در انجماد....

یا لطیف ارحم عبدک الضعیف

سپاس خدای را که فرصتی دوباره داد تا در دانشگاه شعر ناب نقدی بنویسم.

شعری پیش رو داریم از جناب آقای
ابوالحسن انصاری که ان شاء الله چند سطری در خصوص آن خواهم نوشت.


🔴 این غزل با وزن

مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن

_ _ ل/ _ ل _ ل/ ل _ _ ل/ _ ل _

یا

مستفعلن مفاعل مستفعلن فعل

_ _ ل _/ ل _ ل ل/ _ _ ل _/ ل _

مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف

سروده شده است.

🚩 یادآوری

🔶 بحر مضارع :
بحرِ مُضارع، از بحور مختلف‌الارکان شعر فارسی است که از ترکیب و تکرار دو رکن «مَفاعیلُن/ فاعِلاتُن» یا زحافات آنها تشکیل شده‌است. اما چون سالم این بحر خوش آهنگ نیست زحافات آن بیشتر مورد استفاده قرار گرفته است، زحافاتی که از این بحر به دست می آید، یازده زحاف است.

زحاف استفاده شده توسط جناب انصاری یعنی

مستفعلن مفاعل مستفعلن فعل
(مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن)


👈 «مضارع» است زیرا از پایه ی «مفاعیلن فاعلاتن» بدست آمده است.

👈 «مثمن» است زیرا هر بیت از هشت رکن تشکیل شده است.

👈 «اخرب» است زیرا اگر «میم» و «نون»«مفاعیلن»(ل _ _ _ ) حذف شود، «فاعیل» ( _ _ ل) می ماند
که به جای آن«مفعول»
می گذاریم.


اخرب یا زحاف خرب :

حذف هجای اول و کوتاه شدن هجای آخر است

👈 «مکفوف» است زیرا حذف یک صامت از آخر رکن، مثلا از «مفاعیلن» که«مفاعیل» و از «فاعلاتن»«فاعلات» می ماند.

مکفوف یا زحاف کف :

کوتاه شدن هجای آخر است



👈 «محذوف» است چون یک هجا از آخرین رکن حذف شده است.


🔴 فارغ از وزن و قوافی و ردیف که الحق همگی دست به دست داده اند و شعری زیبا خلق کرده اند اما چون در نقد های قبلی راجع به این وزن و قابلیت های آن در غزل صحبت کرده ام از زوایای دیگر غزل زیبای جناب انصاری را بررسی خواهم کرد.



🔴 تشخص بخشی به کلمات

جناب انصاری در طول شعرشان به دلیل ارتباط با جغرافیای بیرون به عناصر و المان های نازنده جان می‌بخشد.
این امر باعث می‌شود که مخاطب همذات‌پنداری نزدیکی با شاعر داشته باشد و کلمه به کلمه ی شعر در دل و جان مخاطب نفوذ کند.
پا نهادن طوفان، شعار کلاغ ها، پای آرزو
و خیلی از این گونه شگرد ها شعر را به قله ی زیبایی کشانده است.
در خصوص صنعت تشخیص کتاب ها و مقالات زیادی نوشته است و تشخیص را نوعی استعاره ی مکنیه میدانند که مشبه، غیر انسان است که ویژگی های انسانی به آن داده شده است.

اما نکته ای که در این صنعت مهم است نوع جانبخشی و المانی که به آن جان می‌دهیم می باشد
اگر در استفاده از این صنعت مخاطب حس مصنوعی بودن کند نه تنها به جلای شعر کمک نمی‌کند بلکه گاهی شعر را سلاخی می‌نماید.
و الحق که جناب انصاری بسیار دقیق و حساب شده از این صنعت استفاده کرده اند.


🔴 رادیکالیسم ادبی و ادبیات خنثی

در طول تاریخ شعر و شاعری عمده هدف شعرا تاثیر گذاری بر مخاطب و در کل موثر واقع شدن در بطن جامعه ی بشری بود و هر شعری که بیشترین تاثیر را در جامعه ی خود داشته معمولا در تاریخ ماندگار شده است
در مقابل این عده از شعرا، اهل قلمی هم بوده اند که بیشتر به اشعار گل و بلبلی و یا پا منقلی روی آورده و تاثیر گذاری شعر خود را خنثی کرده اند، البته تعداد این آقایان و خانم ها کم نبوده و نیست.
در جنبش هایی مانند لغو بردگی بیشتر از سلاح، شعر به داد معترضان رسیده و با تاثیر بر عواطف مردم این حرکت را پیروز کرده است.
اکنون هم در جنگ نرم هر جبهه ای که شاعران درست و حسابی دغدغه مند دارد پیروز میدان است.
از این حیث شعر جناب انصاری در درجه ی ممتازی قرار دارد.
از پا نهادن طوفان در راغ ( دامنه ی کوه و یا صحرا) برچیده شدن نهال های تازه به دوران رسیده ی باغ

👈 مابین راغ و باغ تضاد برقرار است

و خیلی از المان ها که روایتگر دردمندی و ظلم ستیزی شاعر در طول غزلش است.


برای جناب انصاری آرزوی موفقیت دارم


یا حسین بن علی

سید هادی محمدی