سایت شعرناب محیطی صمیمی و ادبی برای شاعران جوان و معاصر - نقد شعر- ویراستاری شعر - فروش شعر و ترانه اشعار خود را با هزاران شاعر به اشتراک بگذارید

منو کاربری



عضویت در شعرناب
درخواست رمز جدید

معرفی شاعران معاصر

انتشار ویژه ناب

♪♫ صدای شاعران ♪♫

پر نشاط ترین اشعار

حمایت از شعرناب

شعرناب

با قرار دادن کد زير در سايت و يا وبلاگ خود از شعر ناب حمايت نمایید.

کانال تلگرام شعرناب

تقویم روز

چهارشنبه 21 آذر 1403
    11 جمادى الثانية 1446
      Wednesday 11 Dec 2024
        مقام معظم رهبری سید علی خامنه ای و انقلاب مردمی و جمهوری اسلامی ایران خط قرمز ماست. اری اینجا سایت ادبی شعرناب است مقدمتان گلباران..

        چهارشنبه ۲۱ آذر

        پست های وبلاگ

        شعرناب
        مراعات النظیر(تکمله)
        ارسال شده توسط

        حسین احسانی فر(منتظر لنگرودی)

        در تاریخ : سه شنبه ۵ مهر ۱۴۰۱ ۰۸:۵۱
        موضوع: آزاد | تعداد بازدید : ۴۴۷ | نظرات : ۲۶

        بسم الله الرّحمن الرّحیم
        ابتدا از برادر و استاد عزیزم محمدرضا زارع(م فریاد) بابت سؤالات آگاهانه و آگاهی بخش که در پست قبلی مطرح فرمودند تشکر می کنم. از عزیزانم استدعا دارم که ابتدا مطلب گذشته در خصوص مراعات النظیر را در صفحه حقیر مطالعه نموده و سپس مطالب مندرج در این پست را قرائت فرمایند:
        سؤالاتی که مطرح شد به شرح زیر است:
        1. آیا این تناسب و ارتباط لزوماً باید در یک مصرع یا یک بیت باشد؟
          یا می تواند بین دو بیت هم وجود داشته باشد؟
        2. در اشعار غیر کلاسیک مثل نیمایی و سپید چطور؟
        پیشاپیش بابت طولانی بودن مطلب عذرخواهی می کنم.
        آنچه در تعریف آرایه مراعات النظیر آمده، این است که واژگان باید در یک بیت آورده شود تا بتوان آن را مراعات النظیر دانست.
        اما باید دید که شعر چه فضایی را دنبال می کند؟
        نیک می دانیم که شعر بر پایه صور خیال استوار است. چنان که اگر این جلوه را از شعر بگیریم، چیزی از آن باقی نمی ماند. حال تصویر سازی در شعر شرایط مختلفی دارد. گاهی تصاویر متفاوت با موضوع های متفاوت ساخته شده و مجموع تصاویر، نتیجه ای را منتج می شود؛ گاهی تصاویر متفاوت با موضوع های مشابه ساخته شده و حاصلی را به همراه دارد؛ گاهی هم فضای تصویرسازی مشابه بوده و موضوع نیز مشابه است. این ویژگی هم در اشعار کلاسیک و هم در قوالب دیگر مانند سپید و نیمایی مشترک است.
        همچنین پر واضح است که استفاده از آرایه های معنوی مانند مراعات النظیر یک هدف را دنبال می کند و آن، غنی سازی محتوا است. مثلاً هدف از کاربرد مراعات النظیر این است که می خواهیم اجزای یک تصویر را بیان نماییم. بدین منظور مثالی می زنم که مرتبط اما طنز است تا کمی از محنت خوانش این مطلب بکاهد:
        ماهی و مرغ و اردک
        تولدت مبارک!
        در مصراع اول بیت فوق، گرچه واژگانی متناسب آورده شده اما چون به تصویرسازی کمکی نمی کند، نمی توانیم آن را مراعات النظیر بدانیم. اما اگر به این شکل بگوییم:
        شمع، وَ کیک و فندک
        تولدت مبارک!
        مراعات النظیر داریم. چون بیان می کند که جشن تولدی ست که در آن شمع و کیک و فندک برای مولود مهیا شده است.
        در دو قسم اول از تقسیم بندی فضای شعر، چنانچه واژگان متناسب در یک قاب تصویر بگنجند، مراعات النظیر اتفاق خواهد افتاد.
        برای مثال اگر موضوع شعر «ظلم ستیزی» باشد، ما مثلاً در یک تصویر، از شام منتهی به سحر سخن می گوییم؛ در تصویری دیگر از آتش برافروخته و لزوم اطفاء آن با آب صحبت می کنیم؛ در تصویری دیگر با مفاهیم خزان و بهار، بومِ شعر را منقّش می نماییم و ... .
        حال برای هر کدام از تصاویر فوق، از واژگانی متناسب در همان راستا بهره می بریم و این چنین است که مراعات النظیر شکل خواهد گرفت. بدیهی است که اگر از واژگان مؤثر در یک تصویر در تصویر دیگری استفاده نماییم، مراعات النظیر نخواهند بود.
        اما اگر فضای شعر مطابق با قسم سوم یعنی تشابه تصاویر و مضامین باشد، آن وقت است که بهره گیری از واژگان متناسب در کل شعر، مراعات النظیر را منجر خواهد شد.
        به شعر زیر از حقیر عنایت فرمایید:
        می بافد از موی تو با آشفته حالی
        این شعر را طبعِ من ای عشقِ خیالی
         
        بر تار و پودِ دارِ دل نقشِ تو است ای...
        زیبای بی احساس چون گلهای قالی!
         
        دار و ندارم را به پایت ریختم. آه...
        کردی مرا مانندِ فرشی پایمالی
         
        هرچند احساسم برایت نخ نما شد...
        آن را رفو کردی ولی با دستِ خالی
         
        بندِ دلم را پاره کردی تا که رفتی...
        با صد گره بر روی ابروی هلالی
         
        ای بر ترنجِ دل نبودت نقش بسته!
        من بی تو رنجورم، تو بی من در چه حالی
        حسین احسانی فر(منتظر لنگرودی)
        در شعر فوق تمامی تصاویر بر روی دار قالی بافته شده است. بنابراین میتوان «می بافد» در مطلع شعر با «ترنج» در مقطع شعر (و البته دیگر واژگان مؤثر در طول شعر) را مراعات النظیر به حساب آورد.
         

        ارسال پیام خصوصی اشتراک گذاری : | | | | |
        این پست با شماره ۱۲۴۹۴ در تاریخ سه شنبه ۵ مهر ۱۴۰۱ ۰۸:۵۱ در سایت شعر ناب ثبت گردید

        نقدها و نظرات
        شاهزاده خانوم
        سه شنبه ۵ مهر ۱۴۰۱ ۱۳:۳۰
        سلام بر معلم آگاه و تلاشگر خندانک خندانک
        سپاس سپاس سپاس خندانک
        برای اینهمه تلاش.. تلاش.. تلاش خندانک
        خدا.. خدا.. خدا.. بهتون پاداشی هزار در دنیا و هزار در آخرت دهد خندانک
        باور کنید برای همه اهالی سایت وقتی که شما برای آموزش می‌ذارید.. خیلی خیلی خیلی ارزشمنده خندانک خندانک
        خیلی عالی توضیح داده بودید خندانک
        با غزل زیبایی که از خودتون بعنوان مثال گذاشته بودید.. هضم موضوع آسان‌تر شد خندانک خندانک
        چقدر خوبه که هستید خندانک

        در پناه خدای آموزش‌های فنی کاردرستتان خندانک خندانک
        شاهزاده خانوم
        شاهزاده خانوم
        سه شنبه ۵ مهر ۱۴۰۱ ۱۳:۳۷
        خندانک خندانک خندانک
        خندانک خندانک
        خندانک
        ارسال پاسخ
        حسین احسانی فر(منتظر لنگرودی)
        حسین احسانی فر(منتظر لنگرودی)
        سه شنبه ۵ مهر ۱۴۰۱ ۱۳:۳۹
        سلام بر شاهزاده خانوم انرژی فزای شعر ناب
        امیدوارم که بتوانم برای عزیزانم در سایت مفید باشم.
        هدفی از فعالیت در این سایت ارزشمند نباید باشد جز هم افزایی.
        به امید اعتلای روزافزون شعرناب.
        سپاسگزارم از حضور ارزشمند و نظر انرژی زایتان خندانک
        ارسال پاسخ
        شاهزاده خانوم
        شاهزاده خانوم
        سه شنبه ۵ مهر ۱۴۰۱ ۱۳:۴۱
        خندانک خندانک خندانک
        م فریاد(محمدرضا زارع)
        سه شنبه ۵ مهر ۱۴۰۱ ۱۰:۱۵
        سلام استاد منتظر عزیز🌹
        عالی بود خندانک خندانک خندانک
        اینجور که از درسنامه ی شما برداشت کردم، آرایه ی مراعات النظیر که در تعریف کلاسیک و قدیمی اون مربوط به حضور واژه های متناسب در یک بیت است، ولی در عمل می تواند در بیتهای با فاصله هم اتفاق بیوفتد به شرطی که ذهن بتواند تمام آن واژه ها را هم زمان در یک تابلو یا یک فضا یا یک تصویر واحد درک کند، و کمک به تسهیل چنین درکی مربوط به مهارت شاعر است و البته پتانسیل های ذهنی مخاطب.
        پس با این حساب، همانگونه که شما هم فرمودید، آرایه ی مراعات النظیر، گستره ی وسیعتری از آنچه که در تعریف آمده دارد، بخصوص با ابداع قالب های نویی مثل نیمایی و سپید که بیت به آن معنای کلاسیک وجود ندارد.

        ممنونم از شما استاد و محقق عزیز که اینگونه خالصانه و سخاوتمندانه دانش و تجربه ی ارزشمند خودتون رو در اختیار ما اهالی شعر و ادب میذارید🌹

        سایه تون مستدام استاد🌹
        حسین احسانی فر(منتظر لنگرودی)
        حسین احسانی فر(منتظر لنگرودی)
        سه شنبه ۵ مهر ۱۴۰۱ ۱۰:۳۳
        سلام برادر جانم
        درست فرمودید. قرار گرفتن در یک قاب شرط است نه قرار گرفتن در یک بیت.

        حتی اگر تعریف کلاسیک مراعات النظیر را در نظر بگیریم، وقتی به ابیات موقوف المعانی می رسیم، بی شک بهره گیری از واژگان مؤثر و متناسب در تمام ابیات موقوف المعانی، مراعات النظیر را سبب می شود.

        باز هم از شما استاد عزیزم تشکر می کنم که با سوالاتی آگاهانه، اسباب تکمیل مباحث این آرایه را فراهم کردید.

        دوستت دارم و به این دوست داشتن مفتخرم خندانک
        ارسال پاسخ
        سارا (س.سکوت)
        سارا (س.سکوت)
        سه شنبه ۵ مهر ۱۴۰۱ ۱۰:۳۶
        درود بر استاد فریاد خندانک
        خندانک خندانک
        ارسال پاسخ
        م فریاد(محمدرضا زارع)
        م فریاد(محمدرضا زارع)
        سه شنبه ۵ مهر ۱۴۰۱ ۱۱:۰۳
        سلام برادر عزیزم خندانک
        دقیقاً همین گونه است که فرمودید، زیرا گاهی یک بیت معنای کاملاً مستقلی ندارد و معنایش به کمک ابیات دیگری کامل می شود( که مجموعه ی این ابیات مرتبط و وابسته از نظر معنایی رو ابیات موقوف المعانی میگن)، که در این صورت واژه های آرایه ی مراعات النظیر می تواند در دو یا چند بیت قرار بگیرد.
        در غزل زیبایی که در متن درسنامه آوردید، هر بیت با ابیات دیگر مراعات النظیر دارد، یعنی هیچ بیتی با بیت دیگر بی ارتباط نیست و این اوج هنر شاعری است که یک شعر در تمام طول خود با استفاده از آرایه ی مراعات النظیر از انسجام و تناسب معنایی برخوردار باشد🌹

        عزیزید و بزرگوار استاد🌹
        م فریاد(محمدرضا زارع)
        م فریاد(محمدرضا زارع)
        سه شنبه ۵ مهر ۱۴۰۱ ۱۱:۰۳
        درود شاعر و نویسنده توانا_خانم رحیمی عزیز_🌹
        شاهزاده خانوم
        شاهزاده خانوم
        سه شنبه ۵ مهر ۱۴۰۱ ۱۳:۳۶
        سلام جناب م.فریاد نکته‌سنج خندانک
        سپاس از شما که با سوال فنی خود این فرصت را برای ما نوآموزان فراهم کردید تا بیشتر و بهتر بیاموزیم خندانک خندانک

        در پناه خدای نکته‌بینی‌هایتان خندانک
        ارسال پاسخ
        شاهزاده خانوم
        شاهزاده خانوم
        سه شنبه ۵ مهر ۱۴۰۱ ۱۳:۳۷
        خندانک خندانک خندانک
        خندانک خندانک
        خندانک
        ارسال پاسخ
        رویا ادیب (نازبانو)
        سه شنبه ۵ مهر ۱۴۰۱ ۱۰:۳۳
        سلام و عرض ادب استاد احسانی فر بزرگوار
        بسیار مطالب ارزشمندی ارائه کردین
        من به نوبه ی خودم خیلی نیاز داشتم و استفاده بردم خندانک خندانک خندانک
        حسین احسانی فر(منتظر لنگرودی)
        حسین احسانی فر(منتظر لنگرودی)
        سه شنبه ۵ مهر ۱۴۰۱ ۱۰:۴۲
        سلام و عرض ادب سرکار خانم ادیب بزرگوار
        شکر خدا که این مطلب مفید واقع شد.
        سپاسگزارم از حضور ارزشمندتان خندانک
        ارسال پاسخ
        شاهزاده خانوم
        شاهزاده خانوم
        سه شنبه ۵ مهر ۱۴۰۱ ۱۳:۳۷
        خندانک خندانک خندانک
        خندانک خندانک
        خندانک
        ارسال پاسخ
        سارا (س.سکوت)
        سه شنبه ۵ مهر ۱۴۰۱ ۱۰:۴۲
        درود بر شما گرامی واستاد آقای احسانی فر
        در کلاس درس شما همیشه اموزه های نابی است که همگان از من شاگردو نو اموز گرفته تا دیگر بزرگواران بهره خوایم برد خندانک خندانک
        هم از اموزه های شما وهم نظر وحضورمعلمانی چون استاد فریاد خندانک
        بسیار پر بار بود مزین به شعر زیباتون که درک مطلب را اسان تر می کرد
        تندرست باشید ودرنگاه نور خندانک
        حسین احسانی فر(منتظر لنگرودی)
        حسین احسانی فر(منتظر لنگرودی)
        سه شنبه ۵ مهر ۱۴۰۱ ۱۰:۵۶
        سلام و عرض ادب خانم رحیمی بزرگوار
        به دیده لطف خواندید.
        شکر خدا که مفید واقع شد.
        سپاسگزارم از حضور ارزشمندتان خندانک
        ارسال پاسخ
        شاهزاده خانوم
        شاهزاده خانوم
        سه شنبه ۵ مهر ۱۴۰۱ ۱۳:۳۷
        خندانک خندانک خندانک
        خندانک خندانک
        خندانک
        ارسال پاسخ
        سید محمدرضا لاهیجی
        سه شنبه ۵ مهر ۱۴۰۱ ۱۳:۲۶

        سلام بر استاد گرانقدر پرنیانی
        وقت بخیر
        سپاس از زحمات بی وقفه شما

        با اجازه

        ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

        آیدا

        مُراعات نظیرِ چشمانت
        واداشت شاملو را به شعر
        چه نیکو بود این امرِ خیر!


        ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
        سیدمحمدرضالاهیجی
        ساکوتی.هند
        ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
        شاهزاده خانوم
        شاهزاده خانوم
        سه شنبه ۵ مهر ۱۴۰۱ ۱۳:۳۴
        خندانک خندانک خندانک
        ارسال پاسخ
        حسین احسانی فر(منتظر لنگرودی)
        حسین احسانی فر(منتظر لنگرودی)
        سه شنبه ۵ مهر ۱۴۰۱ ۱۳:۳۵
        سلام بر یار دیرینم دکتر لاهیجی بزرگوار
        خود می دانید که ارادتم به شما قلبی و قبلی است.
        سپاسگزارم از حضور ارزشمندتان خندانک
        ارسال پاسخ
        شاهزاده خانوم
        شاهزاده خانوم
        سه شنبه ۵ مهر ۱۴۰۱ ۱۳:۳۷
        خندانک خندانک خندانک
        خندانک خندانک
        خندانک
        ارسال پاسخ
        علیرضا شفیعی
        چهارشنبه ۶ مهر ۱۴۰۱ ۰۰:۲۹
        درود بر استاد احسانی فر بزرگوار خندانک
        مانند دیگر پست های آموزشی شما بسیار عالی و گویاست خندانک خندانک خندانک
        ترکیب دانش و قدرت انتقال آن موهبتی است والا که بی دریغ نثار می فرمایید. خندانک خندانک خندانک
        در سلامت باشید و برقرار خندانک خندانک خندانک خندانک
        حسین احسانی فر(منتظر لنگرودی)
        حسین احسانی فر(منتظر لنگرودی)
        چهارشنبه ۶ مهر ۱۴۰۱ ۱۰:۴۲
        سلام و عرض ادب خدمت اخلاقی مرد بزرگ شعر ناب
        حضورتان مایه مباهات و نظر مبارکتان مایه فخر است. خندانک
        سپاسگزارم از این همه لطف برای این حقیر خندانک
        ارسال پاسخ
        آرزو عباسی ( پاییزه)
        چهارشنبه ۶ مهر ۱۴۰۱ ۲۳:۴۷
        درودها استاد گرامی خندانک خندانک
        سپاس از زحمات بی دریغ شما 🙏 خندانک خندانک
        پاینده باشید و برقرار خندانک
        محمد گلی ایوری
        يکشنبه ۱۰ مهر ۱۴۰۱ ۱۷:۱۸
        درودی دیر هنگام بر شما جناب احسانی فر فرزانه
        سپاس از مطالب آموزشی و ارزشمندتان
        در پناه حق
        خندانک خندانک خندانک
        تنها کابران عضو میتوانند نظر دهند.



        ارسال پیام خصوصی

        نقد و آموزش

        نظرات

        مشاعره

        کاربران اشتراک دار

        محل انتشار اشعار شاعران دارای اشتراک
        کلیه ی مطالب این سایت توسط کاربران ارسال می شود و انتشار در شعرناب مبنی بر تایید و یا رد مطالب از جانب مدیریت نیست .
        استفاده از مطالب به هر نحو با رضایت صاحب اثر و ذکر منبع بلامانع می باشد . تمام حقوق مادی و معنوی برای شعرناب محفوظ است.
        1