بی تو

بااجازه مدیر ویراستاری تیک نقد و فعال میکنم
که جناب هداوند و مولایی راجع این اثر پست مدرن فرخنده بیشتر حرف بزنند و دیگران از خوانشش لذت ببرند
مچکرات

با احترام به ساحت بلند شعر و ادب ایران زمین
سلام و عرض ادب خدمت دوستان محفل ناب
و سپاس از "پژمان بدری" عزیز بخاطر حُسن سلیقه‌اش(انتخاب این شعر).

خوشحالم که دیگر بار از این قلم میخوانم آنهم "چهارپاره" با وزنی غالب و درخور، و محتوایی به‌روز.
دیر آمدم و کوتاه نوشتم. بر من ببخشایید چرا که هم بنده را مجالِ نوشتن نبود و هم اکثرِ خوانندگانِ عزیز را حوصله‌ی خواندن نیست. از سویی خوشحالم که بیشترِ دوستان با قلم این شاعر و نویسایی و توانائی‌اش آشنایی دارند و یقین دارم عدم تشریحِ زیبائی‌های اثر و کوتاه‌نویسی از جانبِ نگارنده‌ی کمین را دالِ بر ضعفِ اثر نمی‌دانند.
برای شروع ناگزیرم که "بی تو" را با اثرِ پیشینِ "سراینده‌" با عنوانِ "فلسفه‌ی پلاسیده" - که آنهم در قالب چهارپاره و در همین بحر (خفیف) سروده شده است - قیاس کنم و عرض کنم که این اثر را آنگونه که می‌باید و می‌شاید، نیافتم و از همین جهت به ذکر دلایلی می‌پردازم.
ابتدا نظرم این است که "هادی محمدی" عزیز در آغاز اثر می‌توانست بجای عبارتِ "آبستنی پر از هیچم"، جانِمایه‌ی کلامِ خود (پر بودن از هیچ. پوشیده از هیچ. مستعد خلق حوادثی از هیچ) را در ترکیبِ "آبستنِ هیچم" جا کند و کلام را مفهومی منطقی، شاعرانه و زیباتر ببخشد.

وسواس و حساسیت "سراینده" به وزن عروضیِ شعرش در "پی‌نوشتِ اثر" مسبوق به سابقه است. بنده این خصیصه را به فال نیک می‌گیرم و فرمایش ایشان را تایید و تصدیق میکنم. اما اضافه می‌کنم که در وزن عروصیِ اثر دو مورد کسرِ هجا دیده می‌شود.
بند اول؛
"روی کاغذ جنون می‌بارم"
بند سوم؛
" لایِ توتون‌هایِ سیگارم"
در این دو مورد "ن" ساکن بعد از صدای کشیده‌ی "او" آمده است که در تقطیع حذف می‌شود.
"جنون" و "توتون"
در مواردی اینچنین، بعد از هجاهای کشیده‌ی‌؛ (آ. ای. او.) "ن" ساکن از لفظ ساقط می‌شود لذا نمی‌توانیم "ن" را یک هجای کوتاهِ لازم در نظر بگیریم. مگر آنکه "نونِ" ساکن را به یکی از علائمِ زیر(کسره)، زِبَر(فتحه)، پیش(ضمه) مصوّت کنیم.

"دوس دارم که قاتلم باشم"
چه "دوس" و چه "دوست" هر کدام یک هجای کشیده محسوب می‌شوند و در ترازویِ عروض با هم برابر.
در این مصراع "دوست" به شکل محاوره نوشته شده است که شاید دلیل خاصی داشته باشد وگرنه نوشتنِ این واژه به صورت کلاسیک (دوست) هیچ اشکالی در وزن مصراع وارد نمی‌کند.

مع‌الوصف اولین باری نیست که از این قلم میخوانم و آخرین بار هم نه. و هر بار جذب شیوه و نوع منحصر به فرد آن شده‌ام.
امیدوارم "هادی محمدی" مرا ببخشایند چرا که مجالم نبود تا به شرح زیبائی‌های اثرش بپردازم و بار دیگر از این شاعر عزیز سپاسگزارم بابت انتشار آثار زیبای‌شان و امیدوارم که باز هم از این قلم بخوانم و بیش از پیش لذت ببرم.


با احترام
ابراهیم هداوند
۱۷/ فروردین/ ۱۴۰۰

سلام

و

گاهی وقت ها شعری را می خوانی و فارغ از هر فرم و محتوایی با خود می گویی ؛
شاعر چه دردی را تحمل می کند و چه رنجی می کشد که این چنین صدای واژه ها را درآورده است ؟
گویی همیشه همین گونه است که همه شعر را می خوانند ، ایراد می گیرند، تعریف می کنند و نقد ، اما کسی حال شاعر را نمی بیند در حالی که شعر را می توان آیینه ی تمام نمای احوال و اوضاع شاعر دانست که صد البته ناخودآگاه شاعر در چنین مواردی بسیار پیشتر و بیشتر از شاعر به اتفاق شعر نزدیک و نزدیک تر می شود .
اما ناگفته نماند که هر شعری و هر شاعری را چنین حالاتی دست نمی دهد و به همین دلیل است که در بسیاری موارد وقتی شاعری از درد و رنج می نویسد به خواننده احساس تصنعی بودن دست می دهد چرا که خواننده یا مخاطب می تواند میزان دخالت ناخودآگاه شاعر را احساس کند و اگر در این میان شعر به قدرت ناخودآگاه شاعر و احساسات درونی و نهفته ی او اتفاق افتاده باشد با او همزاد و همذات پنداری هم می کند .

در این شعر دردناک نیز شاعر انگاری که به یک باره به آن میزان از آگاهی رسیده است بداند هیچ نمی داند و بفهمد در برابر تمامی سرشاری تقریبا یک هیچ کوچک در حد صفر است هم به لحاظ ظاهری و هم تاثیر عددی اش اما اصلا قصد تاویل شعر را ندارم چرا که خودش دارد داد می زند خودش را ، همه ی حرف من فقط آن درد و رنجی ست که شاعر تحمل می کند تا حرف های حیاتی را بزند و در بیشتر این رنج ها جالب آن است که او برای دیگران رنج می کشد و برای دیگران درد تحمل می کند و گواه عینی این ادعا ضمیرهای متصل و منفصل تو هستند که نزدیک به پانزده بار به کار رفته اند و بی تردید تمام این تو ها به معشوق ختم نمی شود بلکه بسیاری از آن ها به جامعه ، به مردم باز می گردد و در این موارد مراجع ضمیر های تو نه تنها مسبب آن چه که روی داده اند نیستند ، بلکه خود سبب و دلیل هستند که شاعر دارد از رنج و دردش به خاطر آن ها سخن می گوید به زبان ساده تر می شود همان رسالت شاعر در قبال جامعه ولی دوست ندارم این احساس بی نظیر و دردناک شاعر را با یک مشت شعار نخ نما شده یکی کنم .
حرف بسیار دارم در این شعر و بی شک بازمی گردم تا ادامه ی این بحث را پی بگیرم ...

ادامه دارد ....

سلام

و


１) مضربی صفر مانده درامّا

２) بی تو در لَهجه ای پر از مُردن
３) با غرورم مدام درگیرم


４) بی تو در خلوتی بَغل کردم
ازدحام خودم و افکارم


５) بی تو دلتنگیم قدم برداشت
６) ذهن سُرخورده ام کمی تا شد
７) لَرز بر استخوان من جا شد


８) دفتر از ماجرای احوالم
لاشه اش سمت خودکشی برده

９) شعر من پای تاولش زایید
10) واژه هایی اَلک شده گاهی
مغز پوسیده را زهم پاشید

１１) بی تو تنهاییم گره خورده
１２) شاعرت روی دست بیماری


از ده پاره ی شعر تنها دو پاره از آن فاقد تشخیص یا جاندارپنداری هستند که به جای آن ها در برخی از بندها دو یا سه مورد از این آرایه ی مهم ادبی وجود دارد .

اما دلیل اهمیت این ماجرا چیست ؟

اگر چه تشخیص به صورت کلی یکی از آرایه های زیبا و پر کاربرد ادبی از قدیم تا امروز بوده است و می توان به جرأت گفت در تمامی شعرها ردپایی از خود برجای گذاشته است ولی اگر بخواهیم دلیل اهمیت ویژه تر آن را در این شعر بدانیم ، باید به بررسی جایگاه اصلی ترین جاندار شعر و تقابل اش با جاندارهای استعاری بپردازیم .
اصلی ترین جاندار بی گمان انسان است و زمانی که شاعر همانند این شعر تاکید فراوانی بر قرار دادن اشیاء در برابر او از طریق تشخیص دارد بدون تردید بر جایگاه انسان نقدی بسیار شدید دارد و از این راه می خواهد که این امتیاز ویژه و منحصر به فرد را که باعث شده است آدمیان خود را مالک زمین بدانند ، به چالش بکشد .
برای اثبات این ادعا اگر به شعر بنگریم خواهیم دید که انسان که همان شاعر یا راوی است در تمامی موقعیت های شعر موجودی ست وابسته به یک « تو » ی همواره غایب و همان گونه که در نقد قبلی گفتیم این تو علاوه بر معشوق می تواند مردم نیز باشد و این بار باید اضافه کنیم که این تو می تواند خود گمشده ی انسان باشد ( اسم خود بی بهانه گم کردم )، خودی که در هیاهوهای ذکر شده در شعر از اصل خویش و حقیقت وجود ش فاصله ای بسیار گرفته است و بدون آن از انسان تنها نفس کشیدن و حرف زدن اش باقی مانده است که با تشخیص های متوالی شاعر متذکر می گردد که این کارها را حتی اشیاء هم می توانند انجام دهند و آن چه که از عهده ی انجام هر کسی و چیزی غیر از انسان خارج است
همان سرشار شدن از تویی ست که در خودش ، معشوق و مردم مشترک است و بی تردید این نقطه ی اشتراک همان جنبه ی انسانیت آدمیزاد است .

به قدری این شعر در خویش زوایای پنهان و قابل کشفی دارد که باز هم علیرغم نوشتن دومین نقد همه ی آن ها گفته نشد اما به دید خودم اصل ماجرا را در این نقد گفتیم و بررسی کردیم حال ببینیم نظر هادی شاعرترین من و دیگر اساتید گرامی چیست ...