پست های وبلاگ

آرایه ترصیع   هر گاه اجزای دو بخش از یک بیت یا عبارت، نظیر به نظیر، هم‌وزن و در حرف آخر مشترک باشند. البته منظور از حروف آخر حروف اصلی و انتهایی است.  1 . ای منّور به تو نجوم جلال  وی مقّرر به تو رسوم کمال  در مثال بالا ای و وی، منوّر و مقّرر، نجوم و رسوم و جلال و کمال هم وزن و در حرف آخر یکسان هستند، کلمات تو و به هم عیناً تکرار شده‌اند.  2 . ما برون را ننگریم و قال را  ما درون را بنگریم و حال را  3 . بر ظاهرش عیب نمی‌بینم و در باطنش غیب نمی‌دانم  آرایه مراعات نظیر یا تناسب  به آوردن حداقل دو واژه در یک بیت یا عبارت که در خارج از آن بیت یا عبارت نیز رابطه‌ای آشنا و خاص میان آن‌ها برقرار باشد مراعات نظیر یا تناسب گویند و بر خلاف نظر عموم، تفاوتی بین مراعات نظیر و تناسب وجود ندارد.  1 . چرا چون لاله خونین‌دل نباشم ... که با ما نرگس او سر گران کرد (لاله و نرگس هر دو نوعی گل هستند)  2 . ابر و باد و مه و خورشید و فلک در کارند ...  تا تو نانی به کف آری و به غفلت نخوری  (ابر و باد و مه و خورشید و فلک همگی جز عناصر و پدیده‌های طبیعت هستند) 3 . رسم بدعهدی ایام، چو دید ابر بهار  گریه‌اش بر سمن و سنبل و نسرین آمد (ابر بهار، سمن، سنبل و نسرین همه جزء عناصر بهار هستند)  4 . گوشم همه بر قول نی و نغمهٔ چنگ است  چشمم همه بر لعل لب و گردش جام است  (نی، قول، نغمه و چنگ همه عناصر موسیقی هستند) 5 . مزرع سبز فلک دیدم و داس مه نو  یادم از کشته خویش آمد و هنگام درو  (داس، درو، مزرع و کشته همگی مربوط به کشاورزی و درو کردن محصول هستند) 6 . تو که فلسِ ماهیِ حیرتی چه زنی ز بحرِ وجود دم  بنشین چو طاهره دمبدم بشنو خروش نهنگِ لا  (فلس، ماهی، بحر و نهنگ همه جزئی از دریا هستند)