پست های وبلاگ

درود بزرگوار
در پاسخ سوال شما در مورد شعر
نظر اساتید بسیار متفاوت است
ولی گفته میشود عنصر خیال و آهنگ لازمه شعر بودن است
چنانچه وزن و آهنگ رعایت شود ولئ خیآل انگیز نباشد
سروده را نظم میخوآنند
اگر از هردو مورد اشكال داشت آنرآدلنوشته میدآنند

با احترام به ساحت بلند شعر و ادب ایران زمین
و با احترام به اساتید ارجمند شعر ناب
و درود بر شما شاعر گرامی جناب قدمی واریانی (ققنوس)
پیشتر سعادت نشد تا خدمت شما و دوستان باشم. میخواستم تقاضا کنم یک نمونه از اشعار مد نظرتان را بیاورید که خوشبختانه در پست قبل آورده اید. و من با اجازه کپی کردم تا در اینجا عرایضم را با توجه به آن و پیرآمون خواسته ای که مطرح کرده اید قلمی کنم.

"روزگار فریب"
دراین گیر و دار و بگیر و ببند
دراین روزگار فریب و خدنگ
شنیدم ز ژرفنای دلم با وجود
که غوغا کنند، حق گیرند به چنگ

در این وادی که حق صاحب ندارد
که صاحب حق هم حالی ندارد
دراین موطن ازاو تن هم نمانده
دگر شور و نشاط جایی ندارد

اگر تو با توانی زورمند تر
بسازی از برم دنیایی برتر
منم باعشق وامیدم به آنروز
کنم ایران را ماوایی برتر

شود ایران میانه خاورامروز
شود یکه سوار مانند دیروز
چقدر زیبا سرود این حاجی فیروز
که بالا میرود فرهنگ امروز

به گمانم این سروده از همان دست سروده هایی ست که به زعم شما هم زیباست و هم پر احساس و هم روان. و به همین دلیل شاید دوست ندارید هیچ ایرادی داشته باشد. و یا به تعبیری آنقدر در نظر شما زیباست که حاضر نیستید دست به تغییر بعضی مصاریع آن بزنید چون از نظر شما این سروده مُبیِن احساس درونیِ شماست. چون شما همه ی آنچه را که در ذهن داشته اید، آنگونه که دوست داشته در این سروده گنجانده اید و از نظر حسی تخلیه شده اید و فکر میکنید حالا اگر دست به تغییر و اصلاح آن بزنید دیگر آن شور و حال و آن جذابیت ابتدایی را ندارد.
و حالا این خواسته ی شماست که؛ با شعری اینچنین و دارای این خصوصیات که اما ایراد وزنی دارد چکار کنیم؟!
قطعا جواب پرسش شما دوست گرامی با هر شرح و بسطی به یک عبارت ختم میشود؛ آنهم اینکه وزن لازمه ی سرودن یک شعرِ زیباست. وزن موجب آهنگین شدن کلام می شود و خود از زیبایی های شعر بشمار می رود.
اما گویا جواب را نمی شود به همین صراحت بیان کرد چرا که به نظر می رسد خواسته ی شما بیشتر ریشه در احساسات و عواطفِ سرودن دارد تا در منطقِ سرودن. جایی که نوشته اید؛ اشعار شما مورد استقبال واقع؛ و منجر به خودباوری شما شده اند، گویای احساس غالب شما .
اگر منطق را در اینجا "قواعد عروضی" فرص کنیم؛ می بینیم که در خواسته ی شما بارِ منطق مغلوبِ بار احساس گشته است. لذا برای آنکه شما دوست گرامی مجاب بشوید بنده هم سعی میکنم تا شاید بتوانم از همان دری که پرسیده اید پاسخ بدهم.(درِ احساس)
شما با وزن عروضی آشنایی ندارید و اگر ایراد وزن شعرتان برطرف بشود؛ دست کم ظاهرِ شعر و ایضا ممکن است مفهوم شعر تا حدودی تغییر پیدا کند و یحتمل این تغییر از نظر شما خوشایند نباشد. علی ایحال فرموده اید که: "در مبحث قبل صحبت بر این بود که وزن عروضی و یا کلا اصول بر زیبایی و روانی شعر برتری و ارجعیت دارد و انجام ندادن آن امکان پذیر نمی باشد و از دایره شعر خارج خواهیم شد."
گویا در برداشت کمی تعجیل کرده اید و با نمونه شعری که آورده اید؛ تعریف شما دوست عزیز از زیبایی و روانیِ شعر دستگیرمان شد...! ضمن آنکه نوعی شعر داریم که بدون در نظر گرفتن قواعد عروضی سروده می شود. این نوع شعر هم زیباست و هم بر خلاف نظر شما از دایره ی شعر خارج نیست؛ اما فی الحال در باره ی شعری صحبت میکنیم که دارای وزن است، مثل شعر شما.
و "روان و سلیس" یعنی اینکه شعر وزن سالمی داشته باشد تا خواننده هنگام خواندن سکته ای در وزن شعر حس نکند و اصطلاحا تپق نزند؛ (فی الواقع این شاعر است که تپق زده و موجب تپق زدن خواننده نیز می شود)
و اما سروده ای که آورده اید از چهار قطعه تشکیل شده است.
دو بیت اول بر وزن "فعولن فعولن فعولن فعل" سروده شده است. که خود یک "قطعه" است.
قطعاتِ دوم، سوم و چهارم بر وزن "مفاعیلن مفاعیلن مفاعیل" در قالب دوبیتی سروده شده اند.
البته این فقط ظاهر ماجراست و اگر به جزئیات بپردازیم هیچکدام از نظر وزن سالم نیستند. ضمن آنکه شما نمی توانید مجموعه ابیات بالا را به عنوان یک شعر انتشار بدهید.
با هم قطعه ی اول سروده ی شما را از نظر وزن بررسی میکنیم:
"دراین گیر و دار و بگیر و ببند
دراین روزگار فریب و خدنگ
شنیدم ز ژرفنای دلم با وجود
که غوغا کنند، حق گیرند به چنگ"
از مضمون و محتوا میگذریم و فقط به وزن که دغدغه ی اصلی شماست می پردازیم.
مخاطب مصرع اول و دوم را روان میخواند. به مصرع سوم و به واژه ی "ژرفنایِ" که میرسد، به دست انداز می افتد. این دست انداز را به هر ترتیبی رد می کند. اما به مصرع آخر که میرسد واقعا گیر میکند و دور می زند. به عبارتی سروده را کنار میگذارد. دلسرد می شود و تمایلی به خواندن سروده ندارد.
شاعر از واژه ی "ژرفنا" استفاده کرده تا شاید عمق بیشتری از احساس خود را نشان بدهد و یا صورت زیباتری به مصراع ببخشد. از طرفی وزن مصراع را به هم ریخته است و موجب تپق زدن شده است.
اگر نیک بنگریم درمیابیم که یکی از محاسن سالم بودن وزن و آهنگین بودن شعر، ایجاد ارتباط با مخاطب است. وزن و آهنگ در شعر علاوه بر زیبایی موجب می شود تا مخاطب هنگام خواندن شعر؛ بدرستی واژه ها را از هم جدا و یا به هم بچسباند. و این یعنی ارتباط مخاطب با کلام.
حال با هم اشکالات وزن را برطرف میکنیم:
"در این گیر و دار و بگیر و ببند
در این روزگار فریب و خدنگ
شنیدم ز ژرفِ دلم با وجود
که غوغا کند حق بگیرد به چنگ"
بنده بدون جایگزین کردن واژه ها، وزن شعر را اصلاح کردم. در واقع اضافه ها ی وزن را گرفتم.
"ژرفنایِ دلم" به "ژرفِ دلم" تبدیل شد تا ایراد وزن برطرف بشود اما در مفهوم عمق دل به دلِ عمیق تبدیل شد. می توانستید بگویید "شنیدم ز عمق دلم با وجود"
"غوغا کنند" و "حق گیرند" ناگزیر به "غوغا کند" و "حق بگیرد" تغییر کردند.
حالا اگر فکر می کنید با این تغییر؛ شعر شما زیبایی و روانی خود را از دست می دهد باید عرض کنم که از ابتدا راه را اشتباه رفته اید. باید به وزن شعر بی توجه نمی بودید. و یا وزنی را انتخاب میکردید تا بتوانید از واژه های مورد علاقه تان استفاده کنید.
نتیجه اینکه تا زیبا شدن شعر شما راه زیادی در پیش است.
موفق و موید باشید.
ابراهیم هداوند

سلام .دوست عزیز اگر مطلبی را نویسید چرا تا جایی که دوست داری مینویسی وکات میکنی.من این را نوشته بودم که الحمدالله بالا هنوز پابرجاست و شما فقط قسمت اولش را به میل خودتان نوشتید وپیش تاختید که اصلا قرار بر این مجادله ها نبود ونیست.نیت آموزش بود نه نقادی متن نوشته من این بود که جناب آقای اسماعیلی به زیبایی توضیح دادندبخوانید ببینید از کجا یش دیگر ننوشته اید:
""در مبحث قبل صحبت بر این بود که وزن عروضی و یا کلا اصول بر زیبایی و روانی شعر برتری و ارجعیت دارد و انجام ندادن آن امکان پذیر نمی باشد و از دایره شعر خارج خواهیم شد.
"مقوله دیگر" این بود که اگر قطعه ادبی (ما فعلا بر آن نام شعر نمیگذاریم البته فعلا ) را خواندیم بسیار زیبا و دارای موسیقی و روانی خاصی بود و در آخر اینکه دلنشین بود میتوانیم آن را شعر بنامیم و آنرا در موضع اشعار قرار دهیم ولو اینکه اوزان عروضی را رعایت نکرده ویا اصول کافی شعر را در نوشته اش قرار نداده آیا شعر سروده البته ما اینجا احساس را نه در نظر میگیریم ونه رد میکنیم چون در هنگام نگارش آن احساس است که به نوشته جان میدهد و من نوعی در وهله اول تکلیف خودم را روشن میکنم که شعر میخواهم بگویم یا یک قطعه ادبی این مسئله را در قسمت قبلی من آموختم که تکلیف خودم را در اول کار بدانم حالا که تکلیف خودم را دانستم ......"""
مطلب شما خیلی با این نوشته فاصله دارد.درضمن شما باید جنگ و ستیز تان را جای دیگر ببرید نه اینجا به آموختن آمده ایم نه فخر فروختن متاسفم.
شما مثل اینکه کاملا با این مقوله که هرچی که دوست داری را بنویسی و بقیه اش را کات کنی
شما تیکه تیکه از بحث مرا نوشته اید هرجا را که دوست داشتید کات کردید .
۱-دوست عزیزم ،دوست گلم هیچ اصراری براینکه
حتما باید بیایید شعر مرا نخوانده ندیده انتقاد کنیدنبود و نخواهد بود.کجای این مطلب درست است ما به کارزار نیامده ایم که شمشیرمان را روببندبم.و هیچ درخواستی از اینکه سیاهه های مرا ندیده نخوانده انتقاد کنید .من کجا گفتم وزن ارجعیت دارد بر روان بودن آقای عزیز که میل به کمک دارید در خدمتم ولی اگر میل به ستیز دارید شرمنده بنده الک هایم را آویخته ام.و هیچ دشمنی و سر ستیز نیامدم.من عاجزانه خواستم بیایید کمک کنید نگفتم رفیق عزیز جان هرکی دوست داری بیا نخوانده و ندیده و از روی حدسیات مرا نقد کن
اینجا دریچه را بر ای کمک باز گذاشتیم نه دوئل. آقای استاد استکی خیلی روشن و واضح فرمودند که شعر چیست ،دلنوشته چیست و توضیح هم دادند مادراین مکان احتیاج به این امور داریم وگفتم زکات علم تان ر ا اینجا خرج کنید نه اینکه جهاد نکرده اتان را.ولی یک گله از من کوچکترین به استاد عزیزم که از بدو ورود تشویق نمودند نوآموزان را استاد استکی عزیز دل همه، شما چه زیبا در قسمت اول توضیح دادید و بعد آمدید و می‌فرمائید آقای هداوند موافقم مگر ما با دانش ایشان مخالفیم نه تنها مخالف نیستیم بلکه موضوعات بدرد بخور آنرا با دل و جان میپذیریم ولی نه به اینصورت .در آخر بگویم من و امثال من آنقدر در این وانفسا صداقت به راحتی خود را کوچک همه دانستیم تا کاری کرده باشیم برای خیلی ها.در قسمت بعدی آقای هداوند درخواست دارم حتما برای نقد تشریف بیاورید و تمنا دارم نقدی منصفانه نمایید آن سیاهه اصلا کاری بود پنج دقیقه برای آن آقای عزیزتر جان نه انتشار دادم و نه جایی میبینید تقاضامندیم قدری صندلی تان را کوتاهتر نمایید تا همه فیض ببریم همان طور که آقای اسماعیلی در قسمت قبل کرد..شب خوش