مرا یادش نیست !

سلام ...
علاوه بر شما جناب کاظم بهمنی هم از ردیف " مرا یادش نیست " استفاده کرده . همچنین در همین سایت جناب آقای زارع ( م . فریاد ) در آخرین سروده ی ارسالی شان از همین قافیه و ردیف استفاده کردند و بنده هم نقدی بر آن نوشتم که .... اما چیزی که در شعر شما نظرم را جلب کرد و باعث تحریکم به نوشتن شد ، استفاده ی فراوان و دلنشین از آرایه ی مراعات نظیر در شعرتان بود که با هم مرور میکنیم :

آنکه شد همنفس و یار ، مرا یادش نیست
بهترین همدم وغمخوار ، مرایادش نیست

همدم / همنفس / یار / غمخوار



بال و پر داد به من , شیوه ی پرواز آموخت
مرغ دل ، خسته و بیمار ، مرایادش نیست


بال / پر / مرغ / پرواز


مثل یک زلزله بنیادِ مرا ویران کرد
مانده ام‌ در پسِ آوار ، مرا یادش نیست

زلزله / آوار / بنیاد / ویران



مثل مجنون به سر تازه مزار لیلی
خاک می بویم و دلدار مرا یادش نیست

خاک / مزار ... همچنین تلمیح داستان لیلی و مجنون


همچو فرهاد که در کوه ز عشقش گُم شد
شده ام ناخوش وتبدار ، مرا یادش نیست


با اینکه این بیت تلمیح داشت و میتوانست ادامه ی بیت قبل باشد اما بنظرم بیت خوبی از آب در نیامده ، و چون با غیبت شیرین ، تلمیح هم ناقص مانده ست . من به زیبایی آن رای نمیدهم


آنکه خود منشاء هر باور وایمانم بود
پشت یک پرده ی انکار، مرایادش نیست


باور / ایمان / انکار ( همچنین پرده ی انکار اضافه ی تشبیهی ست )


خسته از عشقم و شد باغ مصفّای دلم
چون خزان‌ بی بر و بی بار، مرا یادش نیست


باغ / خزان / بر و بار / .. باغ مصفای دل ( اضافه ی سه گانی تشبیه )


شعله ی عشق در این حادثه ی تنهایی
شعر غمبار شد و یار مرا یادش نیست


این هم بیت ضعیفی بود هرچند وزن آن خاصه در مصرع اول روی ریل بود و حتا از دو ترکیب شعله ی عشق و حادثه تنهایی هم استفاده شده بود ، اما اولا هردو ترکیب تکراری هستند و دوم بین دو مصرع من فکر میکنم رابطه ی قوی برقرار نیست

....
در کل استعداد شما را برای سرایش غالب غزل ستایش میکنم . و به گمانم اگر نیم نگاهی به غزلسرایانی مثل فاضل نظری / علیرضا قروه / حسین منزوی / الهام امریاس / نجمه زارع و مرحوم معینی کرمانشاهی بیندازید ، در پیشرفت کار شما تاثیر خواهد داشت . همچنین توجه بیشتر به صور خیال ( که البته در همان کانال قبیله که شما هم عضو هستید ، بزودی تدریس خواهد شد )
...
سعی کردم ساده و خلاصه نکاتی که بنظرم ضعف و قوت قلم شماست از دید ناقص خودم بیان کنم . امید که شاهد ترقی و کمالتان باشم


مانا
تبریز ۲۳ دی ۹۹

با احترام به ساحت بلند شعر و ادب ایران زمین

سلام بانو فروغ گرامی
ابتدا عرض کنم که وقتی گزینه‌ی نقد یک شعر فعال شد؛ وقتی آن شعر نقد خورد، و مهم‌تر وقتی مزیّن شد به یادداشت ارزنده‌ای چون یادداشت جناب بهروز عسکرزاده‌ی عزیز، به نظرم باید به صاحب اثر تبریک گفت.
اینها که عرض کردم نه تعارف است و نه مجیزگویی.

و اما غزل شما را چند باری خواندم و نیز یادداشت‌ همه‌ی دوستان عزیز را. و در این که غزل زیبایی ست شکی ندارم. تنها بابت تاخیرم پوزش می‌طلبم و واقعا دیر به این غزل زیبا رسیدم.
میخواهم به جلوه‌ی اثر شما - بطور کلی - بپردازم. یعنی اینکه این اثر در قالب یک غزل چقدر موفق به نظر می‌رسد؟!
مضمون غزل عاشقانه، گلایه آمیز و از بار عاطفیِ قابل ملاحظه‌ای برخوردار است.
ضمن آنکه قاعدتا ردیف نسبتا بلندِ بکار گرفته شده در این غزل(مرا یادش نیست) بر بارِ دلتنگی و شِکوه‌آمیزیِ آن باید بیَفزاید.
این مشخصه‌ها گویای آن‌اند که باید انتظار خواننده و یا مخاطبِ شعرِ شاعر از این حیث برآورده بشود.
به زعم کمترین در این مورد و در این قِسم مضامین برای آنکه شاعر بتواند حس خود را بهتر به مخاطبِ خود انتقال بدهد، باید در عمق بیشتری شنا بکند.
بله شنا بکند، درست شنیدید.
بانو فروغ گرامی دل به "دریای رمل" زده و این غزل را در این بحر سروده‌اند. البته از زحافات این بحر اختیار کرده و بر وزن: "فَعَلاتُن فَعَلاتُن فَعَلاتُن فَعَلُن" (رمل مثمن مخبون محذوف) و به زیبایی و بدون عدول حتی یک هجا سروده‌اند.
اینجا، در این غزل و مشخصَن در ابیات آغازینِ غزل(سه بیت اول) گمان می‌رود که شتاب و جوانیِ بحر رمل؛ مجالِ درنگ و تامل به شناگرِ خود را نمی‌دهد تا آنگونه که باید طعمِ این ابیات را به مخاطب خود بچشاند. از طرفی هم به نظر می‌رسد که سراینده‌ی اثر در حال محک زدن عمق این دریاست تا خود را برای یک غوص دیدنی آماده کند. لذا جز طعمِ گلایه، آنهم از تکرارِ ردیف "مرا یادش نیست" طعم دیگری آنگونه که انتظار می‌رود حس نمی‌شود.

اشتباه برداشت نکنید! معنای حرفم این نبود که بحر رمل مناسب سرودن این قسم مضامین نیست، بلکه بیت چهارم و پنجم را گواه میگیرم تا این بار شاهد غوصِ زیبای بانو فروغ گرامی به اعماق دریای رمل باشیم:

مثل یک زلزله بنیادِ مرا ویران کرد
مانده ام‌ در پسِ آوار ، مرا یادش نیست

مثل مجنون به سر تازه مزار لیلی
خاک می بویم و دلدار مرا یادش نیست

در این دو بیت از آن شتابِ سطحی امواج و جوانیِ دریای رمل خبری نیست، ژرف‌تر و با وقار‌تر به نظر می‌رسد. پیداست که سراینده‌ی با استعداد و توانا خیلی هم با این دریا بیگانه نیست و به خوبی افسار امواج شتابان رمل را در این دو بیت به اختیار گرفته‌اند. مخصوصا در بیت دوم که بالاخره و به زیبایی انتظار مخاطب را برآورده و با بکارگیریِ واژه‌ها و آرایه‌های درخور، و خلق تصاویری ناب طعم دلتنگی را به طعمِ شکوه‌آمیزی غزلِ خود می‌افزاید تا کامِ مخاطب را ناکام نگذارد.
سراینده‌ی ارجمند به خوبی آگاه است که هنگام سرودن در بحر رمل؛ به سبب خصوصیتی که این دریا دارد، اگر از واژه‌ها و آرایه‌های سبک استفاده کند، او هم سبک می‌تازد و برعکس، با وقار و خرامان می‌شود.
اما افسوس که غوص به اعماق این دریا فقط به فاصله‌ی دو بیت و شاید کمی بیشتر طول نمی‌کشد. و طعمِ گسِ دلتنگی و شکوه‌سرایی به همین مقدار چشیده می‌شود!

در پایان نه به جهت مقایسه بلکه برای حُسن ختام غزلی از حضرت حافظ می‌آورم و دعوت میکنم همه‌ی دوستان را به سوز و گدازهای عاشقانه‌ی حافظ در دریای رمل و با همین وزن.

سینه از آتش دل در غم جانانه بسوخت
آتشی بود در این خانه که کاشانه بسوخت

تنم از واسطه‌ی دوری دلبر بگداخت
جانم از آتش مهر رخ جانانه بسوخت

سوز دل بین که ز بس آتش اشکم دل شمع
دوش بر من ز سر مهر چو پروانه بسوخت

آشنایی نه غریب است که دلسوز من است
چون من از خویش برفتم دل بیگانه بسوخت

خرقه‌ی زهد مرا آب خرابات ببرد
خانه‌ی عقل مرا آتش میخانه بسوخت

چون پیاله دلم از توبه که کردم بشکست
همچو لاله جگرم بی می و خمخانه بسوخت

ماجرا کم کن و بازآ که مرا مردم چشم
خرقه از سر به درآورد و به شکرانه بسوخت

ترک افسانه بگو حافظ و می نوش دمی
که نخفتیم شب و شمع به افسانه بسوخت



با احترام
ابراهیم هداوند
۲۵ / ۱۰ / ۹۹