💕 پشیمان نیستم....

گرچه رفتی ، مانده ام  با این دل پر ماتمم
گر چه هستم روز وشب همخانه ی درد و غمم
گرچه بی امّید و بی شور و صفا شد هر دَمَم
از شراب عشق خوردن ، نه! پشیمان نیستم

گرچه آتش ها نشاندی بر دل و برجان‌من
گرچه چشمت را تو بستی بر غم پنهان من
خاطرت تخت و دلت گرم ای مه تابان من
از شراب عشق خوردن ، نه ! پشیمان نیستم

گرچه حتّی من نمی دانم ، تو عاشق بوده ای؟
گرچه می پرسد دلم  ، ازکِی توفارغ بوده ای؟
با همه شک ها که آیاصاف و صادق بوده ای؟!
ازشراب عشق خوردن ، نه ! پشیمان نیستم

آری ای تنها دلیل  من برای عاشقی
ای که در چشمم همیشه تا همیشه لایقی
گرچه در امروزِ من، تنها تو عشق سابقی
ازشراب عشق خوردن ، نه ! پشیمان نیستم

فروغ فرشید‌فر
زمستان ۹۹

 
با احترام به ساحت بلند شعر و ادب ایران زمین
و با سلام و درود خدمت "بانو فروغ" عزیز

این اثر در چهار بند که هر بند آن متشکل از چهار مصراع می‌باشد در "بحر رمل مثمن محذوف" سروده شده است.
در هر بند سه مصرع مقفی وجود دارد و یک مصرع در مقام آخرین اما با قافیه‌ی جدا - و بعنوان مصرعی مشترک در چهار بند - که حکم یک "ترجیع بند" را دارد، تکرار می‌شود.
به نظر می‌رسد انتخاب قالب آزاد و یا به بیانی بهتر، سرودن در این قالب، یک تصمیمی است که از قبل اتخاذ شده تا سراینده‌یِ گرامی ناگفته‌های عاشقانه‌یِ خود را هرچه محسوس تر و اثرگذار تر و راحت‌تر بسرایند. و آنچه که قابل توجه است این است که اگر چه این اثر قالبی آزاد و ناشناخته دارد اما دارای یک ساختار منظم و منسجم است.و در قیاس با خیل قالب‌هایی که به دنیای شعر قالب می‌شوند، دارای یک شاکله‌ی درخور و یک رسته و مرتبه‌ی پشتوانه داری است که حتی مقفی کردنِ سه مصراع در هر بند به مراتب دست و پا گیر تر از سرودن یک غزل است. و نیک‌تر وزن سروده است که بدون آنکه در مصراعی کم و زیاد بشود از سلاست و سلامت برخوردار است و همین مراتب موجب خلق یک اثر منحصر به فرد گشته که نقدا این اتفاق را به فال نیک گرفته و عجالتا از آن بعنوان یک تفنن شاعرانه و ادبیِ زیبا یاد می‌کنیم و به سراینده‌ی آن دستمریزاد می‌گوییم.
و اما مراد از فعال کردن این پنجره‌ی سبز به همراه شرحی مختصر بر ساختار اثر، این است تا به زعم نگارنده به مطلب مهمتری برسیم؛
در بند مرجع یعنی این بند،
"از شراب عشق خوردن ، نه ! پشیمان نیستم"
و با نظر بر مفهوم و محتوای کلی اثر پیداست که سراینده‌ی عزیز از شرابِ عشقی کهنه و گیرا نوش می‌کنند و پشیمان نیستند. که با توجه به وصفی که در متن سروده آمده است طعم و لذت آن حتی برای هر خواننده‌ای محسوس است.
از "خوردن" نگفتم بلکه اشاره به "نوشیدن" و لذت نوشیدن کردم تا عرض کنم که کاش بانو فروع گرامی بجای واژه‌ی "خوردن" از واژه‌ی "نوشیدن" استفاده می‌کردند تا بدین آرایش و ویرایش تصویر نوشیدن را نیز مصوّر می‌ساختند.
بر فرض میفرمودند؛
"از شراب عشق می‌نوشم، پشیمان نیستم"
نمیدانم بکارگیریِ فعل "خوردن" برای اشربه چقدر صحیح است اما همینقدر میدانم که گاهی "شراب‌خواری" بعنوان یک اصطلاح کلی بکار می‌آید تا به بررسیِ نوشیدنِ شراب به عنوان یک فعل بپردازد که لزوما لذت نوشیدنِ شراب را مد نظر ندارد و بل که بیشتر عمل و فعلِ "نوشیدن شراب" را نشانه می‌رود. مانند "زمین‌خواری" یا "رانت‌خواری" که لزوما به معنای خوردنِ زمین یا خوردنِ رانت نیستند بلکه هر کدام به یک فعل و یک عمل معین اشاره دارند.
لازم است به معنای "نوشیدن" به همراه مصداقی چند در همین خصوص نگاهی کنیم.
نوشیدن. [ دَ ] (مص ) آشامیدن. (ناظم الاطباء). گساردن. درکشیدن. زدن. آشامیدن با لذتی تمام. (یادداشت مؤلف ) : 
به شادی زمانی برآریم کام 
ز جمشید گوئیم و نوشیم جام.
فردوسی.

دشمن ز دو پستان اجل شیر بنوشد
بگذارد حنجر به دم خنجر پیکار.
منوچهری.

که چوپانانم آنجا شیر دوشند
پرستارانم اینجا شیر نوشند.
نظامی.

چو نوشیدن از دست جانان بود
هر آبی که هست آب حیوان بود.
امیرخسرو.
(از لغت‌نامه‌ی دهخدا)

با توجه به معنای نوشیدن، به زعم حقیر بین "خوردن" و "نوشیدن" فرق بسیار است آنهم در عرصه‌ی شعر که مملو از لطافت و ظرافت است.
به همین خاطر تورقی کردم بر دیوان حافظ و پی بردم بر این مهم که آن حضرت نیز گاهی فعلِ "نوشیدن" یا همان "شراب‌خواری" را مد نطر دارند که البته بیشتر در مقام کنایه و یا پند و اندرز آورده‌اند:
"حافظا می خور و رندی کن و خوش باش ولی
دام تزویر مکن چون دگران قرآن را"
و
"می خور که شیخ و حافظ و مفتی و محتسب
چون نیک بنگری همه تزویر می‌کنند"
و
"می خور که حد گناه ز اغیار در حجاب
بهتر ز طاعتی که به روی و ریا کنند"
و
"دانی که چنگ و عود چه تقریر می‌کنند
پنهان خورید باده که تعزیر می‌کنند"

و گاهی هم مشخصا "نوشیدن شراب" و لذت حاصل از نوشیدن شراب را مد نظر دارند:
"مسند به گلستان بر تا شاهد و ساقی را
لب گیری و رخ بوسی، می نوشی و گل بویی"
و
"نوش کن جام شراب یک منی
تا بدان بیخ غم از دل بَرکنی"
و
لبش می‌بوسم و دَرمی‌کشم می
به آب زندگانی برده‌ام پی"

مع الاوصاف آنچه از محتوای اثر بانو "فروغ فرشید فر" برداشت می‌شود وصفِ عاشقانه‌ی عشق است با همه‌ی مشکلات‌اش که خود در این احوال و از شرح آن پشیمان نیستند. لذا به نطر نگارنده شرح و وصف این احوال عاشقانه با "نوشیدن شرابِ عشق" لذتی دو چندان به مخاطب و خواننده می‌بخشد.


با احترام
ابراهیم هداوند
جمعه ۱/اسفند/ ۱۳۹۹