بسم الله الرحمن الرحیم
کینه توزی یا حِقْد به معنای جایدادن نفرت و دشمنی فرد دیگر در قلب است که از رذایل اخلاقی و بیماریهای قلبی محسوب میشود.
در آثار کینهتوزی چنین بیان شده است که ایمان انسان را میزداید و از قُرب الهی دور میسازد و در نتیجه درجهای از دینداری را کم میکند. تحقیر، مذمت و سرزنش را از عوامل ایجادکننده آن میدانند. صفاتی همچون، حسد، غیبت، تهمت، فحش، لعن و طعن، عداوت و دشمنی، ضرب و شتم و اظهار عیب را از آثار آن میشمارند.
مفهومشناسی و جایگاه
کینهتوزی یا حقد را بدین معنا میدانند که انسان در دل از دیگری احساس سنگینی کند و بدیِ او را در دل خود جای دهد به طوری که از او نفرت پیدا کند و همین حال را پیوسته ادامه دهد.[۱]
ابنمنظور در لسانالعرب کینه را جزو دشمنی قلبی دانسته است و معتقد است که حِقد و کینه، نگه داشتن دشمنی در قلب و منتظر فرصتی بودن برای عُقدهگشایی است.[۲]
در روایتی از امام علی(ع) از کینهتوزی به پستترین خصلتها یاد شده که چهرهای پست و مرضی کشنده دارد.[۳] همچنین این صفت از خصلت اشرار، حسودان و بدخواهان معرفی شده است.[۴]
کینهتوزی اگر منجر به صفات دیگری همچون ضرب و شتم، غیبت، تهمت، آزار و اذیت، دروغگویی، و اظهار عیب از دیگران شود، حرام است.
عوامل کینهتوزی
پنهان کردن خشم
عدهای گفتهاند اگر انسان به خاطر عجز از انتقام و مصلحتی خشم را پنهان کند، به کینه تبدیل میشود.[۶] در روایات نیز ریشه کینه را از غضب دانستهاند به این گونه که هرگاه شخصی خشم خود را فرو برد و آن را در درون خود ازبین نبرَد، خشم او به کینه تبدیل میشود.
مذمت و سرزنش
امام علی(ع) میفرماید: برادرت را با همان خصوصیاتی که دارد تحمّل کن و زیاد سرزنش نکن؛ زیرا این کار کینه و دشمنی میآورد.[۸] مرتضی مطهری براین باور است که حتی اگر سرزنش صحیح به صورت مکرّر و مداوم صورت پذیرد، نه تنها به بهبود رفتار منجر نخواهد شد، بلکه موجب لجاجت و نفرت خواهد شد.[۹]
همچنین در روایات، تحقیرکردن را عامل کینه معرفی شده است.
پیامدهای کینهتوزی
برای کینهتوزی آثاری را برشمردهاند[۱۱] که عبارتاند از: عداوت و دشمنی، ضرب و شتم، فحش، خشم،[۱۲] لعن و طعن[۱۳] که در دین اسلام از این صفات مذمّت شده است
رابطه کینهتوزی و دیگر رذایل اخلاقی
کینهتوزی را از اخلاق رذیله میدانند.[۱۵] ملا احمد نراقی، کینهتوزی را همچون مرضی میداند که روح و جان آدمی را بیمار میکند در نهایت انسان را از قُرب الهی دور، و ایمانش را میزداید.[۱۶] همچنین برخی دیگر از رذایل اخلاقی از کینه متولد میگردد که عبارتند از:[۱۷] حسد، غیبت، دروغ، تهمت و بُهتان، سرزنش، اظهار عیب، آزار رساندن و مسخره کردن.
راههای از بین بردن کینه
تَهادَوا؛ فإنَّ الهَدِیَّةَ تَسِلُّ السَّخائمَ، و تُجلی ضَغائنَ العَداوَةِ وَ الأحقادِ.
برای یکدیگر هدیه ببرید؛ زیرا هدیه بدخواهیها را از دلها بیرون میکشد و کینههای دشمنی و حقد و نفرتها را برطرف میکند.
کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۱۴۳
نراقی، کینهتوزی را بیماری روحی دانسته[۱۹] و در علاج آن گفته است: انسان در عواقب و اثرات دنیوی و اخروی ناشی از کینهتوزی تأمل کند که در دنیا جز غم و غصه اثری نمیبخشد و آتشی است که کدورت و دشمنی را بین انسانها ایجاد میکند.[۲۰]
برای از بین بردن آن اعمالی را ذکر کردهاند؛
خوشرویی و مهربانی نسبت به کسی که کینه دارد.[۲۱] پیامبر(ص) میفرماید: خوشرویی، کینه را از بین میبرد.[۲۲]
تعریف از صفات نیک شخصی که به او کینه میورزد.[۲۳] تا شیطان را از درون خود دور، و او را خوار و ذلیل کند.[۲۴]
نیکی و احسان کردن به طرف مقابل؛[۲۵]
منبع نت
درودبرشما جناب صادقی عزیز
مطالب خوب وآموزنده ای بود
کینه اول خود انسان کینه توزرانابودمی کند
البته بعضیها هم اینقد کینه اشون شتریه متاسفانه که محبتم حالیشون نمیشه دربرابراین افرادهم همان سکوت ومدارابهترین کاره.....