یک آیه
بسم الله الرحمان الرحیم
یا أَيُّهَا الْإِنْسانُ ما غَرَّكَ بِرَبِّكَ الْكَرِيمِ
هان اى انسان! چه چيز تو را در برابر پروردگار ارجمند و توانايت مغرور ساخته است؟
راستى چه عامل و انگيزهاى تو را فريفت و زشت را زيبا و باطل را حق و بيداد را، در نظرت دادگرى جلوه داد تا او را نافرمانى كنى و به گناه دست يازى؟!
از پيامبر گرامى آورده اند كه به هنگام تلاوت اين آيه مىفرمود: «غَرَّ جَهلُهُ» نادانى و ناآگاهى انسان او را در برابر خداى توانا و زندگىیبخش به ورطه غرور و غفلت كشاند.(74)
در مورد واژه «كريم»، كه در آيه شريفه به عنوان وصف پروردگار انسان به كار رفته، ديدگاهها متفاوت است:
1 - به باور پارهاى از دانشمندان «كريم» آن نعمت بخش و ارزانى دارنده نعمتى است كه همه كارهاى او نيكى و احسان است و در هر كارى سود مىرساند و يا زيانى را برطرف مىسازد.
2 - امّا به باور پارهاى ديگر، منظور از آن، بخشنده اى است كه افزون بر حقوق قانونى ديگران، حقوق اخلاقى آنان را نيز محترم مىشمارد و در پرتو كرم و فضل خويش - افزون بر آنچه در خور آن هستند - به آنها نعمت مىبخشد و حقوق خويش را از آنان نمىطلبد و در انديشه سود و يا دفع زيان نيست.
3 - از ديدگاه برخى، منظور كسى است كه اندك انجام وظيفه را مىپذيرد و پاداشى پرشكوه مىدهد.
4 - و از ديدگاه برخى ديگر منظور آن خدايى است كه در صورت توبه و اصلاح خود از سوى بنده، به بخشايش گناهان بسنده نمىكند، بلكه گناهان آنان را به ثواب و پاداش تبديل مىسازد.
از «فضيل» پرسيدند، كه اگر در روز رستاخيز خداى دادگر تو را در برابر دادگاه آن روز برپا نگاه دارد بپرسد: «ما غرّك بربك الكريم؟» هان اى انسان! چه چيز تو را در برابر پروردگار ارجمندت مغرور ساخت، چه پاسخى خواهى داد؟
او گفت: در پاسخ خواهم گفت: «غرّنى ستورك المرخاة» پرده هايى كه بر گناهانم افكندى و آنها را پوشاندى!
«يحيىبن معاذ» مىگويد: اگر خداوند در روز رستاخيز مرا در برابر دادگاه خود نگاه دارد و اين پرسش را طرح كند، خواهم گفت: «غرّنى بك برّك بى سالفاً و آنفاً» احسان و نيكى تو در گذشته و حال مرا مغرور ساخت.
و پاره اى نيز برآنند كه: خواهم گفت: بردبارى و مداراى تو مرا مغرور ساخت «غَرَّنى حلمك».
و «ابوبكر وراق» مىگويد: خواهم گفت: كرامت و فزونبخشى خداى بخشاينده مرا مغرور ساخت.
«ابن مسعود» مىگويد: هيچ انسانى نخواهد بود، جز اينكه در روز رستاخيز خداى فرزانه او را سؤال باران مىكند و مىپرسد: هان اى فرزند انسان! چه چيز تو را نسبت به من مغرور ساخت؟ چرا آنچه را آموختى به كار نبستى؟ چرا دعوت پيامبران مرا لبيك نگفتى؟ و پرسشهايى از اينگونه...
از اميرمؤمنان آورده اند كه فرمود: «كم مغرور بالستر عليه و مستدرج بالأحسأن اليه»(75)
چه بسيار انسانهاى مغرورى كه با مهر و گناه پوشى او به جاى بيدارى بيشتر به خواب غفلت و غرور گرفتار مىگردند! و چه بسيار كسانى كه در احسان و نعمت دهى او غرق مىشوند و توبه و جبران و اصلاح خويش را به تأخير مىافكنند و سرانجام گرفتار مىشوند!
منبع:تبیان