پست های وبلاگ

...نکته ای درباره اجزإ کلام افزوده شود که
ایجاز را در ارتباط با بند در ساخت شعری نیما
پوشش می دهد بعنوان یک مزیت:
ببینید از نقش نما ها تا خود واژگان محتوایی
در زبان نقشمند ند.مثلا حروف اضافه به همان
اندازه اهمیت دارد که خود واژه محتوایی دارا ست.
یعنی نمی توان گفت تلخیص و ایجاز به معنای
نادیده گرفتن بخش های مهمی از اجزإ کلام است
بلکه میزان مهارت شاعر تعیین کننده این ایجاز است.
بسیاری از شاعران با قالب شعری مرسوم با ظرافت تمام
از تمام اجزإ کلام در شعرسازی موفق هستند یعنی مثلا
حروف اضافه حائز اهمیت است به همان میزان که
واژگان پی بستی مهم اند یا اقلام دگر.ایجاز بواقع
برمیگردد به توان شاعر در بهره گیری از امکانات واژگانی
زبان چه free morphs or bound morphs .
بنابراین ساخت شعر نیمایی در ارتباط ایجاز
در قیاس با قالب های شعری مرسوم دگر، در این
صنعت ادبی موفق تر نیست.در نیمایی شاعر آزاد است
خیلی از عناصر را نادیده بگیرد به راحتی، اما در
قالب های مرسوم بحث ظرافت شعر و شاعری به میان
می آید.
نکته دیگر:
فضای متن است.
هر متنی چه نثر و چه شعر دارای فضایی است
که نگارنده از طریق آن یک کلیت را بگونه ی طرحواره
ای به مخاطب ارائه می کند در نتیجه فضا سازی
باز هم مربوط به نگارنده است نه به ساخت شعر.
این موضوع نیز باید تفکیک شود.

پاییز

درود بر شما بزرگوار
زیبا بود و دلنشین
🌹🌹🌹

...نکته های ایجاز و صنایع بدیع
مختصر اما روشن نوشته شد آنهم درباره
ساخت شعر نیمایی.
پرداختن به قالب سپید ، موج نو، شعر دگر ، شعر ناب، شعر حجم همراه با نمونه هایی از کوتاه سرایی بومی فارسی_ هایکو و ساخت آن که اصلا نمی توان در پذیرش آن جز مغلطه چیزی دگر گفت_ هم با تعریف شعر مرتبط است و هم با طبع محوری
شاعران این عرصه ها.موضوعات به تفکیک چکیده وار بررسی
خواهد شد .مجاورت زبانها را مختصری بنویسد: بعنوان نمونه،
ارتباط مستقیم زبان فارسی و زبان عربی از حدود چهارده قرن پیش آغاز شد.نگرش مقدس به زبان عربی و حاکمیت اعراب در ایران برای مدتهای طولانی سبب نشد که زبان فارسی حتی یک واج را از زبان عربی وارد دستگاه واجی خود کند ، زبانی عربی
که نگاه از بالا به پایین به زبان فارسی داشت هم اینگونه عملکردی داشته است.اما ، در بخش واژگان که گذرگاه وامگیری
زبانها ست با هم تبادلاتی داشته اند.شایان ذکر است که
سایه سنگین زبان عربی در آن دوره سبب تضعیف واجهایی دستگاه واجی زبان فارسی شد بمانند واج ژ در دژمن : دشمن.
در دستگاه نحوی که هیچ تبادلی انجام نگرفته است یا ساختواژی .تحولاتی خود زبان فارسی داشته است که مثلا یای مجهول که در گویش های لکی ، لری و کوردی هنوز کاربرد دارد ،
در تنه اصلی ، زبان فارسی از دست داد.واکه های مرکب داشته ایم که در تطور طبیعی زبان که نقش واجی داشته اند دگر نقشمند نیستند و صرفا از نظر آواشناسی حائز اهمیت است.
اما این واکه های مرکب هنوز در گویشهای بالا، نقش واجی دارند.علت اصلی اینگونه تفاوتها در نقش اصلی خود زبان فارسی بوده است و همچنین تعداد وسیع گویشوران اش.
تضعیف واج های محدود نیز به سبب خط نسخ عربی بوده است و بسیاری از واژگان یا به قهقرا پیوستند یا ظرفی دگر برای محتوایی دگر.
این مقدمه مجاورت به چه منظوری بود؟
با اختلاف بسیار زیاد ماهیتی هجا میان فارسی و عربی
هم در نقش و هم در موارد متعدد دیگر ساخت افاعیل
حسب طبع آزمایی شاعران آغازین ممکن است از دوره سامانیان
بوده باشد یا پیشتر ، زیرا اصلا مشخص نیست و با قطعیت
نمی توان گفت از چه زمانی این اتفاق افتاده است ازطرفی
هم موضوع کتابت هم در میان است و چه بسا پیش تر ، شاعرانی بوده اند اما اشعارشان به دلیل تغییر خط نوشته نشده
اند .بناچار آغاز شعر عروضی افاعیل به دوره سامانیان
ارجاع داده می شود.( تطور نابهنگام زبان فارسی میانه، تغییر خط ).
شباهت ساخت همخوان_ واکه ی زبان فارسی با زبان عربی
مهمترین دلیل سازگاری و انطباق با ساخت افاعیل بوده است.با اینکه ما با زبان عربی یازده واج اختلاف داریم .با اینکه زبان
عربی ادغامی ست ، ظرف و مظروفی، هسته آغازین فعل،
ساخت افاعیل با انعطاف زیاد نه بی حد در حرکت ارکان نحوی
، ساخت شعری زبان فارسی را تشکیل داد.برای نمونه به شکستن
هجاها به جهت ضرورت ساخت افاعیل توجه کنید که در خوانش متوجه می شوید یا در تقطیع هجاها و دلیل اش همان
تفاوتهای بنیادی این دو زبان است.
تعریف شعر با توجه به این اتفاق در نظر قدما به اکثریت
شباهت این است:
شعر سخنی است مخیل ، موزون و( مقفی).
بخش مخیل صور خیال صنایع بدیع از خود فارسی ست
می ماند موزون که به عروض اشاره دارد.
حال خلاقیت ، احساس، ضمیرناخودآگاه، خودآگاهی باز هم به
شاعر مرتبط است.تفاوتهایی میان نظم و نثر و شعر قائل شده
اند و متاثر از همان تعاریف است که تقریبا افراد این تمایزات را می دانند.
تعریف شعر باید بگونه ای باشد که هم جامع باشد و هم مانع.
چون باتوجه به تعارف بالا صنایع بدیع در هر جمله ی
غیر عروضی ( ساخت شعر زبان فارسی) در شمول شعر
قرار می گیرد به عبارت دیگر کافیست تصویر سازی در آن جمله
احساس شود یا کلا وجود داشته باشد.
آیا این موضوع به شاعر مربوط می شود که خارج از ساخت تعریف مدار شعری گام نهاده است یا تعریف شعر دستمایه شاعرانی قرار گرفته است که ساختمندی شعر را دور می زنند؟
بحث انتزاع واژگانی مطرح نیست چون با نگرش نحله هایی مرتبط است که طبع یا قریحه شاعر را شدیدا تحت تاثیر دارد.

بعدا به تفکیک موضوعات بررسی می شود تا بلکه
گوشی شاید بجنبد و یا درختی از قطع شدن نجات یابد!


پاییز

با این غزل از سعدی از رفقای پاییز از خالو فکری که کلا بر مدار مرام است
و همیشه زحمت اش داده ام خداحافظی می کنم.

دیده از دیدار خوبان برگرفتن مشکلست
هر که ما را این نصیحت می‌کند بی‌حاصلست
یار زیبا گر هزارت وحشت از وی در دلست
بامدادان روی او دیدن صباح مقبلست
آن که در چاه زنخدانش دل بیچارگان
چون ملک محبوس در زندان چاه بابلست
پیش از این من دعوی پرهیزگاری کردمی
باز می‌گویم که هر دعوی که کردم باطلست
زهر نزدیک خردمندان اگر چه قاتلست
چون ز دست دوست می‌گیری شفای عاجلست
من قدم بیرون نمی‌یارم نهاد از کوی دوست
دوستان معذور داریدم که پایم در گلست
باش تا دیوانه گویندم همه فرزانگان
ترک جان نتوان گرفتن تا تو گویی عاقلست
آن که می‌گوید نظر در صورت خوبان خطاست
او همین صورت همی‌بیند ز معنی غافلست
ساربان آهسته ران کآرام جان در محملست
چارپایان بار بر پشتند و ما را بر دلست
گر به صد منزل فراق افتد میان ما و دوست
همچنانش در میان جان شیرین منزلست
سعدی آسانست با هر کس گرفتن دوستی
لیک چون پیوند شد خو باز کردن مشکلست


پاییز