رنگ انار

سلام بر اهالی ‌شعر
و راجی جان
خیلی شعرت آهنگین و موزون و سالم بود کمی غمگین
مصراع اول که (شاعرانه بهار از چشمم افتاده
باقی شعرت عالی و ستودنی ست
با این مصراع کنار نیومدم چرا؟
معمولا شعر یعنی نوشتن فراتر از متن عادی ست و اینکه شاعرِ هر شعری نسبت به دیگران دید باز تر و عمیق تر و دقیق تری به اطراف به دنیا به فصل و هر چیزی پیرامون خود دارد حالا ممکن است بهار از چشم شاعر بی افتد اما کمی درک شاعرانه از چشم افتادن برایم سخت بود
صد البته بهار و هر عنصر زیبایی از چشم شاعر نمی افتد که هیچ بلکه بارزتر و پر رنگ تر باید باشد و مجددا صد البته را سنجاق کنم به زبان درازی ام که شاعر خود بهتر بر این مصراع و احساس خود بر از چشم افتادن بهار و علت آن واقف است اما ای کاش نمی گفت شاعرانه
بیت پنجم مصراع اول با محتوای زمختی طرف بودم و نتونستم با دیگر مصاریع و احساست همخوانی کنم (اسیر چشم و دهان بسته ی قوانینم)
کدوم قوانین؟ قوانین شعر؟ یا قوانین اجتماعی؟قوانین طبیعت؟ و شما یکی را انتخاب کنید مثلا :قوانین ‌شعر
و حالا چطور میشه به شعر ربط داد

و اینکه من از تلفیق چند فصل همزمان در شعر لذت بردم اینکه شاعر در نقطه مبهم این سه فصل(بهار پاییز زمستان) سرگردان است و حست به خوبی القا شد


شعر زیباست خیلی
و بنده ی حق،جسارت کردم
پای شعر نوشتی اساتید در مورد شعرت نظر بدن ابتدا نخواستم چیزی. بنویسم احساس کردم شاید بی ادبی در محضر اساتید باشه که خود در ابتدای راه شاعری هستم و نوپا و تازه کار فقط احساسم از شعر زیبا رو به دوست عزیزم گفتم
موفق باشی
دوستت دارم

چه شاعرانه ز چشمم بهار افتاده
چه عاجزانه نفس از قرار افتاده

همیشه  دل گله دارد میان اشعارم
که چشم قافیه هایت ز یار افتاده

نشسته ام سر راه و به خاک غلطیدم
قلم شبیه دلم در غبار افتاده

هوای سرد زمستان به رنگ پاییزم
و حس و حال نفس در حصار افتاده

اسیر چشم و دهان بسته ی قوانینم
دلم دوباره به چنگ شکار افتاده

به درد خاطره هایم نخورد احوالم
شبیه عکس خرابی که تار افتاده

گذشت قول و قراری که بین دل ها بود
چنان که سرخیِ رنگ از انار افتاده

شکست قامت صبر و برید حنجر بغض
که عشق عاقبت از اعتبار افتاده ...


با احترام به ساحت بلند شعر و ادب ایران زمین
با سلام خدمت دوستان محفل ناب

"رنگ انار" غزل عاشقانه‌‌ای از شاعر جوان ایمان اسماعیلی(راجی) را می‌خوانیم که در بحر مجتث و بر وزن؛ (مَفاعلن فَعلاتن مَفاعلن فَعَلُن) با سلامت عروض و صحت قافیه سروده شده است. ذکر نکته‌ای در همین راستا خالی از لطف نیست. بیت اول و مصاریعِ زوجِ این غزل به هجای کوتاه "دِ" ختم می‌شوند. جهت یادآوری عرض می‌شود که طبق اختیاراتِ شاعر، اتمام مصراع به هر هجایی(کوتاه، بلند، کشیده) ممکن است. بر فرض اگر شاعر؛ "افتاده" را همان "افتادَست"(با هجای کشیده در آخر) می‌آوردند، باز هم قاعده‌مند بود. البته شاعر در اینجا و بجا با حذف "است"، زبانِ این فعل را به روز گردانیده‌اند.
برای آنکه عرایضم به درازا نکشد فقط به مواردی چند که به نظرم قابل توجه‌اند می‌پردازم و البته سعی می‌کنم مجمل بنویسم چرا که در شرح و نقد این غزل سخن بسیار است و مجال کم.
در بیت مطلع؛
"چه شاعرانه ز چشمم بهار افتاده
چه عاجزانه نفس از قرار افتاده"
بهارِ طبیعت یا بهارِ "معشوق" که هماره شرح و وصف زیبائی‌هایش را می‌خوانیم و می‌شنویم؛ این بار به خرق عادت از چشم شاعری افتاده است و موجب شگفتی مخاطب گشته! نمی‌توان شاعر را مورد مواخذه قرار داد، چرا که این همه در شرح و وصف بهار خواندیم و شنیدیم یک بار نپرسیدیم چرا...!
اما نکته اینجاست که خوار و بی اعتبار شدنِ بهار در نظرِ شاعر، "عاشقانه" اتفاق افتاده است! حالا می‌توانیم از شاعر بپرسیم که چگونه می‌شود عاشقانه، لطیف و با احساس، و با عشق به بهار بی‌توجهی کرد؟! یا به عبارتی عدم توجه به شخص یا چیز، چه نیازی به این چگونگی‌ها دارد...؟!

"همیشه  دل گله دارد میان اشعارم
که چشم قافیه هایت ز یار افتاده"
آنچه از این بیت قابل فهم است این است که دلِ شاعر از شعرش گله‌مند است چون توجهی به یار، محبوب، معشوق و...نمی‌کند...!
"چشمِ قافیه" ترکیب اضافه‌ایست(تشبیه بلیغ) که قافیه را به چشم مانند کرده، یا به قافیه چشم داده است. چشمی که به زعم شاعر از یار غافل شده است.
(هم قافیه مهمترین واژه‌ی بیت است و هم چشم یکی از مهمترین اعضای بدن. و حرف دل این است که یار در چشم شعر جای دارد)
و جالب است که این گله‌گزاری در بیتی رقم خورده است که به قافیه‌ی "یار" مزین است و این مورد زیبا و قابل ملاحظه‌ست.
اما به نظر نگارنده در این بیت؛ واژه‌ی "میان" خیلی لفظ و باطن لطیف و مناسبی ندارد. اگر چه منظور شاعر قابل فهم است اما واژه‌یِ "میان" بیشتر از آنکه ذهن خواننده را به فضا و مفهوم واقعیِ کلامِ شاعر مشغول کند، یک فضای دارای حجم تصویر می‌کند که دل در هیبتِ جسمی در این فضا قرار گرفته است ضمن آنکه در مصرع بعد، ضمیرِ متصل "ش" برای "قافیه‌ها" مناسب‌تر بود؛
بر فرض:
"همیشه دل گله دارد ز دفترِ شعرم، یا از آخِرِ شعرم
که؛ چشم قافیه‌هایش ز یار افتاده"
اما باز باید از شاعر پرسید چگونه چشمِ شعر یا قافیه‌یِ شعر یا چشمِ قافیه از یار می‌افتد؟!

"نشسته ام سر راه و به خاک غلطیدم
قلم شبیه دلم در غبار افتاده"
تغییر فعل "غلتیدم" به "می‌غلتم" زبان حال بهتری دارد ضمن آنکه با فعل "نشسته‌ام" همزمان است اما این فقط ظاهر ماجراست.
بطور کلی عرض می‌کنم؛ بعضی رفتارها با منطقِ عشق حتی قابل درک نیست. "غلتیدن در خاک" رفتار عاشقانه‌ای نیست و هیچ توجیه عاشقانه‌ای ندارد حتی در نظرِ معشوق هم ناخوشایند می‌نماید. با وجود آن همه درد، محنت، غم، فراق و... "به خاک غلتیدن" نوعی خود آزاری است.
"ناصِحم گفت بجز غم چه هنر دارد عشق
برو ای خواجه‌ی عاقل، هنری بهتر از این؟! (حافظ)
همان "نشستنِ سر راه" هنرِ عشق را به تصویر کشیده و کفایت می‌کند.

"به درد خاطره‌هایم نخورد احوالم
شبیه عکس خرابی که تار افتاده"
گاهی مرور خاطرات موجب تغییر در احوال آدم می‌شود و حال را یا خوش می‌کند یا ناخوش و همین خاطرات را اتفاقاتی رقم می‌زنند که در لحظه رخ می‌دهند.
اما اینجا شاعر از حال حرف می‌زند. از اتفاقی که افتاده و قرار است به خاطره تبدیل بشود و گویا اتفاق خوشایندی نبوده یا به تعبیری، خاطره‌ی خوشی رقم نخورده است و از لیست خاطرات شاعر خط می‌خورد.
اما عکسی که خراب است، خراب است. نمی‌افتد!
و عکسی هم که تار است، خراب است.
پس "خراب" که صفت تکراری و نامناسبی برای عکس است، "حشو" است.
اگر بگوئیم؛ "شبیه عکس "دو رنگی" که تار افتاده"،
ذهنِ خواننده را چقدر متوجهِ عکسهای "سیاه-سفیدِ" خاطره‌انگیز کرده‌ایم؟
اگر بگوئیم؛ "شبیه عکس سفیدی که تار افتاده"، چطور؟
و این عکسِ "سفیدِ تار"، به درد خاطره شدن نمی‌خورد.


با احترام
ابراهیم هداوند
۲۶/اردیبهشت/۱۴۰۰