مدح در رثای پیامبر

درود شاعر عزیز
" به دریا شکوه بردم از غم دشت
از این عمری که تلخ تلخ بگذشت
به هر موجی که می گفتم غم خویش
سری میزد به سنگ و باز می گشت"
شهادت مظلومانه جمعی از هم وطنان بی گناه را
تسلیت عرض میکنم

🍃اَللّهُمَّ‌صَلِّ‌عَلی‌مُحَمَّدٍوَآلِ‌مُحَمَّدٍوعَجّل‌فَرَجَهُم🍃


سلام و درود

سروده ی زیبایی است در بحر مثمّن کامل متفاعلن
مزیّن به تضمینی از سعدی زیبااندیش و شیرین سخن - رحمت الله علیه - که ای کاش بصورت مشخص در گیومه می آوردید شعر سعدی را



بَلَغَ العُلیٰ بِکَمالِهِ

کَشَفَ الدُّجیٰ بِجَمالِهِ

حَسُنَت جَمیعُ خِصالِهِ

صَلُّوا عَلَیهِ وَ آلِهِ

حضرت محمّد (ص) به عالی‌ترین مدارج کمال رسیده است. تاریکی‌ها را با نور جمالش برطرف ساخته و دارای همه ی پارامترها و ویژگی‌های نیکوخصالیِ خداخواه است. درود خدا بر او و آل وی باد.

شعر بلغ العلی سروده ی سعدی شیرازی  است و در دیباچه ی گلستان سعدی او قرار دارد.

در برخی نسخه‌های گلستان، این شعر به شکل تک‌بیتی، به‌گونه‌ای که بیت اوّل به‌عنوان مصراع نخست و بیت دوم نیز مصراع بعدی قرار گرفته است.

با وجود آن‌که این شعر به زبان عربی است؛ اما سرودن شعر عربی ساده توسط فارسی‌زبانان را امری متداول دانسته‌اند.

واژه دُجیٰ در لغت به‌معنای تاریکی است و یا تاریکی‌هاآمده است. 

دهخدا مصراع دوم را برطرف‌شدن ظلمت و تاریکی بانورِ جمال ِ حضرت محمد(ص) معنا کرده است.

البته برخی دیگر ، دُجی را به‌معنی پرده دانسته اند و عبارت را چنین معنا نموده‌اند که پرده ی زیبایی با جمال حضرت محمد(ص) گشوده شد.

شعر ِ بلغ العلی یکی از اشعار شاخص سعدی عزیز  و نشانهٔ عشق او به رسول خدا(ص) قلمداد گردیده است؛ تا جایی که بعضی این دو بیت را یکی از کم‌نظیرترین اشعار عالَم در ستایش حضرت محمد(ص) دانسته‌اند.

برخی از پژوهشگران با بیان آیات و روایات مرتبط، معتقدند که سعدی در این شعر، پیامبر اسلام(ص) را به بهترین شکل و کوتاه‌ترین عبارات معرفی نموده است.

سعدی در پایان از خاندان مطهّر حضرت محمد (ص)یاد می‌کند که در دیگر اشعار او نیز به چشم می‌خورد. 

عده‌ای این مسأله را نشانه‌ای از گرایش‌های شیعی مَسلکِ وی می‌دانند.

به هرحال تحمیدیّه های مزیّن به وصف و‌منقبت مصطفین الاخیار (ص) در اشعار و متون قلم سعدی معروفند.



شعر بلغ العلی در آثار دیگران بسیار مورد توجه بوده است و تأثیر آن را در قالب سه دسته متون، آثار هنری و ادبیات عامه می‌توان مشاهده کرد:

در متون ادبی و اسلامی

این شعر بارها در برخی از قصاید شاعران و نویسندگان ایرانی همچون اشعار ریحان‌الله نخعی گلپایگانی (۱۳۱۸–۱۴۱۲ق) و سروده‌های محمّدتقی کرمانی ملقّب به مظفر و یا مولوی کرمانی (متوفای ۱۲۱۵ق)به‌کار رفته است.

برخی از نویسندگان خارجی مانند ظفرعلی‌خان (۱۸۷۳–۱۹۵۶ میلادی ) از چهره‌های پاکستانی نیز از این شعر در سروده‌های خود بهره برده‌اند. 

دیگران نیز با استفاده از سبک شعری سعدی، به سرودن اشعاری مُشابه در وصف رسول خدا (ص) پرداخته اند  و به نظیره سُرایی نسبت به شعر بلغ العلی پرداخته‌اند.

این شعر در متون نثر نیز در توصیف پیامبر اسلام(ص)  و ائمه اطهار به‌کار رفته است.

حتّی بعضی از نویسندگان اثر خود را به عنوان «بلغ العلی بکماله» نام‌گذاری و عنوان بندی کرده‌اند.

در آثار هنری

شعر بلغ العلی در آثار هنری نیز نمود یافته؛ به‌گونه‌ای که نقّاشان و خوشنویسان و فرش‌بافان به تولیدِ آثاری با موضوع همین شعر دست زده‌اند و می‌توان به خوشنویسی بلغ العلی از میرزا محمدرضا کلهر در سال ۱۲۹۸ق و اثر خط - نقاشی از اسماعیل جلایر اشاره کرد؛

چنان‌که این شعر گاه به‌صورت خوشنویسی خط نستعلیق بر روی قالیچه‌ها نیز بافته شده و در مسابقات ادبی به مناسبت آغاز قرن پانزده قمری عرضه شده است.

همچنین شعر بلغ العلی بر دیوار برخی آثار تاریخی نیز نقش بسته است.



در ادبیات عامه

شعر بلغ العلی در ادبیات عامه نیز وارد شده است؛

این شعر در ایام ولادت پیامبر اکرم (ص) و حتی در نوحه‌های ایام محرّم در برخی از نقاطِ کشور و جهان خوانده می‌شود.

علاوه بر مردم، دراویش و متصوّفه هم به شکل خاص، این شعر زیبای سعدی را بسیار به‌کار می‌بردند.

دایره ی تأثیر شعر فوق از ایران هم فراتر رفته تا جایی که گفته‌اند شعر بلغ العلی زبانزد مردمان کشمیر  بوده است و در مساجد ایشان با آواز بلند خوانده می‌شود.


ای کاش تیک نقدتان برقرار بود تا راجع به دلگویه فوق و تحمیدیه و مراحل نوشتنِ آن در ادبیات هم چند خطی جهت مرور و جلای روح می نوشتم البته که همه واقف‌ترند و شاید نیازی هم به نگاشت نباشد .


سلامت و دلشاد و سربلند باشید.


🍃اَللّهُمَّ‌صَلِّ‌عَلی‌مُحَمَّدٍوَآلِ‌مُحَمَّدٍوعَجّل‌فَرَجَهُم🍃

درود بر شما آقا سید عزیز

زنده باشید

سلام و درودها سید بزرگوار جناب سامع عزیز

مناجات بسیار زیبائی رو قلم زدید

برقرار باشید و سلامت