بادام های تلخ

سلام به همگی
و پژمان جان بدری دوست خوبم
ابتدا بگویم که ای کاش یک اثر ارسال میکردی و عجله نمیکردی، اینجوری نقد و نظر مشخص تر بود.
درباره ی کیفیت خوب اکثر شعرهایت بارها گفتم اما اینبار در مورد موضوعاتی که در برخی از آنها مشاهده میشود نکاتی عرض خواهم کرد. بخصوص در این سه اثر.
از بین این سه، اولی و دومی را جلوتر از شعر سوم دیدم و سومی نسبت به دوتای دیگر کم زور است، گفتنی ها را دوستان به خوبی گفتند و نکات مثبت و منفی گفته شده اما به هرحال چند مورد را لازم میدانم شرح بدهم.

هر اثری حالا چه شعر، متن، و... اول یک ایده کلی دارد، حال میشود که رویداد شاعرانه و شهودی باشد یا روایی و بر اساس اتفاقات معمولی و شایدم غیر معمول زندگی، هیچ ایده‌ای هرچند خاص و بکر به تنهایی فقط اتفاق نمیافتد.
در هر شعر با هر قالبی، این تکنیکِ اجرای متفاوت همراه با تنوع در سبک، بیان، محتوا و صدالبته در کنار احساس شاعرانه است که خودش را متفاوت نشان میدهد. حتی کمک بزرگی به کشف شاعرانگی هرچه بهتر و بیشتر میکند.

فقر مساله بسیار مهمی است و کسی نمیتواند امروزه منکر آن بشود ولی اعتراض کردن بدون تنوع، راهکار و کنش خیلی برجسته نخواهد شد. به هرحال بیدادها کم نیست و در یکی دو مورد خلاصه نمیشود، اینگونه اگر در بهترین حالت هم باشیم میتوانیم از تکرارِ خودمان جلوگیری کنیم.

به قل منتقدان سینمایی (حتما که فرم بسیار مهم است) اما به هرحال بخشی از ساختار کلی یک اثر است یعنی:‌ از واکنش در باورهای عادی و غیرعادی رویکردهای گوناگون نگاشته شده یا غیر مکتوب، فرهنگ عامه، و در نظر گرفتن سلیقه طیف های مختلف و تسلط صاحب اثر در تفکرات غیرشهودی، شهود خلق می‌شود. اگر کمی فقط شهود را زمین بگذاریم لذت کشف از بین میرود و تصاویر و ترکیب های ما خنثی میشود و کارکرد کوبنده ی خود را در اذهان از دست میدهد، بنظرم از ایده با امکانات موجود روایتی میتوان برای اجرایی متفاوت از شگردهای دیگر هم استفاده کرد. به طور مشخص ایجاز نباید خیلی زیاد اتفاق بیافتد همانطور که اطناب نبایستی ممل باشد. مساله اصلی تبیین متعادل ایده و گسترشِ اجرایی در باب محوریت و شخصیت سازی است. این دانای کل بودن نبایستی خیلی روشن بنظر برسد دوست من.
مثل فیلم بلند که برعکس فیلم کوتاه
نیاز به شاخ و برگ و نزدیک شدنِ بیشتر به جذابیت های فیلمنامه دارد یا اخباری که پس از تیتر و عناوین اصلی، یک خبرش همیشه ویژه تر پرداخته میشود
چون مهم است و معنا یا مفهوم های اصلی در دل آن نهفته است. اگر تیتروار بدون شخصیت پردازی پیش برویم یک جور
رفتار شتابزده به چشم میخورد، حتی مفهوم ریتم شعر هم زیر سوال میرود و شعریت متن کمرنگ میشود. مثلا خود من در بعضی از اشعارت این موضوع را میبینم و ناخوداگاه آنهارا یکنواخت و تند میخوانم، (اهمیت تنوع لحن) وحتی قابلیت دکلمه و جابجایی ارکان جمله از آن مواردی است که توجه به آن ضروری است.
در ایده بد نیست اما در اجرا ناموفق نشان میدهد اتفاق شاعرانه خیلی در نیامده است.بحث محاوره نویسی، زبان پریشی، شگردهای زبانی پست مدرن هم میتواند برای تنوع خوب باشد.

نمونه ای از اجرای کم زور در شعر سوم:
کسی، یعنی دقیقا چه کسی؟!...کتاب تاریخی، اینها ساخته نشدهوو سریع از کنارشان عبور کردی، متاسفانه خنثی هستند.
به عنوان مثال با مفهومی دیگر اگر میگفتی:
یکی که خرمالوهای حیاطشان را کال میچید یا میخورد
از جدش سیاه ترین کتاب تاریخ را فلان... یا کسی که، کسانی که تمام تخم مرغ هایشان در یک سبد بود فلان...(البته این فقط مثالی بداهه بود) به هرحال میشد که بهتر پرداخته شود.
ایده های بکر و بدیع جذاب است اما یادمان نرود که باید در خدمت شعر باشد، میتوان مثلا بجای وسواس زبانی
و قواعدی به وسواس در خرج کردنِ تصویر و ترکیب رسید و از تکنیک های بیشترِ پسامدرن هم استفاده کرد، تا ایده ها حیف نشوند، به طور کل خسیس بودن در ایده و ترکیب و تصویر سازی گوناگون، دست و دلباز در اجرا، در این مورد مثبت است و ماندگار.
نبض قلمت سبز از خوبهایی دادا رفیق

سلام و درود برادر عزیزم
سپید زیبایی بود
دوست دارم این سپید را مرور کنیم

بغضِ قایقی شکسته ام
که هوسِ شنای پروانه
کرده است

یک شروع زیبا که به تنهایی می تواند سپید کوتاه مستقلی باشد چیزی شبیه سه گانی یا پریسکه
برای تبیین زیبایی این بخش باید بگویم قایق شکسته که دو قسمت شده شبیه یک پروانه افتاده در آب است در واقع شاعر خودش را به قایقی شکسته یا پروانه ای سقوط کرده تشبیه کرده که با این حال هنوز امید دارد
تشبیه بسیار خلاقانه ای بود
هر نوآموز شعری باید با دیدن مثال زیبا فراموش نکند هنوز مضامین جدید منتظر کشف شدن توسط ما هستند

نامش،
نامش؟
عذابِ کشدار؟
آینه ی حقارت؟
نه،نه
شانه ای اگر
پیدا کنم
زار می زنم بوسه ها
از دهان افتاده اند

در این قسمت شاعر امید اندک خود را در عین شکستگی به عذاب و ... همانند کرده است البته نظر من این است که کاش این عذاب هم غیر مستقیم بیان می شد درست مثل قسمت اول شعر
قسمت مربوط به شانه ای اگر
پیدا کنم
زار می زنم بوسه ها
از دهان افتاده اند

شاید منظور این است که محبت و دوستی دیگر وجود ندارد

آنقدر به هرگز رسیدیم
ایستگاهِ گریان
سوارِ قطار شد
تا به دوستی سفر کند
دلتنگ نباش ریلِ عزیز
چمدان
کمی کوه
تکه ای دشت
چند ابر باران زا
مقداری هوای وطن را
با خود آورده
تا احساس غربت نکنی
فقط سرِ راه
به دادگاهِ آخرت برو
دیوارِ فصول
بوی خون می داد

یک تصویر سورئال یا فرا واقعیت خصوصا بخش قطار در شعر گنجانده شده است
میل شاعر به رفتن از جایی که آزارش می دهد و در عین حال همچنان بدانجا وابسته است به خوبی تصویر شده است شاید هم این صرفا برداشت من است

پوست خرس پوشیده بود و
در همین بند هشتگزیان
از آب گِل آلود ماهی گرفتند
#توقیف_جان_ممنوع
اصلا نامش
زیستِ مردن؟
دویدنِ سُکون؟
زندگی بیهوده نیست؟
همان لعنتی که در بستر او
قرص های خواب،نمی خوابند و
نمی دانم پتو
برای خفه،
یا گرم کردن؛
از من بالا می رود!!


در ادامه هم ملالت از زندگی کردن همراه ظالمان و افرادی که تحکل آن ها غیر ممکن بوده است شاعر را به احساس پوچی زندگی رسانده است

اما نقد اصلی من به شعر
برادر عزیزم
ایده های شعر به ویژه شروع آن عالی بود شعر دغدغه مند بود و از سر خوشی و بیکاری سروده نشده
اما پرداخت ایده های ناب شما به غیر از ابتدای شعر باعث هدر رفتن آن ها شده است
به نظرم این شعر می توانست با پرداخت بیشتر و چکش کاری به یک سپید محشر تبدیل شود
تصویرسازی قطار با دقت بیشتر می توانست خیلی بهتر در خدمت شعر باشد و یک پاره جدا افتاده که لولای درستی ندارد تا به شعر متصل شود
آن عذاب و آینه حقارت میشد هنری تر بیان شود
و در بخش های آخر هم انگار خواستید زودتر شعر را تمام کنید و بیشتر به شعار تبدیل شده و تصویر هایش به زیبایی قایق شکسته و قطار نبودند
مخلصات

سلام به دوستان. و پژمان بدری

باز سه شعر در زیر مجموعه ای با عنوان بادام های تلخ
اول کار ارتباط این عنوان با سه شعر را من هیچ اشاره ای نمی کنم شاید دوستان یا خود شاعر ورود کنند


مسله بعدی عنوان هر کدام از این سه شعر
شناسنامه
حافظه و هیس
و لذت ارتباط کشف این سه هم به عهده شما عزیزان

فقط تنها به نکاتی اشاره می کنم
شعر اول... بغض قایقی شکسته ام
که هوس شنای پروانه کرده.. در نگاه اول هیچ ارتباطی بین قایق و و پروانه نیست
اما با کمی دقت شنای پروانه که هم واقف به آنیم به ذهن میاد و تصور شنای پروانه
قایق شکسته یا حتی خود پروانه افتاده در آب ...
نامش را سوال میکنه غذاب کشدار، آیینه حقارت ( آب، آیینه، قایق، بغض واشک و... چه ارتباط درستی بین‌شان است)
نه، تاکید می کنه نه
اگر شانه ای پیدا کنم
چه تصویر قشنگی، بوسه های از دهن افتاده، از دست رفته،... را زار می زنم، زار میزنم
هر سطر این شعر همین من واقعا نه تمرکز دارم نه حوصله و نه دلم میاد بی تفاوت رد بشم ؟!
....
در همین بند ،هشتگ زیان... وادامه آن
نمی دانم برای خفه کردنم یا گرم کردنم از من بالا می‌آیند!
(پژمان جان مواظب باش کار از محکم کاری میگن ایرادی نداره )

شعر دوم حافظه
خیابان با بن بست تصادف کرد
بغض شعر اول اینجا دیگه ترکید
و اینکه به تو نمی رسم (و ایستگاه قطار)
سوال از سوال می پرسه
تصاویر همه ملموس وبکر است.
بگذریم

شعر سوم
....
کاج پیر به عاقبت این گریز
فکر می کرد
دفتر خاطرات
یا چوبه دار!!!

به نظر من که خیلی فرق نمیکنه..
آنچه من پای این شعر عزیز نوشتم
فقط از دریچه ذهن من است و لزومن
نگاه و فکر شاعرش نیست


البته این هم بگم بقول آقای رشنو، بند دل شعر احساس
چیزی که در بعضی از شعرهای پژمان کم می بینیم
یا اصلا نمی بینیم و مهندسی افراطی... در سرودن شعر
که ناخودآگاه من سمت انتخابات .. و.... می بره

در پناه آزادی برادر عزیزم