پست های وبلاگ

بسم الله الرحمن الرحیم

کینه توزی یا حِقْد به معنای جای‌دادن نفرت و دشمنی فرد دیگر در قلب است که از رذایل اخلاقی و بیماری‌های قلبی محسوب می‌شود.
در آثار کینه‌توزی چنین بیان شده است که ایمان انسان را می‌زداید و از قُرب الهی دور می‌سازد و در نتیجه درجه‌ای از دین‌داری را کم می‌کند. تحقیر، مذمت و سرزنش را از عوامل ایجادکننده آن می‌دانند. صفاتی همچون، حسد، غیبت، تهمت، فحش، لعن و طعن، عداوت و دشمنی، ضرب و شتم و اظهار عیب را از آثار آن می‌شمارند.

 

مفهوم‌شناسی و جایگاه

 

کینه‌توزی یا حقد را بدین معنا می‌دانند که انسان در دل از دیگری احساس سنگینی کند و بدیِ او را در دل خود جای دهد به طوری که از او نفرت پیدا کند و همین حال را پیوسته ادامه دهد.[۱]

ابن‌منظور در لسان‌العرب کینه را جزو دشمنی قلبی دانسته است و معتقد است که حِقد و کینه، نگه داشتن دشمنی در قلب و منتظر فرصتی بودن برای عُقده‌گشایی است.[۲]

در روایتی از امام علی(ع) از کینه‌توزی به پست‌ترین خصلت‌ها یاد شده که چهره‌ای پست و مرضی کشنده دارد.[۳] همچنین این صفت از خصلت اشرار، حسودان و بدخواهان معرفی شده است.[۴]

کینه‌توزی اگر منجر به صفات دیگری همچون ضرب و شتم، غیبت، تهمت، آزار و اذیت، دروغگویی، و اظهار عیب از دیگران شود، حرام است.

 

عوامل کینه‌توزی

پنهان کردن خشم

عده‌ای گفته‌اند اگر انسان به خاطر عجز از انتقام و مصلحتی خشم را پنهان کند، به کینه تبدیل می‌شود.[۶] در روایات نیز ریشه کینه را از غضب دانسته‌اند به این گونه که هرگاه شخصی خشم خود را فرو برد و آن را در درون خود ازبین نبرَد، خشم او به کینه تبدیل می‌شود.

 

مذمت و سرزنش

 

امام علی(ع) می‌فرماید: برادرت را با همان خصوصیاتی که دارد تحمّل کن و زیاد سرزنش نکن؛ زیرا این کار کینه و دشمنی می‌آورد.[۸] مرتضی مطهری براین باور است که حتی اگر سرزنش صحیح به صورت مکرّر و مداوم صورت پذیرد، نه تنها به بهبود رفتار منجر نخواهد شد، بلکه موجب لجاجت و نفرت خواهد شد.[۹]

همچنین در روایات، تحقیرکردن را عامل کینه معرفی شده است.

 

پیامدهای کینه‌توزی

 

برای کینه‌توزی آثاری را برشمرده‌اند[۱۱] که عبارت‌اند از: عداوت و دشمنی، ضرب و شتم، فحش، خشم،[۱۲] لعن و طعن[۱۳] که در دین اسلام از این صفات مذمّت شده است

 

رابطه کینه‌توزی و دیگر رذایل اخلاقی

 

کینه‌توزی را از اخلاق رذیله می‌دانند.[۱۵] ملا احمد نراقی، کینه‌توزی را همچون مرضی می‌داند که روح و جان آدمی را بیمار می‌کند در نهایت انسان را از قُرب الهی دور، و ایمانش را می‌زداید.[۱۶] همچنین برخی دیگر از رذایل اخلاقی از کینه متولد می‌گردد که عبارتند از:[۱۷] حسد، غیبت، دروغ، تهمت و بُهتان، سرزنش، اظهار عیب، آزار رساندن و مسخره کردن.

 

راه‌های از بین بردن کینه

 

تَهادَوا؛ فإنَّ الهَدِیَّةَ تَسِلُّ السَّخائمَ، و تُجلی ضَغائنَ العَداوَةِ وَ الأحقادِ.
برای یکدیگر هدیه ببرید؛ زیرا هدیه بدخواهی‌ها را از دل‌ها بیرون می‌کشد و کینه‌های دشمنی و حقد و نفرت‌ها را برطرف می‌کند.

کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۱۴۳

 

نراقی، کینه‌توزی را بیماری روحی دانسته[۱۹] و در علاج آن گفته است: انسان در عواقب و اثرات دنیوی و اخروی ناشی از کینه‌توزی تأمل کند که در دنیا جز غم و غصه اثری نمی‌بخشد و آتشی است که کدورت و دشمنی را بین انسان‌ها ایجاد می‌کند.[۲۰]

 

برای از بین بردن آن اعمالی را ذکر کرده‌اند؛

 

خوش‌رویی و مهربانی نسبت به کسی که کینه دارد.[۲۱] پیامبر(ص) می‌فرماید: خوش‌رویی، کینه را از بین می‌برد.[۲۲]
تعریف از صفات نیک شخصی که به او کینه می‌ورزد.[۲۳] تا شیطان را از درون خود دور، و او را خوار و ذلیل کند.[۲۴]
نیکی و احسان کردن به طرف مقابل؛[۲۵]

 

منبع نت