پست های وبلاگ

خلاصه رأی حلاج درباره ابلیس، که در کتاب الطواسین [۴۲۸] آمده، چنین است: امر سجده به آدم نوعی آزمون و ابتلا برای عاشقی چون ابلیس بود.
ابتدا بر ابلیس امر حق آشکار بود و اراده او پوشیده؛ اراده‌ای که بر پیامبر اکرم آشکار کرده بودند از ابلیس نهان داشته بودند.
ابلیس کشف کرد که این فرمان نوعی ابتلاست نه امر واقعی و اراده الهی، و امر واقعی خداوند بر سجده نکردن است.
اینجاست که امر الهی در برابر اراده خدا قرار می‌گیرد؛ خدا ابلیس را به سجده امر کرد، ولی خواست که او سرپیچی کند.
ابلیس هم به‌ظاهر از امر الهی سرپیچی کرد، ولی در باطن مشیت ازلی را مقدّس می‌دانست، زیرا اگر امر به سجده ازلی بود سرپیچی از آن امکان نداشت.

اگر حسین منصور حلاج را مؤسس نظریه دفاع از ابلیس بدانیم، بی شک عین القضات همدانی گسترش دهنده و مفسر بی همتای این نظریه است، او مبانی این نظریه را وامدار حلاج است ولی تقریر تازه و بدیعی از واقعه طرد و لع نت شدن ابلیس ارائه می کند که او را در زمره بزرگترین مدافعان و ستایش گران ابلیس قرار می دهد. این مقاله با استناد به آرای عین القضات همدانی سیمای اجمالی ابلیس در آثار او را ترسیم می کند و به تبیین مبانی دفاع او از این عصیانگرِ مطرود می پردازد. ابلیس در آثار عین القضات همدانی سیمایی دوگانه دارد؛ یکی چهره ای که از آن اغلب با عنوان شیطان که وسوسه گر و گمراه کننده آدمیان است، یاد می کند؛ دیگری چهره ای است که در خلال دفاعیات و ستایش او از ابلیس ترسیم می شود، از دیدگاه او ابلیس عاشق پخته ای است که از فرمان معشوق تمرّد می کند تا کمال خویش را بنماید، تا به جهانیان ثابت کند که او و تنها او از اراده حقیقی خداوند در این فرمان آگاه بود و اراده خدا چیزی نبود جز تمرّد عاشق هزار ساله اش از سجده کردن به غیر او

آنجا که عين‌القضات در نامه‌هايش به طور صريح از زبان او مي‌گويد:
«فرق دانستن در يادگار دوست شرک بُوَد در راه ما. ياي اضافت و انّ عليک لعنتي، نصيب ما آمد از دوست ما را نه لعنت بياد است و نه رحمت. کار ما ديگر است و کار ديگران ديگر. چون معشوق تو اهل يادگار همه يکي بود. هر که فرق نداند او را از عاشقي هيچ خبري نيست از دست دوست چه عسل چه حنظل! آنکه فرق داند عاشق عسل بود نه عاشق دوست.» (13)
ابليس آنچنان که از حسد عاشقانه‌اش برمي‌آيد عاشق واقعي است

مولوي در اين باره مي‌گويد:
2617
گفت ما اوّل فرشته بوده‌ايم
راه طاعت را بجان پيموده‌ايم
2618
سالکانِ راه را مَحرَم بُديم
ساکنان عرش را همدم بُديم
2619
پيشه ي اوّل کجا از دل رود
مهرِ اوّل کي ز دل بيرون شود .

سلام بانو
میشه بپرسم شیطون و کی گولش زد.؟

پس الان کی باید به داد ما برسه

درود. چه رویکرد متفاوتی. جالب است که انگلیسی زبان ها یک اصطلاح دارند به نام Playing devil advocate که معمولا به معنی گذاشتن خود به جای مخالفان است مثلا برای بررسی استدلال نقیض طرف مقابل.

درود ابلیسی هرگز وجود ندارد