پست های وبلاگ

سپاس خدای را که فرصتی دوباره داد تا بنویسم

اختیارات شاعری 2

اختیارات زبانی

اختیاراتی هستند که شاعر با نحوه بیان و شیوه تلفظ خود اعمال می کند.

🔷 اگر همزه آغاز هجا بعد از یک صامت بیاید ، می تواند در تلفظ حذف شود ؛ به عبارت دیگر ، اگر همزه بین یک صامت و یک مصوت قرار بگیرد ، ممکن است همزه تلفظ نشود .

مثال:     درآن                       دَ     ران

در آن حال پيش آمدم دوستی /   كزو مانده بر استخوان پوستی

🔷 تغییر کمیت مصوت ها

🔶 بلند تلفظ کردن مصوت کوتاه

✔️بلند تلفظ کردن کسره اضافه

مانند

توانا بود هر كه دانا بود  /   زدانش دلِ پير برنا بود

دل ِ پير                       U   -   -  U

✔️  بلند تلفظ کردن (( و ( ضمه ) )) عطف و ربط

مانند

شخص خفت وخرس می راندش مگس

خُف  تُ                            -    -

✔️ بلند تلفظ کردن مصوت های کوتاه پایان کلمه

مانند

نبينی باغبان چون گل بكارد /چه مايه غم خورد تا گل برآرد

چ   ما   یِ                              U   -    -

✔️  بلند تلفظ کردن فتحه در کلمه ی (نه) که به ندرت به کار می رود

نه سبو پيدا در اين حالت  نه  آب/ خوش ببين ولله اعلم باالصَواب

🔶 کوتاه تلفظ کردن مصوت بلند

در کلمات منتهی به مصوت بلند (( و )) و (( ی ))

اگر بعد از آنها حرف میانجی بیاید ، میتوان (( و )) و (( ی )) را کوتاه تلفظ کرد .

🔷 کلماتی را در نظر بگیرید که به مصوت بلند (( و )) یا (( ی )) ختم می شوند ؛ کلماتی مانند ابرو / گیسو / آهو / علی / خاکی اگر بعد از این مصوت ها ، بلافاصله مصوت دیگری بیاید ؛ مثلا ابرویت / گیسویت / آهوی / علی اِی / خاکیّت شاعر اختیار دارد که مصوت های بلند (( و )) یا (( ی )) موجود در انتهای این کلمات را کوتاه تلفظ کند . ضمنا میان دو مصوت ، صامت (( ی )) قرار می گیرد که آن را (( ی )) میانجی می نامند .

🔷 مصوت بلند (( و )) در کلمات تک هجایی مثل بو / رو / مو و . . .  ، هیچ گاه کوتاه نمی شود ؛ تنها استثناء ، کلمه (( سو )) است که در صورت اضافه شدن به کلمه ای دیگر ، ممکن است کوتاه شود .

🔷 مصوت بلند (( ی )) در کلماتی مثل گیاه / بیا / ریاست / بیابان / خیار و . . . ، همواره کوتاه است

و آنها را این طور تلفظ می کنیم : بِ یا / رِ یا ست / بِ یا بان
 

پاینده باشید

سید هادی محمدی