قافیه

.........قافیه

.

 

دقّت:

.

 

2- مستفعلُن مستفعلُن(4ض)

2- حالا بیـا در بزم راز(4ض)

 

1- مستفعلُن مستفعلُن مستفعلُن(6ض)

1- پر شُو ز بغضی در نمازی چـاره ساز(6ض)

 

+- مستفعلُن مستفعلُن مستفعلُن مستفعلُن(8ض)

+- روز و شبت ای نازنین با عشق ِجانان شد عجیـن(8ض)

 

1- مستفعلُن مستفعلُن مستفعلُن(6ض)

1- سر می کشد از جانمازت شعله باز(6ض)

 

2- مستفعلُن مستفعلُن(4ض)

2- آگه شوی از بزم راز(4ض)

 

.

زلال فوق از لحاظ ساختار بی ایراد است. سرکار خانم طلای کرمانی به دلیل اینکه بر عروض وارد هستند و در غزلسرایی نیز در مهارت کامل، مشغول به خلق آثاری ماندگار می باشند، زلال عروضی را خوب می سرایند و از لحاظ ساختار ،مشکلی ندارند.

بدیهی است که وقتی ساختار بیرونی شعر، در ذهن شاعر ملکه گشت، رو می کند بر محتوای داخل قالب.

.

توضیح از لحاظ معنا:

.

معمولاً ارتباط معانی باید در زلال عروضی پیوسته ، از بالا به پایین طوری باشد که محتوا از موضوع خارج نشود. این اصل در زلال فوق مشهود است . در زلال فوق نوعی حسّ عرفانی در جریان می باشد و این حس ، مخاطب را تا آخر همراهی می کند.

قسمت اول زلال، توصیف حالتی از مستی را دارد که از یقین حاصل می گردد. انسان گاهی در حال تمرکز بین خود و خدا چنان حالی پیدا می کند که جز حق چیزی در طبق ندارد و جدا از هر گونه ملاحظات ظاهری و آزاد از هر گونه تعلقات خاطر، قدم بر می دارد.

بند دوم زلال ، توصیفی از حالت وصال معنوی دارد.

انسان تا از تعلقات مادی خارج نگشته ، وصلش با خدایش ، زلال نیست. زیرا که خدا لامکان است و به این خاطر  سیّد عارفان-امام علی (ع) در موقع خروج از کالبد خاکی فرمود: فزت و رب الکعبه

بند آخر زلال حکایت از خلوتی نورانی دارد که حالی از  حالات نیایش را بر مخاطب القا می نماید. سجده ای خالصانه و بی ریا در مقابل محبوب.

همچنین علاوه از آهنگ ویژه ی خودش، موسیقی درونی در این زلال از آرایه هایی است که بر جلوه و شیرینی کلام می افزاید که این حالت در بند آخری محسوستر است.

.

 

نقد:

تکرار قافیه و پیش قافیه ( بزم راز ) در بند آخر زلال بر کیفیت و تکنیک کلام ، لطمه وارد می کند که طبق سلیقه ی شاعر، قابل اصلاح است. مثلاً می توان سطر اول را چنین تغییر داد:

.

حالا بیـا کوی نیـاز
پر شُو ز بغضی در نمازی چـاره ساز
روز و شبت ای نازنین با عشق ِجانان شد عجیـن
سر می کشد از جانمازت شعله باز
آگه شوی از بزم راز

.

سرودن شعر در قالب زلال عروضی قافیه دار ، کار هر شاعر نیست. پختگی در نظم و عروض می خواهد. دقّت و حوصله و مهارت می خواهد.

زلال به نگین انگشتری می ماند که هرچه رویش بیشتر دقت و تلاش داشته باشیم آنقدر بر جلایش افزوده گردد.

امیدوارم سرکار خانم کرمانی از آن جمله زلالسرایانی پایدار باشند که

شاهکارهایی در قالب های این سبک به یادگار گذارند.

زنده باد