شعر گمشده

سلام

و

لذتی وصف ناپذیر دارد خواندن این همه زیبایی و طراوت و به جان و دل دریافتن اش و این حاصل نخواهد شد مگر آن که شاعر از بن جان و دل خویش کلمات را برکشیده و صیقل داده و هر کدام را چون مرواریدی در جای خویش قرار داده است.
اگر صرفاً بخواهیم این شعر را تنها در یکی از جنبه های زیبایی شناسی اش بررسی کنیم بی شک حرف ها ی بسیاری برای گفتن و نوشتن خواهیم داشت به عنوان مثال اگر وجود عناصر و جلوه های طبیعت در شعر و نحوه ی استفاده ی از آن ها و ایجاد ارتباط های معنایی و صوری بین مفاهیم ذهنی و مصادیق عینی طبیعی را بازگو کنیم مجالی فراخ می طلبد چرا که در ۵۴ سطر این شعر ، سی بار از این جلوه های چشم نواز طبیعی به صورت مستقیم نام برده شده است و این میزان فارغ از ترکیبات و تصاویر حاصل از آن ها ست که به صورت غیرمستقیم به وقایع طبیعی ختم می شوند.
اما این میزان بهره جویی از طبیعت در شعر چه دلیلی می‌تواند داشته باشد ؟
به عقیده ی نگارنده احساس یگانگی کامل و جدایی ناپذیر مابین شاعر و طبیعت یکی از جواب های سوال بالا ست به دیگر سخن آن که شاعر آن گاه که از طبیعت سخن می گوید انگاری که از خویش می سراید و اگر به دقت بنگریم در بیشتر موارد یک سوی روابط ایجاد شده خود شاعر یا یکی از اجزای او مانند دست ، گیسو و ... است و همین یگانگی است که شاعر در انتهای شعر به برشمردن مصادیق چشم به راهی در طبیعت دست می یازد و در آخرین مرتبه چشم انتظاری خویش را نیز هم ردیف آن ها قرار می دهد.
دلیل دیگر اما می‌تواند به روحیه ی شاعر به عنوان یک زن بازگردد زنی که همواره دارای محدودیت های ناخواسته و ناخوشآیند بوده است و طبیعت را همچون جهانی فارغ از قید و بندها می نگرد و رهایی موجود در آن را حالت مطلوب می داند مثلاً پریشانی گیسو در دست باد که هم در این شعر و هم دیگر شعرهای شاعر تکرار شده است درست در برابر بایدها و نبایدهای موجود در جامعه ی غوغا سالار زمانه ی شاعر ، به کار رفته است و انتقادی تند به این شرایط دارد و در جایی دیگر نیز با اشاره به بال ها و پرواز شاهین ها آرزوی رهایی از این شرایط را مطرح می کند .
سه دیگر سبب طبیعت گرایی شاعر اما بی گمان به موضوع اصلی شعر بازمی گردد که سرودن است و شاعر شدن ، ماجرایی که اگر عناصر طبیعی را از آن کنار بگذاریم تقریبا نود درصد از عوامل آفریننده ی زیبایی و دلبری های شعر را از آن گرفته ایم و هر شاعری خواسته یا ناخواسته با آن سر و کار دارد ولی در این میان اصل ماجرا بر طراوت و تازگی دلالت دارد ، شعر درست مثل طبیعت اگر تر و تازه باشد ، دلربایی می کند و شاعر اگر جریانی باشد خروشان و رونده می تواند سنگ ها و دره ها و موانع موجود در راه دریا شدن را به تمامی دریابد و تا دیگر بار همچون بارانی که بر زمین نازل می شود شعری شود که بر قلبی وحی می گردد.
اگر چه سخن های بسیار در باره ی این غزال دلفریب مانده است که توان گفتن اش اکنون فراهم نیست ولی بی امان و بی پایان سپاس گزار م از محبوبه ی امیری بی بدیل که با انتشار این شعر طعم دهان شعردوستان را شیرین کرد آن هم درست در هیاهوی بی حاصل کهنه و نو که کدامین بهتر است یا بدتر که هرگز هیچ جوابی نخواهد داشت چرا که امور این جهان نسبی تر از آن چیزی هستند که ما بخواهیم از درون شان به مطلقی دست یابیم آن هم در دنیای ادبیات و شعر که دیگر واویلا ست ولی آن چه مسلم است برای این نوآموز این است که تمام آن چه در طول تاریخ ادبیات بر سر شعر آمده و می آید از لحاظ زمانی و مکانی در بهترین شرایط رخ داده است چرا که این تغییرات در طول تاریخ ادبیات ماندگار شده اند و تاثیر خویش را علاوه بر ادبیات در جامعه نیز گذاشته اند درست بر خلاف بسیاری از نهضت های چند ساله ی ادبی که ظهور اگر چه چون آتشی در شرار بود ولی افول شان نیز به همان مقدار سریع اتفاق افتاد اما فارغ از این ها اگر سیر تطور در شعر را از دیدگاه محتوا بنگریم نه قالب آن گاه است که به گونه ای درست و اصولی پی خواهیم برد که کنش ها و واکنش های روی داده و تغییر سبک ها همیشه و همواره علی الخصوص بعد از صفویه که متروپولیتن ها تشکیل شدند ، نما و بازخوردی از خواست های جامعه و مردم است حتی اگر این خواست ها در ردیف توقعات ادبی نباشند و به نیازهای دسته اول عقل معاش بشر تعلق داشته باشند و این ماجرا بارزترین نمود را در زمان نیمای بزرگ داشت که تغییر محتوا ی شعر پارسی که داشت نفس های آخرش را در دوره بازگشت ادبی می کشید ، به یکباره سبب شد تا اقبالی بی اندازه به سوی شعر شود چیزی که در داستان با جمال زاده بزرگ و در رمان با صادق هدایت بی همتا آغاز شده بود در شعر نیز با نیما آغاز شد و این اقبال به ادبیات تا حدی پیش رفت که در رویدادهای سیاسی و اجتماعی نیز به شدت اثرگذار شد و شاعران همواره در صف اول بازداشت شدگان یا محصورشدگان قرار گرفتند پس تمام حرف این است که کم و بیش شدن وزن یا بودن و نبودن اش موضوعی آن چنان مهم نیست که قریب به صد سال یکی از موارد اساسی مطرح شده در ادبیات یک کشور باشد و دامن زدن به آن تنها آب به جویبار بی جان ادیبانی می ریزد که نه فقط پیش از ادیب بودن بلکه پیش از آدم بودن ، سیاسی بوده اند و تنها حاصل اش جنگ های زرگری بین شعرا و دور شدن از اصل ماجرا ست که مردمان اند و بس و اگر می خواهید این معنا را به درستی دریابید سری به نوع ارتباط نیما به عنوان مطرح ترین چهره‌ ی شعر نو و شهریار نازنین به عنوان مطرح ترین شاعر کلاسیک در همان زمان بزنید تا بدانید که شاعران را جدل بر سر قلب انسان است نه گوش و چشم اش ...

نمی دانم چه شد که این گونه شد ولی بی اندازه از محبوبه ی شاعر به دلیل نوشتن درددل های خود در پای شعر ش و خوانندگان عزیز بابت آلودگی بصری و ذهنی عذرخواه ام …

سلام بر شعر و شاعر
شاعرانگی‌ بارانیده‌اید:
باریدنِ شعر از لبان بر رویِ گیسوانِ پریشان؛ آوردنِ خلأ و خالی که هم در معنی و هم در حروف اشتراک دارند، و همین خلأ در عینِ حال که خالی از هراس است، سرشار است از حقیقتِ بی‌انتهایِ "تو" + تصویر و بیان زیبای "غرق در خلأ"؛ تشبیه "شعر"ِ مخاطب به "نورِ شیریِ مهتاب" که "بر سیاهیِ شب‌هایِ انتظار"، بی‌قرار می‌ریخت (حالا همین را بسنجید به آن "باریدنِ شعر از لبان بر رویِ گیسوانِ پریشان" که در آغازِ شعر آمده است)...؛ سپیدیِ طعم؛ کوچه‌باغِ ساکتِ دستان و پیچیدنِ بویِ بلند در آن (این "بویِ بلند" عجب چیزی شده است!)؛ عطرِ وحشی؛ چشمانِ تلخ و تیره و تنها [چشمانِ تلخ + چشمانِ تیره + چشمانِ تنها: چشمانِ تیره ترکیبی متداول و معمول است امّا "چشمانِ تلخ" یا "چشمانِ تنها" (!) چیزی فرا و ورایِ کاربردِ عادی واژگان است]؛ شعرِ رها...؛ اسارتِ بی‌پایان؛ صداقتِ شعر؛ جامِ شهامت و شادی؛ ترسِ نهفته؛ تسخیرِ سحرِ کلام؛ سال‌هایِ سکوت و سنگ [با انگشت گذاشتن بر رویِ "سال‌هایِ سنگ"]؛ شعرِ گمشده؛ گرگِ وحشیِ چشم...
و همین‌طور که تماشاکنان بروید تا پایانِ شعر، بازهم از این تجلیات می‌بینید. برخی از این جلوه‌ها، واقعاً سزاوار شرح است.
ظاهراً، هم از چند وزن استفاده کرده‌اید و هم گمان می‌کنم که برخی مصراع‌ها جزوِ دووزنی یا دوبحری باشند. اگر همین برداشتِ ظاهریِ من درست باشد، اولی مجاز است و دومی جزو محسنات؛ ولی سخنِ دقیق دربارۀ وزنِ این شعر، تمرکزی بیشتر می‌خواهد.
اصلاً هیچ ایرادی نمی‌بینم که بگویم: این احساسِ شیرین و دلچسب و جان‌نواز و چه و چه را، نمی‌توانم سزاوارانه بیان کنم که از خواندنِ سروده‌هایِ پُرشاعرانگی ـ مانندِ همین سرودۀ محبوبۀ امیریِ خوش‌کلک ـ به من دست می‌دهد.
شاعر که هستید، شاعر بمانید و اگر می‌توانید شاعرانه زندگی کنید که چنان‌تر شوید.