*تایید*

سلام دوستان
برای آشنایی با آرایه ی حس آمیزی بااجازه تیک نقد رو میزنم.

حس آمیزی چیست؟
معنی حس در لغت‌نامه دهخدا ادراک، درک و احساس است و کلمه آمیزی از مصدر آمیزش به معنای تلفیق، مراوده و آمیختن است
پس بدین ترتیب حس آمیزی به معنای تلفیق چند حس از حواس پنج گانه ی انسانی می باشد.
حواس پنج گانه:
حس بینایی،حس شنوایی،حس لامسه،حس چشایی،حس بویایی

این آرایه قدمتی طولانی‌ در زبان و ادبیات فارسی دارد و شاعرانی فردوسی، مولوی و ... از آن بهره می‌بردند. جالب است بدانید که صائب تبریزی و بیدل دهلوی که از شاعران سبک هندی هستند در اشعار خود از این آرایه بسیار استفاده می‌کردند. همینطور در اشعار شاعران امروزی نیز مانند اشعار سهراب سپهری سرآمد بوده است.

مرا در نهانی یکی دشمن است
که بر بخردان این سخن روشن است

شاهنامه، فردوسی

عبارت سخن روشن است؛ درآمیختن دو حس شنوایی و بینایی است.

نجوای نمناک علف‌ها را می‌شنوم
شب پر خواهش
و پیگر گرم افق عریان بود

سهراب سپهری

نجوا امری شنیدنی است و نمناک امری لمس کردنی و در این شعر زیبا از سهراب سپهری این دو حس در هم آمیخته است و شاعرانگی را ایجاد کرده.

انواع ساختار آرایه حس‌آمیزی

این آرایه با توجه به دستور کلمات، به دو صورت ترکیبی و غیرترکیبی در اشعار و متون شناخته می‌شود.

ترکیبی

این آرایه به صورت ترکیب اضافی یا و ترکیب وصفی در اشعار و متون دیده می‌شود، به طور مثال می‌توان به ترکیبات وصفی مثل صدای گرم و ترکیبات اضافی مثل بوی عشق اشاره داشت. البته ترکیبات وصفی مغلوب نیز همین خاصیت را دارا هستند مثل تلخند که همان خنده تلخ است.

غیرترکیبی

در این حالت دیگر ترکیبات وصفی و اضافی جایی ندارند و اغلب به صورت فعل در جمله حاضر می‌شوند.

بو شنیدن
درد خوردن

انواع حس‌آمیزی

طرفین حس امیزی (یعنی همان دو حسی که با هم ترکیب می‌شوند)، دو دسته کلی برای این آرایه به‌وجود می‌آورند.

حسی-انتزاعی

هنگامی‌ که در ابیات یا متون یکی از حواس، در دسته حواس پنجگانه باشد و دیگری به دسته‌ای تعلق نداشته باشد؛ در واقع انتزاعی یا بی‌حس باشد؛ به آن حس آمیزی حسی-انتزاعی گفته می‌شود. لازم به ذکر است که اغلب این دسته به صورت ترکیب اضافی حضور دارند.

بر لب کوه جنون خنده شیرین بهار
نقش زخمی‌است که از تیشه فرهاد شکفت.

نصرالله مردانی

ترکیب خنده شیرین در واقع ترکیب حس چشایی و با یک حس انتزاعی است. البته در این بیت حسن تعلیل هم مشاهده می‌شود.

حسی-حسی

در مواردی به وجود می‌آید که هر دو سمت ماجرا مختص به حواس پنجگانه باشند؛

بی هیچ اثری از آن روشنایی‌های مبهم و خنک تابستان، شاخه‌های عظیم به وضعی موحش سیخ ایستاده بودند.

بینوایان، ویکتور هوگو

ترکیب روشنایی خنک متعلق به دو حس بینایی و لامسه است.

روش‌‌ پیدا کردن آرایه حس‌آمیزی در شعر و متن

همانطور که در دسته‌بند‌ی‌های این آرایه گفته شد، می‌دانیم که در آرایه حس‌آمیزی به هر شکلی که به کار رفته باشد، حتما یکی از حواس پنجگانه در آن حضور دارد. پس اگر در همان ابتدا با خواندن شعر یا متن، حس پنجگانه‌ای را مشاهده کردید آن را به دفت بررسی کنید؛ سپس با توجه به ترکیبات و کلمات کنار این حواس ببینید که آیا حس و محسوس با هم مطابقت دارند یا نه! اگر حس و محسوس هر دو متعلق به یک دسته بودند آرایه‌ای وجود ندارد؛ ولی اگر متعلق به دو حس متفاوت بودند آرایه حس آمیزی را پیدا کرده‌ایم.

از صدای سخن عشق ندیدم خوش‌تر
‌یادگاری که در این گنبد دوار بماند

غزلیات، حافظ

دیدن صدا ترکیبی از دو حس بینایی و شنوایی است.

به ترانه‌های شیرین به بهانه‌های زرین
بکشید سوی خانه، مه خوب خوش‌لقا را

دیوان سمش، مولانا

در این بیت دو بار از آرایه حس آمیزی استفاده شده است. ترانه‌های شیرین ترکیب دو حس شنوایی و چشایی از دسته حسی-حسی و بهانه‌های زرین (اگر زرین را رنگ در نظر بگیریم)، ترکیب حس بینایی با واژه‌ای انتزاعی است که مربوط به دسته حسی-انتزاعی می‌شود.

منبع: بخشی از مقالات مطالعه شده

حالا اگر به اثر برگردیم
لبخند چشم نوعی حس آمیزی است
حس بینایی(چشم)با لبخند حس انتزاعی در آمیخته شده است.

اما و اما و اما

در نوشته ها یا اشعار کوتاه مانند هایکو سپکو پریسکه و ....
هیچ گونه اضافه گویی پذیرفته نیست و همیشه کوبش پایانی شعر را از ورطه ی نثر نجات می دهد

در این کار میشد بهتر عمل کرد و شاهزاده عجولانه جملات را دچار ضعف تالیف نمیکرد
مثلا
لبخند را بر لبان(خود)
نقاشی می کنند
حدف خود جمله را دچار نقص خوانش کرده است

یا در پایان با جابجایی اجزای جمله حس شاعرانه تری به متن میداد

نگاه تایید....

که رضا سعادت نژاد عزیز بهش اشاره کرده بود
گاهی با همین جابه جایی ها تفاوت مشخص می شود

خلاصه
ان شاء الله که مقبول افتد

 

یا حسین بن علی

سید هادی محمدی

اینو از هادی یاد گرفتم😄😄😄

جای امیرحسینم خالی
مخلصات