نگار خنده روی ما

سپاس خدای را که فرصتی دوباره داد تا بنویسم

با عنایت بر سوال جناب عزیزیان در خصوص شعر جناب فاضلی نژاد عنوان می‌دارد قاعده ای هست به اسم قلب که  شاعر به ضرورت وزن می تواند يك هجای بلند و يك هجای كوتاه كنار هم را جابه‌جا كند؛ یعنی به جای یک هجای کوتاه و یک هجای بلند (ᴜ -)، یک هجای بلند و یک هجای کوتاه (- ᴜ) بیاورد یا برعکس. كاربرد اين اختيار شاعری كم است و تنها در تبدیل «مفتعلن» (- ᴜ ᴜ -) به «مفاعلن» (ᴜ  - ᴜ -) و تبدیل «مفاعلن» (ᴜ  - ᴜ -) به «مفتعلن» (- ᴜ ᴜ -) رخ می‌دهد.

مثال برای قلب «مفتعلن» (- ᴜ ᴜ -) به «مفاعلن» (ᴜ  - ᴜ -):

كيست  كه پيغام من به شهر شروان برد

يك سخن از من بدان مرد سخندان برد


وزن شعر فوق «مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن» است؛ امّا در مصراع اوّل به جای «مفتعلنِ» دوم، «مفاعلن» آمده است.

دست كسی برنرسد به شاخ هويت تو

تا رگ نخليت او ز بيخ و بن برنكنی


در ركن سوم هر دو مصراع به جای «مفتعلن»، «مفاعلن» آمده است.

مثال برای قلب «مفاعلن» (ᴜ  - ᴜ -) به «مفتعلن» (- ᴜ ᴜ -):

كيسه هنوز فربه است، با تو از آن قوی دلم


چاره چه خاقانی اگر كيسه رسد به لاغری؟


در رکن دوم مصراع دوم، به جای «مفاعلن»، «مفتعلن» آمده است


ایام عزت مستدام

سید هادی محمدی