آموزش الحاق!

الحاق در اصطلاح بدیع،اضافه کردن مصراع،بیت یا حرفیبه شعر است و بر سه نوع است:
۱-الحاق مستقیم:آن است که شاعر،مصراعی یا بیتی از شاعر دیگر را در پایان شعر خود بیاورد تا مقطع شعر خود را تکمیل کند.فرق این معنی الحاق با تضمین آن است که در تضمین،غالباً نام گوینده ی شعر متضمن آورده می شود،اما در الحاق،به گوینده ی شعر الحاقی اشاره ای نمی شود.تفاوت دیگر الحاق با تضمین را در آن دانسته اند که شاعر در تضمین،شعر خود را با شعر متضمن می آورد اما در الحاق،شعر الحاقی را با شعر خویش آراسته می کند.
۲-الحاق مُتلوّن:آن است که در آخر مصراعی،حرف یا حروفی را بیفزایند تا وزن بیت تغیر کند.به بیت زیر توجه کنید:
اصل غم تو،مونس جان است مدام
غیر از غم تو،هر چه خورم باد حرام
وزن بیت بالا بدین گونه است:مفعولُ مفاعیلُ مفاعیلُ فعول
اگر حرف"م"را به آخر هر دو مصراع اضافه کنیم،وزن آن تغیر می کند:
اصل غم تو،مونس جان است مدامم
غیر از غم تو،هر چه خورم باد حرامم
وزن بیت بالا بدین گونه می شود:مفعولُ مفاعیلُ مفاعیلُ فعولن
۳-الحاق مجنّح:آن است که واژگان آغاز و پایان مصرع ها با حذف نقطه شان در نوشتار هم شکل باشند و شکل بدون نقطه ی کلمه ی مزبور،خارج از شعر نوشته می شود تا به صورت یک معما،ذهن خواننده را وادار به انتخاب شکل مناسب کلمه و جایگزین کردن آن در جاهای خالی شعر کند،مانند شکل نوشتاری " بار "در این شعر:
...یچه ی روزگار شد حالم...
...لف تو را بدید چون جنگل...
...وی چو مه به ما نما از سر...
...خش جفا بر سر ما کمتر...
که به ترتیب در جاهای خالی باید کلمات:باز،باز،تاز،باز،یار،ناز،یار،تاز جایگزین شود.
گرداورنده کیارش پیرانی
ادب ستان هنر