ساکِنِ من

به نام او که می داند

خدا را شکر که امروز بعد از مدت ها فرصتی خوب پیش آمد و حالی، تا در شعر ناب چشمی بچرانم در میان آثار دوستان و شکاری داشته باشم از نوع متفاوت.

وزن این اثر اگر ذهنم درست یاری کرده باشد در دسته بندی دایره مختلفه و بحر منسرح قرار می گیرد.
ساده تر بگویم مفتعلن مفتعلن فاعلن و در اختیارات با قابلیت تبدیل ارکان مفتعلن به مفاعلن و رکن آخر فاعلان است.

بی تردید اینجا نیستم که وقت دوستان را با یادآوری الفاظ و واژه هایی بگیرم که هزارتاشان صنار نمی ارزد و یا بگویم که چرا برخی مصاریع این اثر سحر موسوی چقدر به حافظه مخاطبان نزدیک است و فکر می کنند بارها چنین مصاریعی را جاهای دیگر خوانده اند.

هرچند فکر می کنم اکثر ماها زمزمه هایی اینچنینی در سرایش با واژه های نزدیک به هم و مشابه به قدر وفور در فضاهای حقیقی و مجازی از گذشته های دور زیر لب داشته ایم.

با این اوصاف تاثیر زمزمه های زیرلب و شنیده ها می تواند در جان بخشی اینگونه آثار دخالت مستقیم داشته باشد.

اما هدف از شکار این اثر و گشودن پنجره سبز نقد این بود که موضوعی به نام ذوالبحرین را در کنار دوستان مرور کنیم. به این مصرع توجه بفرمایید:

- خواندن در اوج بی تابی و عجولانه، ضرب آهنگ تند -
ساحلِ آرامشِ قلبَت شدم
ساحلِ آ ( مفتعلن ) رامشِ قلـ ( مفتعلن ) بَت شدم ( فاعلان )


و دوباره اینگونه
– خواندن با آرامش و فراخی خاطر، ضرب آهنگ آهسته -
ساحلِ – مکث – آ( فاعلاتن ) رامشِ قلـ ( فاعلاتن ) بَت شدم ( فاعلان )- بحر رمل

اما دلیل گذاردن – مکث – در تقطیع دوم را می توانید مفصلا در خواص صدای کسره و میل این حرف به سمت صدای کشیده ( ای ) بررسی کنید.

و دوباره با چنین روش و ترفندی که ذکرش رفت این مصرع را مرور کنید:
ساکنِ من،عازِمِ هر جا شدی

و البته مصرع ابتدایی را بدون در نظر گرفتن کامایی که صاحب اثر استفاده کرده.

یا این مصرع را:
واله و پروانه ی لیلا شدی

بی تردید ریزبینان علاوه بر مباحثی که گذشت مطلب دیگری را نیز دریافته اند.

به جز در رکن ابتدایی این مصرع
واله و پروانه ی لیلا شدی

که بار کشش را ضمه مایل به صدای کشیده "او" به دوش گرفته در بقیه مصاریع که شرح آن گذشت بار کشش را کسره ای به دوش گرفته که به صدای کشیده " ای " میل پیدا کرده و این نکته را می توان در اشعار بسیاری از شعرای متقدم و متاخر کاوید.

انگار بحث به درازا کشید و از حوصله خارج شد، پس از ورود به مبحث "هاء غیرملفوظ" در این مصرع که در انتهای واژه های "واله" و "پروانه" آمده چشم پوشی می کنم تا فرصتی دیگر.

عزت زیاد
وحید سلیمی بنی
بیست و یکم شهریور هزار و چارصد خورشیدی