پست های وبلاگ

وزن رباعي دو شجره اصلي دارد:

❗الف - شجره اخرب ، که جزو نخست آن «مفعول ٌ» يعني اخرب ِ مفاعيلن ميباشد.

❗ب - شجره اخرم ، که جزو نخست آن «مفعولن » يعني اخرم ِ مفاعيلن است .

اينک به‌شرح دو شجره ميپردازيم:

🔵الف - شجره اخرب ، داراي 12 وزن زير است که هشت وزن اول آن اصلي ودر زبان پارسي متداول و 4 وزن آخر فرع مستخرج از 8 وزن نخست و کمتر متداولست :

1- اخرب مقبوض مکفوف مجبوب

(مفعول ُ مفاعلن مفاعيل ُ فَعَل ْ):

جانم بفداي آنکه او اهل بود
سر در قدمش اگر نهم سهل بود

 

2- اخرب مقبوض مکفوف اهتم

(مفعول ُ مفاعلن مفاعيل ُ فعول ْ):

قومي متفکرند در مذهب و دين
جمعي متحيرند در شک و يقين

 

3- اخرب مقبوض اَزَل َ

(مفعول ُ مفاعلن مفاعيلن فاع ):

ابر آمد و باز بر سر سبزه گريست
بي بادۀ گل رنگ نمي‌شايد زيست

 

4-اخرب مقبوض ابتر

(مفعول ُ مفاعلن مفاعيلن فع):

بر مفرش خاک خفتگان مي بينيم
در زير زمين نهفتگان مي بينيم

 

5- اخرب مکفوف اهتم

(مفعول ُ مفاعيل ُ مفاعيل ُ فعول ْ):

آبادي ميخانه ز مي خوردن ماست
خون دوهزار توبه در گردن ماست

 

6- اخرب مکفوف مجبوب

(مفعول ُ مفاعيل ُ مفاعيل ُ فَعل ْ):

اسرار ازل را نه تو داني و نه من
وين حرف معما نه تو خواني و نه من

 

7- اخرب مکفوف مجبوب

(مفعول ُ مفاعيل ُ مفاعيلن فاع ):

اين چرخ و فلک را که بر او گردانيم
فانوس خيال از او مثالي دانيم

 

8- اخرب مکفوف ابتر

(مفعول ُ مفاعيل ُ مفاعيلن فع):

هر راز که اندر دل دانا باشد
بايد که نهفته تر ز عنقا باشد

 

9- اخرب مجبوب

(مفعول ُ مفاعيلن مفعول ُ فَعَل ْ):

گفتم که سرانجامت معلوم نشد.

 

10- اخرب اهتم

(مفعول ُ مفاعيلن مفعول ُ فعول ْ)

گفتم که سرانجامت معلوم نگشت .

 

11- اخرب مخنًّق اَزَل ّ

(مفعول ُ مفاعيلن مفعولن فاع ):

 گفتم که سرانجامت معلومم گشت .

 

12- اخرب مخنًّق ابتر

(مفعول ُ مفاعلين مفعولن فع):

گفتم که سرانجامت معلومم شد.

 

🔵ب - شجره اخرم ، 12 وزن دارد که از شجره اخرب مستخرج و کمتر مصطلح است :

1- اخرم اخرب مکفوف مجبوب

(مفعولن مفعول ُ مفاعيل ُ فَعَل ْ):

خاقاني را زآن رخ و زلفين بخم .



2- اخرم اخرب مکفوف اهتم

(مفعولن مفعول ُ مفاعيل ُ فعول ْ):

خاقاني را ذم کني اي دمنه عصر.



3- اخرم اخرب اَزَل ّ

(مفعولن مفعول ُ مفاعيلن فاع ):

خاقاني را طعنه مزن زهرآميغ.



4- اخرم اخرب ابتر

(مفعولن مفعول ُ مفاعيلن فع):

خاقاني را جور فلک ياد آيد.



5- اخرم مخنًّق اخرب اهتم

(مفعولن مفعولن مفعول ُ فعول ْ):

بايارم مي‌گفتم در هجر مکوش .

 

6- اخرم مخنًّق اخرب مجبوب

(مفعولن مفعولن مفعول ُ فَعَل ْ):

با يارم مي‌گفتم در خشم مرو.



7- اخرم مخنًّق اَزَل ّ

(مفعولن مفعولن مفعولن فاع ):

با يارم مي‌گفتم اين جورت چند.



8- اخرم مخنًّق ابتر

(مفعولن مفعولن مفعولن فع):

با يارم مي‌گفتم اين جورت بس .



9- اخرم اَشْتَر مکفوف اهتم

(مفعولن فاعلن مفاعيل ُ فَعَل ْ):

سنگ اندر بر بسي دويديم چوآب .



10- اخرم اَشْتَر مکفوف مجبوب

(مفعولن فاعلن مفاعيل ُ فَعَل ْ):

 خاقاني وام غم نتوزد چه کند.



11- اخرم اَشْتَر اَزَل ّ

(مفعولن فاعلن مفاعيلن فاع ):

خاقاني را گلي به‌چنگ افتاده ست .



12- اخرم اَشْتَر ابتر

(مفعولن فاعلن مفاعيلن فع):

وا فريادا ز عشق وا فريادا.

منبع:

http://www.borya.ir/news/3927/وزن-های-رباعی.html