دسته گل

سلام



من فکر می کنم هر آنکه خود را در جایگاه نقد یک شعر قرار می دهد ، در واقع بر مسند داوری نشسته است و یک داور پیش از هر موضوعی باید بی طرف باشد و تنها به اصل دعوی بپردازد تا عادلانه رای دهد . برای بنده نیز از روزی که به سایت های ادبی آمدم ، این یک اصل بوده که همواره به خود یادآوری اش کردم . و اگرچه با مرام و محتوای یک شعر ممکن است زاویه ای داشته باشم ( که البته در همه جا امری طبیعی ست ) اما این اختلاف عقیده نباید به دیدگاهم در مورد پدستال یک شعر و زیبایی های آن کشیده شود و بر آن تاثیر بگذارد . البته بارها هم گفته و تکرار می کنم ، هرگز خود را منتقد ادبی نمی دانم و ای‌کاش غیر از گزینه های سه گانه ی خصوصی، کامنت عادی و نقد ، گزینه ای به نام " واکاوی " یا " حاشیه نویسی " هم بود که همان را انتخاب می کردم و نقد را به اساتید فن می سپردم . اما از آنجا که اغلب چیزی فراتر یا فروتر از یک کامنت عادی می نویسم، معذورم از زدن دگمه ی نقد .

اما شعر این صفحه از جناب احسان فلاح عزیز که به نظرم بایستی در سه پلان مختلف بررسی شود : ۱- وزن و موسیقی ۲- صنایع ادبی ۳- شرح مفاهیم
و من سومی را که به سیاق خودم نزدیک تر است انتخاب می کنم . برای درک بهتر شعر باید مختصری با نیچه / ماکیاولی / و جمهور آشنا شویم :

۱- اینکه نیچه چه بود و چه گفت ، شرحی مبسوط است. آنچه به این شعر مربوط است ، ارتباط دیدگاه او با "اقویا" ست که شاعر در گریزی کوتاه به آن واکنشی کنایه آمیز داشته است . نیچه در کتاب " تبارشناسی اخلاق " بحثی دارد به نام " اراده ی معطوف به قدرت " که مدعی ست ، اخلاق مبنای طبیعی ندارد و باید و نبایدهای آن ساخته ی ذهن و ظن بشر است . و معتقد است جامعه نیز چون جنگل ، همواره صحنه ی تنازع برای بقاست و اخلاق عیسوی و سقراطی نباید مانع از این شود که انسانهای قدرتمند ، تخته بند ضعیفان جامعه شوند . نیچه در کتاب‌های دیگرش ( فراسوی نیک و بد / چنین گفت زرتشت و .. ) انسان ایده آل خود را ترسیم می کند که قوی ست و قوت او باید در جامعه اعمال شود . او نام این مطلوب را " ابرمرد " می گذارد و الی آخر ....

۲- ماکیاوی در قرن شانزدهم کتابی به نام " شهریار " نوشت . و در آن به حاکم زمان خود توصیه هایی کرد که بعدها موجب انتقاد شدید جوامع فلسفی و مذهبی و حتا سیاسی شد . او در آن کتاب راه‌های به استثمار کشیدن مردم را به حاکم یاد داد . هرچند بعدها عده ای از او حمایت کردند و نوشته ی او را " عریان کردن سیاسیون " نامیدند . اما بعد از آن هر سیاستمدار و حاکمیتی که از قدرت خود سوءاستفاده می کرد در نظر منتقدان ، ماکیاولیست بود .

۳- جمهور نام کتابی از افلاطون است . و فکر کنم نخستین کتاب فلسفی که خواندم همان باشد . در این کتاب افلاطون جامعه ی دلخواه خود را ( اتوپیا ) ترسیم کرده که عده ای از اشراف آموزش دیده بر آن حکومت می کنند ( سیستم اریستو کراسی ) . البته اینکه افلاطون ، زنان، بردگان ، هنرمندان و برخي ديگر را در آن مدینه ی فاضله اش راه نمی داد خود بحث دیگری ست که اینجا مجال و مهلت آن نیست.


حالا به شعر برگردیم : شاعر معتقد است که دوران زمامداری رئیس جمهور فقید ( حجه الاسلام رییسی )دوره ای بوده که دیدگاه‌های قدرت نیچه و ماکیاولی و افلاطون ، را به سخره گرفته و تفکرات آنها را بی اثر کرده است . زیرا او از اقویا نبود و در مدینه ی فاضله اش اقشار ضعیف جامعه حاضر و اثرمند بودند و برخلاف شهریار ماکیاولی ، نیت استثمار نداشت و انجام نداد .
اگرچه زبان شعر مانند هر مدح دیگری از غلو مبرا نیست، اما غلو لازمه ی حماسه و مدح است و زیبایی آن را نمی شود منکر شد . شاعر موفق شده که فلسفه و سیاست و حماسه را در یک قاب جمع کند و شعری چنین ملیح، چشم نواز ، چندلایه و مهمتر از همه ریشه دار ، محصول توانایی شاعر و آگاهی او از کاراکترهای مورد نظر بوده است . و باید به صاحب اثر تبریک گفت ، از آن روی که شعر به نوعی آفرینش است . و مخلوقی چنین کم عیب، ما را به شناخت آفریدگار آن و تحسین قلمش مجاب می کند .



سپاس از حوصله ی دوستان
مانا